12 yılda sadece kurtarmayı öğrendik
Türkiye binaları sağlam yapamasa da, çadır dağıtımında sorunlar çıksa da Van depremiyle, Marmara depreminden sonra kurtarma operasyonunu öğrendiğini gösterdi
Birkaç saatte binlerce kişilik ekip Van’a gönderildi. Depremden 102 saat sonra çıkarılan İmdat’la birlikte toplam 186 kişi enkaz altından sağ kurtarıldı
Van’ı vuran Erciş’i yıkan deprem bize 1999 Marmara Depremi’nden bu yana tek konuyu çok iyi öğrendiğimizi gösterdi. Aradan geçen 12 yılda yaşadığı binaları güçlendirmeyen, yeni binalarda malzemeden çalmaya devam eden, çadır ve yardım dağıtımında büyük sorunlar yaşayan Türkiye Van depreminde en yüksek notu arama ve kurtarmadan aldı. Peki kurtarma konusunda büyük kargaşa yaşanan 1999 Marmara depreminden bu yana neler oldu?
Sistem değişti
1999’da afet anında kurtarma çalışmalarını yönetecek 3 genel müdürlük vardı. Bunlar, Afet İşleri, Sivil Savunma ve Türkiye Afet ve Acil Durum Genel Müdürlüğü’ydü. Üçünün yerine Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) kuruldu. Peki deprem günü ne yaşandı? Ankara’daki AFAD acil olarak toplandı. Deprem bölgesi Kandilli’den öğrenildi. Van’ın güneyinde kalan Hakkari, Bitlis, Şırnak illerindeki kurtarma birlikleri Van merkeze, kuzeydeki iller, Ağrı, Erzurum, Kars illerindeki ekipler de Erciş’e yönlendirildi. Karayoluyla ulaşacak timlerin koordinasyonu bu şekilde yapıldıktan sonra sıra uçak ile ulaşıma geldi.
Merkez havalimanı
İstanbul, Ankara, İzmir gibi illerdeki koordinasyon daha farklı sağlandı. AFAD tarafından bölgeye gidecek ekiplere bilgi verildi. THY ve Türk Silahlı Kuvvetleri ile bağlantıya geçilerek uçaklar ayarlandı. Yakın iller de bu uçaklara yönlendirildi. Örneğin İstanbul için operasyon merkezi Atatürk Havalimanı olarak belirlendi. Kocaeli, Bursa, Sakarya’daki ekipler İstanbul’da toplandı.
Ekipler Ankara’dan yönlendirildi
Ekipler Atatürk Havalimanı’nda buluştuktan sonra AFAD’ın ayarladığı uçaklara, İstanbul AFAD Müdürlüğü ekiplerinin koordinasyonunda ekipler teker teker bindirildi. AFAD tarafından gönderilen listeye göre uçağa alım yapıldı. Bu organizasyon ile Van’a İstanbul’dan 3 uçak kaldırıldı. Genel organizasyon Ankara’daki AFAD tarafından yapılırken Van’daki AFAD ise yerel organizasyonu yaptı. Daha uçaklar havadayken kaç ekibin ve kişinin bölgeye geldiği bilgisi verildi. Uçaklar ulaşmadan da hangi ekibin hangi enkaza gideceği belirlendi.
İlk ekip 3.5 saatte enkaz başında
İlk ekipler bölgeye depremdem 3.5 saat sonra ulaşarak ilk enkazın başına geçti. İstanbul’da Başbakanlık’ın hazırlattığı uçağa tonlarca ağırlıktaki malzemeleriyle binen kurtarmacıların ilk grubu ise yaklaşık 5 saat sonra kurtarma faaliyetlerine başlayarak enkaz altındaki canlı vatandaşlarımıza ulaştı.
Enkazda operasyon
Depremde Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) dikkat çekti. Dünyada ilk kez Türkiye’de kurulan gönüllü sağlık personeli bulunan UMKE enkaz altında ulaşılan yaralılara ilk müdahaleyi yaparak canlı kurtarılan depremzede sayısının artmasına destek oldu. UMKE ekipleri enkazda ulaşılan yaralılara ilk müdahale, ufak operasyon dışında damar yolu açmak, serum takmak, uzuv keserek canlı kurtarmak gibi önemli işlere imza attı.
Gözde ekip madenciler
Ayrıca bir çok özel şirket, dernek ve üniversite bünyesinde kurulan kurtarma ekiplerinde görev yapan personel de canlı kurtarılan depremzede sayısının artmasını olanak sağladı. 1999’da depremde enkazlara girecek tek kurum AKUT’ken şimdi bir çok profesyonel kurtarma ekibi enkaz başında çalışmalara destek verdi. Bölgede bütün arama kurtarma ekiplerinden farklı olarak çalışan tek ekip ise Türkiye Taş Kömürü Kurumu’na bağlı madencilerdi. Madenciler enkazlara yukardan ulaşmaya çalışan ekiplerin aksine görev yaptıkları enkazlara genelde yandan girerek diğer ekiplerinde daha rahat çalışmasına olanak sağladı.
Kazan dairesindeki yaşam boşluğu
İmdat Padak’ın çıkarıldığı noktanın, binanın temelinin bulunduğu yerden 30 metre ilerde olması dikkat çekti. İmdat Padak’ın binanın kazan dairesindeki yaşam boşluğundan çıkarıldığı öğrenildi. Ailesi Erciş’e bağlı Kızılören Köyü’nde yaşayan İmdat’ın arkadaşlarıyla birlikte Aydın Apartmanı’ndaki öğrenci evinde kaldığı, hafta sonlarında da dersaneye gittiği ve depreme de burada yakalandığı ortaya çıktı.
‘İmdat’ çığlığını duyurdu
Van’ı vuran deprem felaketinde arama çalışmaları tüm hızıyla devam ederken akşam saatlerinde Erciş’ten herkesin yüzünü güldüren bir haber daha geldi. Sabah saatlerinde bir yakınına cep telefonuyla ulaşan 17 yaşındaki İmdat Padak, depremden 102 saat sonra enkaz altından çıkarıldı. İmdat’la birlikte enkaz altında kalan Hüseyin Soydan isimli arkadaşını da kurtarma çalışmaları devam ediyor.
108 saat sonra kurtuldu
Erciş'te 13 yaşındaki Serhat TOKAY enkazdan yaralı olarak kurtuldu
Erciş’te arama kurtarma ekipleri, enkaz altında kalan 13 yaşındaki Serhat Tokay adlı çocuğu depremden yaklaşık 108 saat sonra yaralı olarak kurtarmayı başardı.
Allah rızası için...
Erciş İmam Hatip Lisesi öğrencisi İmdat, yakınlarından Kudbettin Öztaş’ın cep telefonuna sabah saatlerinde gönderdiği mesajda “Ne olur Allah rızası için kurtarın. İki arkadaş buradayız. Lütfen yardım edin. Polis ve 112’ye ulaşamadık” dedi. Mesaj üzerine akrabasının bulunduğu yere giden Öztaş, enkaz halindeki binanın yakınlarında arama kurtarma çalışmalarını yürüten Azerbaycan ekiplerinden yardım istedi. Azerbaycan’dan gelen ekipler ve Rize Sivil Savunma ekipleri saat 17.45 sıralarında İmdat Padak’ın bulunduğu yere ulaştı. Ekiplerin açtığı dehlize giren Rize Sivil Savunma’dan Rıza Birkan İmdat’ı saat 18.30’da çıkardı. Depremden 102 saat sonra çıkarılarak ekiplere ve enkaz başında bekleyenlere büyük moral olan genç, alkışlar ve Azerbaycanlı ekibin “Allahuekber” nidalarıyla enkazdan çıkarılarak önce Sahra Hastanesi’ne, oradan Van Devlet Hastanesi’ne gönderildi.
Sıra Ensar’da
İmdat’ın dört arkadaşından üçünün cesedinin çıkarıldığı, arkadaşı Ensar Soydan’ın da binanın aynı bölümünde hayatta olduğu öğrenildi. Bu arada kurtarma sırasında vatandaşlar üzerinde mavi yağmurluk olan bir kişiyi hırsız olduğunu düşünerek linç etmek istedi. “Jandarmayım” diye ağlayan gencin asker olduğu ve kurtarma çalışmalarına katıldığı anlaşıldı.
