SGK, SSK’lı, BAĞ-KUR’lu, emeklilik bekleyen, borcu olan milyonları ilgilendiriyor! Bugün son gün, peşine çeviren zam ödemiyor
İşçi, emekli, çalışan, çalışmayan, borcu olan, emeklilik bekleyen milyonlarca kişi merak ediyordu. Tek tek açıklandı. Borcu olan vatandaşlar için son gün. Yapılandırma imkanından yararlanmayı düşünenleri çok yakından ilgilendiriyor. İki taksiti ödemeyenlerin durumu ne olacak? Yurt dışında yaşayanlar prim ödeyerek emekli olabiliyor mu? Hangi ülkelerde yaşayanlar isteğe bağlı prim ödemesi yapabiliyorlar? Askerlik borçlanması yapanlar paralarını geri alabiliyorlar mı? Gibi çok sayıda soruya İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Yazarımız Mert Nayır yanıt verdi...
1- Merhaba, ben işletme sahibiyim. 7552 yapılandırmam vardı, onu son çıkan 7326 sayılı kanunla değiştirdim. Ancak ilk iki taksitini ödemeyi kaçırdım, taksitim bozulmuş mudur? Bozulmuşsa nasıl bir yol izlemem gerekir?
CEVAP: Merhaba, 7326 yapılandırmasında ilk iki taksiti ödemeyen kişilerin ödeme planları sizin de belirttiğiniz gibi bozulmaktadır. Ancak kuruma müracaat ederek bu yapılandırmayı 31.12.2021 tarihine kadar peşine çevirme imkanınız da var. Peşin olarak öderseniz yine gecikme zammı avantajınız olur. Bunu da yapamazsanız borcunuzun %10’u kadar peşinat vererek (50 bin lira üzerindeyse teminat isterler) normal taksitlendirme de yapabilirsiniz.
2- Selamlar, ben İngiltere’de ikamet etmekteyim. Evlendikten sonra buraya yerleştik, ev hanımıyım uzun bir süre de çalışmayacağım. Ben Türkiye’de dışardan primlerimi buradan ödeyebilir miyim?
CEVAP: Merhaba, normal şartlarda isteğe bağlı sigorta primi ödemesinde Türkiye’de ikamet şartı aranmaktadır. Ancak İngiltere, Fransa, İsviçre ve İsveç’le yapılan ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri gereği bu ülkede ikamet edenler de isteğe bağlı ödeme yapabilmektedir. E-Devlet kullanıcısıysanız kolayca isteğe bağlı sigortaya müracaat edebilirsiniz, tabi kuruma gitmeniz de gerekebilir. Yada isteğe bağlı sigorta başvuru formunu ilgili ülkedeki temsilciliklerimize ileterek de müracaat edebilirsiniz.
3- Merhaba, 18 yaşından önceki sigorta başlangıcı sayılıyor mu? Emeklilik hesabımı 18 yaşıma göre mi yapacağım, yoksa ilk sigorta girişime göre mi? Teşekkürler.
CEVAP: Merhaba, emeklilik hesaplamanızı 18 yaşından önce başlayan ilk işe girişinize göre yapacaksınız. 18 Yaşından sonra sigortalılık süresi hesabında dikkate alınır. Konuyla ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu 2018-38 sayılı Genelgesinde de durumu bir kez daha özetlemiştir. ‘’Sigortalıların 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesine göre aylığa hak kazanma koşullarının belirlenmesinde 18 yaş uygulamasına bakılmaksızın, ilk işe giriş tarihine göre yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi koşulları tespit edilecektir. Söz konusu koşullardan sigortalılık süresi koşulunun tahsis talep tarihinde yerine gelip gelmediği incelenirken ise, 18 yaş uygulamasına bakılacaktır.’’
4- Merhaba, ben 29 Şubat doğumluyum. Emeklilik prim günüm doldu, yaşımı da 2022 yılında tamamlıyorum. Ancak işten çıkışım ve tahsis talebimle ilgili hem benim hem de işyerinin kafası karışık durumda. Çünkü 2022 yılında Şubat 28 gün çekiyor, firma benim çıkışımı ne zaman yapacak ve ben ne zaman emeklilik müracaatında bulunacağım aydınlatırsanız sevinirim.
CEVAP: Merhaba, 29 Şubat doğumlularla ilgili kurum tarafında da bazen sıkıntılar yaşanmaktadır. Dosya memurlarının da bazen kafası karışıyor ve kişilerin taleplerini almıyorlar ancak olması gereken çıkış tarihiniz ve tahsis talep tarihiniz 28 Şubat’tır. Kurumun konuyla ilgili yayınladığı Genelgede şu ifadelere yer verilmiştir. ‘’Özellikle 29 şubat doğumlu olup, özel sektörde çalışan sigortalılarda şubat ayının 28 çektiği yıllarda 28 şubatta müracaat edilmesi halinde aylıklar diğer aylığa hak kazanma koşullarının da gerçekleşmiş olması halinde 1 mart tarihinden itibaren başlatılacaktır.’’
5- Merhaba, ben uluslararası bir yük gemisinde işe başladım. Gemi seferdeyken işe alındım, işe girişimi döndükten sonra yani 20 gün sonra yaptılar. Ben şirket yetkilisine söylediğimde ‘gemide böyle oluyor’ dedi. Bunun kanunu bu mudur yani?
CEVAP: Merhaba, denizcilik sektöründe sefer esnasında işe alınan personellerin işe girişleri bir aylık süreye tabidir. Yani siz 10.01.2020 tarihinde işe başladıysanız işe girişinizi şirket 10.02.2020 tarihine kadar yapabilir. Bu arada 10.02.2020 tarihinde 10.01.2020 tarihine göre işe girişinizi yapacak. Yani 10.02.2020 tarihinde işe girmiş şekilde bildirimde bulunamaz.
6- Merhaba, ben babamın dükkanında 2008 – 2009 yıllarında sigortalı olarak çalıştım. Ancak daha sonra hizmetlerim SGK tarafından iptal edildi. Elimize bir tebligat geldi ancak hiçbir şey anlamadık, hizmetlerimi geri getirecekler mi yoksa komple mi sildiler?
CEVAP: Merhaba, kanunda kişilerin anası, babası, eşi ve çocukları için sigortalılık koşulunda ücret alıp almadığı ve gerçekte o işte çalışıp çalışmadığına bakılmaktadır. Eğer siz, babanızın işyerinde gerçekten çalıştıysanız ve ücretinizi de aldıysanız hizmetleriniz iptal edilemez. Ancak babanız sizi sadece sigortalı gösterip ücret ödemesi yapmadıysa ve ücret ödemelerine ilişkin belge sunamadıysa kurumun denetim personelleri hizmetleri muvazaalı olarak görüp iptal etme yetkisine sahiptiler.
7- Merhaba, ben 2000 yılından itibaren ticari faaliyette bulunuyorum. Buna istinaden Bağkur kaydımı da açtırdım ancak prim ödemesi yapmadım. 2010 sonrasında primlerimi ödemeye başladım. 2000 yılına ilişkin Bağkur kaydımı saydırabilir miyim?
CEVAP: Merhaba, bu konuyla ilgili çok fazla kafa karıştıran bilgi mevcut. Kurum en son 2016/20 sayılı Genelgesinde konuya açıklık getirmiştir. Bu genelgeye göre Bağkur ilk tescili olan ve ticari faaliyetlerde bulunan kişilerin aynı Bağkur numarasına 2008 sonrası prim ödemeye devam edenlerin sigortalılıklarını geriye çekmektedir. Bağlı bulunduğunuz SGK merkezine dilekçe ile müracaat ederek tescilinizin geriye çekilmesini talep edebilirsiniz. İlgili genelge hükmü; ‘’Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışmalarından dolayı mülga 1479 sayılı Kanun kapsamında sigortalı sayıldıkları halde, 1/10/2008 tarihine kadar Kuruma müracaat ederek kayıt ve tescilini yaptırmayan ancak 1/10/2008 tarihinden önce doğru Bağ Kur numarası üzerinden Kurum hesaplarına intikal etmiş olan prim ödemelerine göre sigortalılığının başlatılmasını talep edenlerin ticari faaliyetlerinin başladığı tarih itibariyle 1/10/2008 tarih öncesi sigortalılıkları başlatılacaktır.’’
8- Merhaba, ben sözleşmeli er olarak TSK’da görev almaktayım. Burada sözleşmeli uzman arkadaşlarla konuştuğumuzda fiili hizmet sürelerinden konu açılıyor. Onlar fiili hizmet sürelerine tabiler ancak sözleşmeli erler de yani bizim durumumuzda olanlar da bu haktan faydalanabiliyorlar mı? Teşekkürler.
CEVAP: Merhaba, sözleşmeli erbaş ve uzman erbaşlar fiili hizmet sürelerinden faydalandığı gibi sözleşmeli erlerin de yıpranma payı hakkı mevcuttur. Zaten ilgili kanunlara da ‘uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş’ ibarelerine ‘sözleşmeli erler’ ibareleri de eklenmiştir. 90 günlük fiili hizmet süresi zammına tabisiniz.
9- Merhaba, ben geçtiğimiz yıl askerlik borçlanması yaptım ancak emekliliğime de daha 15 yıl var. Ben zaten borçlanma yapsam da bu süreyi fazlasıyla tamamlıyorum. Acaba ben borçlanma için yatırdığım parayı geri alabilir miyim?
CEVAP: Merhaba, Sosyal Sigortalar İşlemleri Yönetmeliğine göre borçlanma talebinde bulunup ödeme yapanların aylıkları bağlanmamış ise talep etmeleri halinde borçlanma tutarları faiz uygulanmaksızın iade edilmektedir. Bu anlamda tarafınıza aylık bağlanmadığından kuruma yazılı talepte bulunursanız borçlanma talebinize istinaden ödediğiniz paranın tamamını geri alabilirsiniz.
10- Mert bey, sigortalılık öncesi doğumların borçlanmasına ilişkin bir kanun çalışması bulunmuyor mu, müjde bekleyen anneler sevinecek mi yeni yılda?
CEVAP: Merhaba, ne yazık ki müjde bekleyen annelerimizin gelecek yılda da hayalleri gerçekleşmeyecek gibi duruyor. Bu konuda farklı siyasi partilerden verilen kanun teklifleri var ancak henüz meclisten geçen bir karar bulunmuyor. Bu nedenle sigortalılık öncesi doğumların borçlanılmasını bekleyen annelerimiz biraz daha bekleyecek gibi duruyor.