Sahte dolarlara dikkat para sayma makinesinden bile geçiyor! İşte gerçek doları tanımanın püf noktaları

Son aylarda piyasada, sıradan bir Darphane memurunun zengin olmak için para basmaya başlamasını anlatan Kalpazan dizisini aratmayan gelişmeler yaşanıyor. Konuyla ilgili Türkiye Bankalar Birliği (TBB) bankalara uyarı yazısı geçince bankalar da teyakkuza geçti. Bir bankanın TBB’nin bilgilendirme yazısından sonra kendi personeline ilettiği notta, sahte 50 dolarlık banknotlar ile dolandırıcılık eyleminde bulunulduğuna dikkat çekildi. Hürriyet’in ulaştığı yazıda “Bir bankanın bazı şubelerinde dolandırıcılık vakası yaşandığı bilgisi alınmıştır. İlgili sahte banknotlar para sayma makinelerinden geçebilmekte olup, bankamızda halihazırda kullanılmakta olan para sayma makinelerinin bu kapsamda güncelleme çalışmaları devam etmektedir. Şubelerimizde fiziki 50 dolarlık banknot işlemlerinde daha dikkatli olunması ve gerekli tedbirlerin alınması hususları önem arz etmektedir” ifadelerine yer verildi. Ülke genelindeki döviz bürolarının oluşturduğu STK olan Yetkili Müesseseler Derneği Başkanı Mustafa Ünver, “Ortadoğu, Asya ve Balkan merkezli basılan sahte dolarlar İstanbul Kapalıçarşı üzerinden piyasaya sürülmeye çalışılıyor. Anadolu’da da vardır muhakkak ama ağırlıklı olarak Kapalıçarşı’da. Bu durum aşağı yukarı 1-1.5 aydır var. Ancak piyasa yeni duymaya başladı” dedi. Ulaştığımız bankacılık kaynaklarının aktardığına göre, özel bir bankada dolandırıcılık vakası yaşanması son anda önlendi. Bankaya getirilen ve içinde 50 dolarlık banknotun da bulunduğu dövizin hem para sayma makinesinden hem mor ışıktan geçtiği; ancak bir banka çalışanın uzmanlığı sayesinde fark edildiği belirtildi. Ünver, bu kez yapılan sahteciliğin boyut atladığına, basılan sahte dolar banknotlarının kaliteli olduğuna ve bu yüzden de kolay anlaşılamadığına vurgu yaptı. Ünver, “Bu kez basılanlar daha kaliteli. Doların ortasındaki mavi şeridin orijinaline çok yakın yapıldığını gördük. Eğer para sayma makinesinin yazılım güncellemesi yapılmadıysa, makine algılamıyor sahte olduğunu. Dolayısıyla işin uzmanı olmayanlar çok rahat kandırılabilir” diye konuştu. Söz konusu sahte dolar banknotlarının bankalardaki para sayma makinelerinden bile geçebilmesine ilişkin Ünver, “Her bankada böyle olmamakla birlikte, çoğu banka para sayma makinelerini kiralama usulüyle ediniyor. Kiralama yapılan firma ise çoğunlukla bankanın yaşanan bir sahtecilik üzerinden şikâyet getirmesi durumunda güncelleme yapıyor” dedi. Ünver, 3-4 sene önce de aynı durumun 200’lük ve 500’lük Euro banknotlarında yaşandığını anımsattı ve “Kapalıçarşı’da 1 milyon 700 bin civarında sahte Euro piyasaya sürülmüş, bu yavaş yavaş Anadolu’ya yayılmıştı” ifadelerine yer verdi. Ünver’in verdiği bilgiye göre, yalnızca 50 dolarlık banknotlarda değil, 100 dolarlık banknotlarda da sahtecilik yaşanıyor. 100 dolarlık sahte banknotlara Ankara’da da rastlandığını ifade eden Ünver, “Ancak bu sorun çoğunlukla 50 dolarlık banknotlarda mevcut. Çünkü paranın tutarı arttıkça kontrol edilebilirliği de artıyor. 50 dolar çok irdelenmiyor” dedi. Para sayma makinelerinden bile geçen sahte dolar banknotlarının fiziki temasla anlaşılmasının çok zor olduğu; konunun uzmanı olmayan sıradan bir vatandaşın anlamasının mümkün olmadığı belirtiliyor. Ancak yine de dikkat edilmesi gereken noktalar şöyle özetleniyor: Doların kâğıt hamurunun yüzde 75’inin pamuk, yüzde 25’si ketenden oluştuğu; bu nedenle pamuk fiyatlarındaki artışın doların üretim maliyetini de etkilediği belirtiliyor. Tüm ABD dolarları ultraviyole ışığı emen pamuk-keten esaslı kağıda basılmasının yanı sıra, içinde kırmızı ve mavi kılcal lifler yer alıyor. Bunun yanında para serileri emniyet şeridi ve UV ışık altında parlama göstermekte. Ancak yine de uzmanı olmayanların anlaması kolay değil. Ayrıca, Merkez Bankası’nın internet sitesinde yer alan bilgiye göre, orijinal TL banknot kâğıdının da yüzde 100 pamuk elyafından üretiliyor. Emniyet Genel Müdürlüğü’nde yer alan bilgilere göre, 50 doların ön yüzünde bulunan portrenin etrafındaki üç sıradan oluşan çerçeve çizgilerin son sırasında ‘The United States Of America’ ibaresi mikro şekilde yazılı. 2004 baskısında ise banknotun ön yüzünde bulunan ABD Merkez Bankası mührünün sağında ve sol üstündeki iki adet yıldızda, tekrarlanarak yazılı “USA 50”, “USA FIFTY” ibareleri var. Bunun yanı sıra portedeki şahsın gömleğinin sol yakası üzerinde ‘The United States of America’ ibareleri mikro şekilde yazıyor. EGM’de yer alan bilgilere göre, 50 dolarlık banknotların ön yüzünde bulunan “50” rakamına dik bakıldığında yeşil, açılı bakıldığında siyah renkte görüntü veriyor. 2004’teki baskıda ise “50” sayısı banknot yukarıya ve aşağıya doğru eğildiğinde bakır renginden yeşile dönüşmesiyle biliniyor. Doların gerçek olduğunu anlamak için en garantili yöntemin, paranın ipi içerisindeki yazıyı kontrol etmek olduğu ifade ediliyor. Doları ışığa tutup, güvenlik şeridine bakıp; bu şeritte USA ve banknot tutarı yazıyor mu bakılmalı. Örneğin, 100 dolarlık bir banknotta USA HUNDRED yazısını paranın iki tarafında da görmek gerekiyor. Çoğuna göre bu yöntem faydalı olmasa da bazı uzmanlar sahte doların kokusundan ayırt edilebildiğini söylüyor. Sahte ya da gerçek olsun, her yeni basılan paranın kokusunun ağır olduğu; ancak bu kimyasal kokusundan yola çıkılarak yeni basımın gerçek mi sahte mi olduğundan şüphelenebileceği üzerinde duruluyor. Yetkili Müesseseler Derneği Başkanı Mustafa Ünver, son dönemde dolaşımda olan sahte dolar banknotlarının çoğunun Ortadoğu, Asya ve Balkan merkezli olsa da aralarında İstanbul’da basılan sahte banknotların da olduğunu söyledi. “Ancak İstanbul’da basılanlar sayıca daha az” diyen Ünver, “Çünkü Emniyet güçleri bu konuda gerçekten iyi. Bu konudaki ihbarlar da bu yüzden çok değerli” değerlendirmesinde bulundu.