Memur ve emekliye seyyanen zam ve ek ödeme! Maaşlar yükselecek

Memur ve emekli maaşına büyük zam geliyor. Emekli ve memur milyonlarca vatandaşı ilgilendiren detaylar ortaya çıktı. Uzmanlardan en düşük memur ve emekli aylığı ile ilgili açıklamalar peş peşe geldi. Emekli maaşlarında pandemi döneminden bu yana taban maaş uygulaması bulunuyor. Milyonlarca emekli Hazine tarafından verilen destekle maaşı düşük olmasına rağmen, taban maaş uygulaması ile daha yüksek tutarda maaş alıyor. Ancak bu uygulama seyyanen ödeme ile yapılırken, maaş zamları kök maaşa yapılıyor. Peki kök maaş nedir? Kök maaş nasıl uygulanıyor? İşte detaylar... Emekli maaşlarında pandemi döneminden bu yana taban maaş uygulaması bulunuyor. Milyonlarca emekli Hazine tarafından verilen destekle maaşı düşük olmasına rağmen, taban maaş uygulaması ile daha yüksek tutarda maaş alıyor. Ancak bu uygulama seyyanen ödeme ile yapılırken, maaş zamları kök maaşa yapılıyor. Peki kök maaş nedir? Kök maaş nasıl uygulanıyor? İşte detaylar... Türkiye'de 16 milyon emekli var. Daha doğru ifadeyle 16 milyon dosyaya ödeme yapılıyor. Bunların içinde emekliler ile birlikte dul yetim maaşı alanlar da bulunuyor. Emeklilere yılda iki kez maaş artışı yapılıyor. Ocak ve Temmuz aylarında yapılan bu artışları ise enflasyon belirliyor. SSK ve Bağ- Kur emeklileri ile dul ve yetim maaşı alanlar için artış 6 aylık enflasyon oranı kadar oluyor. Memur emeklileri için ise toplu sözleşme artışı ile birlikte enflasyon farkı da maaşlara ekleniyor. Son dönemde yapılan bir uygulama ile bu artış oranlarına refah payı da eklenerek zam oranları yükseltiliyor. Ocak 2023'de 15 puanlık refah payı eklenmiş Temmuz ayında ise 7.45 puanı bulan bir iyileştirme yapılmıştı. Temmuz ayında 6 aylık enflasyon 19.77 çıkmış SSK ve Bağ-Kurlulara 5.23 iyileştirme yapılarak yüzde 25 zam oranı uygulanmıştı. Memur emeklileri için ise enflasyon farkı ile artış yüzde 17.55'e ulaşmış ancak burada da 7.45 puanlık iyileştirme ile yüzde 25 uygulanmıştı. Enflasyonun üzerinde yapılan bu oartışlar refah payı olarak adlandırılıyor. Dul yetim aylıkları da emeklilere yapılan zam oranları kadar artıyor. Buradaki değişiklik yine kök aylık ve taban aylık uygulamalarında ortaya çıkıyor. Taban aylık belirlendiğinde dul ve yetimler için aldıkları maaş hissesi öne çıkıyor. Yani 7.500 TL olan taban maaş yüzde 75 hisseyle maaş alan eşlerde 5.625 TL yüzde 50 hisseyle maaş alan eşlerde 3 bin 750TL yüzde 25 hisseyle maaş alan yetimlerde 1.875 TL'ye çıkmıştı. Dolayısyla bu rakamların altında kalan aylıklar aynen emeklilerde olduğu gibi hazine desteği ile taban rakama tamamlanıyor. Gelelim kök aylık meselesine. Bir süredir devam eden refah payı artışı gibi pandemi döneminde başlatılan yeni bir uygulama da taban maaşın artırılması oldu. Önce 1000 TL ile başlayan taban maaş artışı 1.500 TL, 3.500 TL, 5.500 TL ve son olarak da 7.500 TL olarak uygulandı. Bu rakamların altında olan tüm maaşlara Hazine tarafından seyyanen eklemeler yapılarak taban maaşa çıkartıldı. Ödediği prim karşılığında aslında 5.500 lira maaşı olan bir emekli hesabında 7.500 TL görüyor. Dolayısıyla kendisine 2 bin liralık bir ek ödeme yapılıyor. Burada kafaları karıştıran ise 7.500 TL'nin o emeklinin aylığı olarak kabul edilmesi. 5.500 TL aylığı olan bir emekliye 2 bin lira ekstradan ödenmesine rağmen onun gerçek maaşı değişmiyor. Yani primi ve çalışırken ödediği kazançları ne olursa olsun tüm emeklilerin maaşını eşitleme diye bir durum söz konusu olmuyor. Zaten böyle bir durumda daha yüksek primli emekliler için bir haksızlık da oluşacaktır... Yukarıdaki örnekten devam edersek aylığı 5.500 TL olan bir emekliye 7.500 TL ödeniyor. Dolayısıyla bu emekliye yapılan yüzde 25 oranındaki artış aylığına yapılıyor. Çünkü bu emeklinin aylığı 5.500 TL. 7.500 TL ise ona yapılan seyyanen destek ile ulaşılan rakam. Bu emekliye yüzde 25 artış yapıldığında aylığı 5.500 TL'den 6.875 TL'ye yükseliyor. Bu emeklinin artık yeni aylığı 6.875 TL. Taban maaş uygulaması devam ettiği için de bu emeklimize yine hazineden seyyanen ödeme yapılarak aylığı 7.500 TL'ye tamamlanıyor. Eğer taban maaş artırılsaydı yeni rakama tamamlanacaktı. Bu emeklimiz için Ocak'ta yapılacak artış 5.500 TL üzerinden değil 6.875 TL üzerinden yapılacak. Bundan sonra yapılacak bir taban maaş artışı aynı şekilde tüm aylıkları bu yeni rakama tamamlayacak. Örneğin 7.500 TL olan taban aylık 10.000 TL'ye çıkartıldığında bu rakamın altındaki tüm aylıklar hazine desteği ile 10 bin liraya tamamlanacak. Ancak yapılacak oransal zamlar kök aylık üzerinden yapılacak. Merkez Bankası yılın ikinci altı aylık enflasyon tahminini revize etti. Hal böyle olunca bu tahmine göre emeklilerin alacağı ocak zam oranı da değişecek. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Yeminli Mali Müşavir ve Ekonomist Muhammet Bayram şu ifadeleri kullandı: “Merkez Bankası son yaptığı enflasyon raporunda tahminlerini revize etmişti. Bu tüm ekonomi çevrelerince ve yurt dışı derecelendirme şirketleri tarafından makul bir tahmin olarak değerlendirilmişti, gerçekçi bir şekilde tahmin yapıldığından bahsedilmişti. Merkez Bankası ikinci altı ay için enflasyon tahminleri 31.92 oranında revize etti. İlk altı ayda yüzde 19.77’lik enflasyon çıkmış, ona rağmen emeklilerimize yüzde 25 oranında zam farkı verilmişti. Burada emeklilerimiz kısıtlı bir şekilde zam farkını alabildiler. Daha yüksek bir beklenti mevcuttu. Devletimizin aldığı sıkı bir maliye politikası ve para politikası kararları sonrası burada emekliye zam sınırlı oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan sene başında mağduriyetin ortadan kaldırılacağını ve tüm kesimlerin gönlünün alınacağına ilişkin açıklamalar yaptı. Ekim ayı içerisinde Meclis’in açılmasıyla birlikte emeklilere tekrardan bir zammın gündeme geleceğini düşünüyorum. Memur ve kamu işçilerine ciddi zam yapıldı. Emeklilere bu kısıtlı yapıldı. Sene başı itibarıyla hem enflasyon farkı hem refah payı artış ile birlikte ciddi zam yapılacağını. Seyyanen zammın kök maaş üzerine yapılacağını düşünüyorum. Burada yapılan yüzde 25’lik zam en düşük emekli maaşının üzerinde alanlara yapılan bir zam. 6 bin TL kök maaşı olan bir kişinin aldığı yüzde 25’lik zam 7500 TL’ye tekabül etti. Yani kök maaş 6 bin ve 6 bin TL’nin altındaysa zam yapılmadı. Devletimiz otomatikman 7500 TL’ye yükseltti. Öncedeki dönemde enflasyonist ortam olduğu için ocak ayında en düşük emekli maaşına zam yapılmıştı ancak mart ayında 5500 TL’den 7500 TL’ye çıkarıldı.Ben ekimde Meclis’te tekrardan gündeme geleceğini düşünüyorum. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan yıl başını işaret etmişti. Merkez Bankası’nın ikinci altı aylık enflasyon tahmini yüzde 31.92 seviyesinde. Burada en düşük emekli maaşına yüzde 40-45'ler seviyesinde zam gelebileceğini değerlendirebiliriz. Emekliye kademeli zam konusunda daha önceden buna ilişkin söylemlerde bulunuldu ama şu an itibarıyla kanuni bir düzenleme yok. Kademeli emeklilik konusunda enflasyonist ortam bittikten sonra ben yeniden gündeme geleceğini düşünüyorum. Kademeli zam yerine, ekim ayında yapılabilecek bir ara zam, ya da sene başında yapılabilecek yüksek bir zammın ben kademeli zam yerine geçebileceğini düşünüyorum.” Öte yandan Milliyet'ten Mithat Yurdakul'un haberine göre; Dün itibarıyla başlayan müzakere aşamasında ise genel talepler ile komisyon raporları detaylı olarak masaya yatırılacak. Hafta sonuna kadar sürecek müzakerelerin ardından hükümetin zam teklifinin de şekillenmesi öngörülüyor. Bu kapsamda hükümetin zam teklifi ile 3’er aylık periyotlarla maaş artışı talebine yaklaşımının, 14 Ağustos Pazartesi günü netleşmesi bekleniyor.Müzakere sürecinde Memur-Sen, piyasadaki reel fiyat artışlarına dikkat çekerek, resmi enflasyon hedeflemesi yerine piyasaya göre bir zam teklifi yapılması beklentisini dile getirecek. En düşük memur maaşının, bekar çalışanların da kayıp yaşamayacağı şekilde düzenlenmesi gerektiğini savunacak olan Memur-Sen, maaşlarda 22 bin lira yerine 30 bin liralık bir taban ücret talebinde bulunacak.Ay sonuna kadar devam etmesi beklenen toplu sözleşme sürecinde, hakem heyetinin son sözü söyleme ihtimali öne çıkıyor. Toplu sözleşmelerde yetkili konfederasyon olarak kamu çalışanlarını temsil eden Memur-Sen, 3’er aylık periyotlarla zam istiyor.Memur-Sen, 2024 yılı için birinci üç ayda yüzde 35, ikinci üç ayda yüzde 10, üçüncü üç ayda yüzde 15, dördüncü üç ayda yüzde 10 olmak üzere toplam yüzde 70; 2025 yılı için ise altışar aylık dönemler itibarıyla yüzde 25 ve yüzde 15 olmak üzere toplam yüzde 40 zam istiyor. Memur-Sen, memurlar için aylık 7 bin 650 TL kira yardımı, gelir vergisinin yüzde 15’e sabitlenmesi, 8 bin 77 TL seyyanen zammın emekli memurlara da yansıtılması taleplerinde de bulunuyor. Konuya ilişkin ATV Ana Haber’e değerlendirmede bulunan Ekonomi Gazetecisi Faruk Erdem, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın yıl sonu enflasyon tahminine değinerek, veriler ışığında bu yılın ikinci yarısındaki enflasyon oranının yüzde 31,92 olarak gelebileceğinin tahmin edildiğini söyledi. Bu oran SSK ve Bağ-Kur emeklisinin refah payı hariç emekli maaşı zammı oranını belirlerken, memur emeklisi içinse enflasyon farkı dahil yüzde 25,92’lik artış olabileceğini kaydetti Bunun üzerine Ağustos ayında belirlenecek olan Ocak toplu sözleşme artış oranının da ekleneceğini ve artışın bununla da sınırlı olmayacağını dile getirdi. Merkez Bankası’nın tahminleri doğrultusunda en düşük emekli maaşının 8000 TL’ye çıkması bekleniyor. 7500 lira ve üzerinde emekli maaşı alanlar içinse rakam 10 bin TL’yi bulacak. “Ocak’ta yapılacak zam 6.250 lira üzerinden yapılacak” diyen Erdem, “Eğer bu taban maaş ve kök maaş uygulaması olmasaydı daha düşük primle emekli olanlar 3 bin TL, 4 bin TL, 5 bin TL gibi maaşlar alacaktı.Dolayısıyla yüzde 30 zam gelirse sizin maaşınız 8000 liraya çıkar” ifadelerini kullandı. En düşük emekli maaşının refah payı ile birlikte 10 bin TL’ye yükseltilmesi ihtimalinin altını çizen Erdem, “Refah payı ve taban maaş artışı gündemde.Taban maaşın 10 bin TL’ye çekilmesi ve refah payı ile yüzde 31,92 olarak tahmin edilen oranın da yukarı çekilmesi söz konusu” dedi. Tablonun bu şekilde oluşması ile en düşük emekli aylığına yüzde 60 artış yapılmış olacak. Bu artışın kök aylık üzerinde maaş alan emeklilere kademeli olarak veya 6 aylık enflasyon rakamı üzerine konulacak refah payının doğrudan yansıtılması bekleniyor. Milliyet’e konuşan Emekliler Derneği Başkanı Satılmış Çalışkan, SSK ve Bağ-Kur emeklilerine ilk 6 ayın enflasyon rakamlarıyla, geçmiş koşullara göre artış yapıldığını hatırlatarak, memurlara yapılan 8 bin 72 liralık seyyanen zammın emekli aylıklarına da yansıtılması gerektiğine işaret etti. Çalışkan, 14 milyon emeklinin aylığının asgari ücretin altında kaldığını, 2000 yılı öncesi emekli olanlarda asgari ücret altı aylık oranının yüzde 90’a çıktığını söyledi. Çalışkan, “Emekli maaşında ortalama 9 bin lira civarı. Çoğunluk 9-10 bin lira bandında alıyor. 10 bin liranın üzeri parmakla sayılacak kadar. Bir zamanın ünlü süper emeklileri bile asgari ücretin altında kaldı” ifadelerini kullandı. Asgari ücretin üçte birinden az geliri olanların “muhtaç” olarak kabul edildiğini anımsatan Çalışkan, “Dul ve yetimlerin yüzde 90’ı buna göre ‘muhtaç’ sayılıyor. O zaman biz de sosyal yardıma müracaat edelim” dedi. Çalışkan, en düşük emekli aylıklarının 7 bin 500 liraya tamamlandığı düzenleme nedeniyle 7 milyon emeklinin zamdan yararlanamadığını söyledi. Halen en düşük taban aylığının 5 bin 683 lira olduğunu, bunun üzerinin 7 bin 500 liraya tamamlandığını anlatan Çalışkan, “Birisine 2 bin, birisine bin, birisine 5 lira verip 7 bin 500 liraya tamamlıyorlar. 3 bin 600 günden emekli olan da 7 bin 200 günden emekli olan da aynı 7 bin 500 lirayı alıyor” şeklinde konuştu. Emekli örgütlerinin emekli aylıkları için pazarlık yetkisi olmadığına işaret eden Çalışkan, “Temsilcisi olmayan tek topluluk. Biz de sendikalaşmak istiyoruz. Daha önce TBMM’ye iki kanun teklifi verdik, komisyonlarda reddedildi. Avrupa’da emeklilere sendika hakkı var. Bizde işçi konfederasyonları da emeklinin durumunu masaya getirmiyor” dedi. Burdur’da 65 yaş ve üzerinin faydalandığı toplu taşımaya ücretsiz biniş hakkının, özel halk otobüsleri kooperatifi tarafından iptal edilmesiyle başlayan tartışmalara da değinen Çalışkan, “Özel otobüsler, devlet tarafından para yatırılmadığını söyleyip bu hakkı iptal ediyor. Avrupa’da emekli kalkıp Türkiye’ye geliyor, tatilini yapıyor. Bizim tek lüksümüz otobüse binip Kızılay’a, Ulus’a gitmek. Mahallemizden dışarı çıkmayalım mı? Tek lüksümüzü elimizden almayın” ifadelerini kullandı. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinden yararlanarak emekli olanların yüzde 46’sı çalışmaya devam etmeyi seçti. Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre bu kişilerin sayısı 792 bini buluyor. Emekli olduktan sonra sosyal güvenlik destek primiyle çalışmaya devam edenlerin yüzde 30’u İstanbul’da yaşıyor. Öte yandan emekliler Temmuz ayında yüzde 25 zamlı maaşlarını aldı ancak en düşük emekli maaşında bir değişiklik yapılmadı. Peki en düşük emekli maaşında değişiklik ne zaman olur? Çalışmalar ne zaman başlayacak? Yeminli Mali Müşavir ve Ekonomist Muhammet Bayram yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Normal şartlarda emeklilerimiz yatırdıkları prime göre emekli maaşı alıyorlar. Burada 2000 öncesi, 2000 ile 2008 arası ve 2008 sonrası şeklinde maaş hesaplamaları değişiyor. Burada emeklinin kök maaşı 7500 TL’nin altındaysa devletimiz bunu tamamlayarak kendilerine ödeme yapıyor. Son yapılan zamlarla birlikte kök maaş hesabı ile asıl alınan maaş arasında bazı farklar oluşmuş oldu. Eğer kişinin kök maaşı 6 bin TL ve altındaysa maaş artışı olmadı. Yani 6 bin TL maaş alıyorsa yüzde 25’lik artış 1500 TL’ye tekabül etti ve kişi 7500 TL almaya devam etti. Bu sebeple emekliler kök maaşının ne olduğunu araştırmaya başladı. Burada aslında emeklilerimizin bugüne kadar yatırdıkları primle alabilecekleri maaşları kök maaşıdır. Kök maaş üzerinden emeklilere ek ödeme var. Bu yüzde 2 ile yüzde 4 arasında bir ödemedir. Asgari geçim indirimi kalktıktan sonra emeklilerimize bu tutar verilmeye başlandı. Emeklilerimiz bordrolarından SGK sistemine girerek kök maaşları ve devletin verdiği katkıyı görebilirler. Sayın Cumhurbaşkanı en düşük emekli maaşına ilişkin açıklamada bulundu. 5500 TL olan en düşük maaş 7500 TL’ye artırılmıştı. Sene ortasında en düşük emekli maaşı yükseltilmedi ama diğer emeklilere yüzde 25 artış yapıldı. Aslında yüzde 25’lik artış 7501 TL ve üzerinde maaş alan kesime yapıldı diyebiliriz. 6 bin TL’nin altında maaş alan kişilere zam yapılmamıştı.Burada Cumhurbaşkanı sene başını işaret etti ve asıl maaş artışının bu zamanda olacağını söyledi. Ekim ayında Meclis tekrar açılacak ve emekliye zam tekrar gündeme gelebilir. 7500 TL bir hayli düşük kaldı ancak son yapılan açıklamada yılbaşı işaret edilmişti. Benim beklentim Meclis’in ekim ayında açılmasıyla birlikte en düşük emekli maaşı alanlara yapılabilir. Bu kesim toplam 15 milyon emekli içerisinde yüzde 60’lık kesime tekabül ediyor. Yani 9 milyona yakın emeklimiz en düşük maaşı alıyor. Enflasyonist ortamda maaş düşük kalmış olabilir. Meclis’in açılmasıyla birlikte ek bir düzenleme yapılabilir.”