Kimse bilmiyor ama hepsi kimlik sayılıyor! İşlem yapılmazsa tazminat hakkı doğuyor
Tapu işlemlerinden noter işlemlerine, okul kayıtlarından banka işlemlerine kadar pek çok işlem, nüfus cüzdanı olmadan da hallediliyor ama kimse bu detayları bilmiyor. Resmi işlemlerde görevliler kabul edilmiyor dese de mevzuata göre üzerinde TC kimlik numarası bulunan pek çok resmi belge nüfus cüzdanı olarak kullanılabiliyor. İlgili yönetmelik ve tüzüklerde hangi belgelerin kimlik yerine geçtiğini tek tek anlatan Avukat Cansen Erdoğan, Danıştay kararını hatırlatarak, “Belirtilen belgelerden biri ile resmi işlem yapılmaması durumunda tazminat hakkı doğuyor” dedi.
Kimlik kontrolüne ilişkin son yıllarda büyük düzenlemeler yapıldı. Fakat bazı kimlik kartlarının ‘resmi’ olduğuna ilişkin bilgi eksikliği, sorunlara neden oluyor. Resmi kimliklerde vatandaşlık numarasının yer alması zorunlu. Yasaya göre; TC kimlik kartının yanı sıra resmi daireler veya iktisadı devlet teşekkülleri (KİT) tarafından verilen soğuk damgalı kimlik kartları, pasaport, evlenme cüzdanı (aile cüzdanı), askerlik belgesi, sürücü belgesi (ehliyet), Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından verilen basın kartı, avukat, savcı ve noter kimlik belgeleri birer kimlik kartı yerine geçiyor.
Peki çok kişi bilmiyor ama evlilik cüzdanı ile bile resmi birçok işinizi halledebilirsiniz. Öte yandan yukarıda saydığımız bu belgeler, tapu işlemlerinden noterlik işlemlerine, okul kayıtlarından seçimlere kadar tüm resmi işlemlerde kullanılabiliyor. Sorunun başladığı yer ise tam burası. Çünkü basın kartı gibi kimliklerle resmi işlemler yaptırmak istendiğinde TC. Kimlik kartı isteniyor. Peki bu belgeler nerelerde geçiyor? Tüm işlemler bu belgelerle yapılabiliyor mu? Avukat Cansen Erdoğan çok az kimsenin bildiği detayları anlattı.
"HANGİ BELGELER NÜFUS CÜZDANI YERİNE GEÇİYOR?"
Resmi işlemlerde nüfus cüzdanı yerine kullanılabilen belgelerle ilgili açıklamalarda bulunan Avukat Cansen Erdoğan, "Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yaşayan her Türk vatandaşının resmi kimlik kartının olması zorunludur. Bu resmi nüfus cüzdanı ise nüfus müdürlüklerince veriliyor. Hangi belgelerin resmi kimlik kartı sayılacağı, maalesef kanunda belirtilmemiştir. Yani resmi bir işlem sırasında; nüfus cüzdanına ulaşılamaması durumunda nüfus cüzdanı sunulması mecburiyetleri halinde, onun yerine geçebilecek belgelerin neler olduğu kanunda tanımlanmamıştır.
Bu nedenle sair yönetmeliklerden ve tüzüklerden yararlanmak durumunda kalıyoruz. Bunlardan bir tanesi de noterler. Noterlerde hangi belgelerin ellerinde olacağı konusunda, bir takım kıstaslar belirtilmiştir; bunlar da üzerinde TC kimlik numarası bulunan resmi belgelerdir. TC numarasının bulunmaması başlı başına bir resmi nüfus cüzdanı sayılmama sebebidir.
Fakat bunun dışında yeni çıkan yönetmelikle, avukat kimlikleri, basın kartı, askeri kimlik kartı, ilgili mevzuat kapsamında verilen ilgili belgeler de bunların içindedir. Yabancı ülkelerin diplomatlarında bulunan misyon belgeleri, pasaportlar, aile cüzdanları, ikametgah tezkeresi de resmi kimlik kartları arasındadır" dedi.
Kaymakamlıklarca kimlik verilmemesi durumunda nelerin kimlik belgesi yerine geçebileceğinin düzenlendiğine dikkati çeken Erdoğan, "Ehliyet, pasaport, memur cüzdanı, avukat kimliği, basın kartı, yabancılara mahsus ikametgah tezkeresi, yabancı ülke kimlik kartı ve pasaport belgelerinden biri isteniyor.
Bu da nüfus cüzdanı ibraz edilememesi durumunda istenilen belgeler arasında gösteriliyor. Biz de buradan bu belgelerin nüfus cüzdanı olarak ibraz edilebileceğini anlıyoruz. Bunların yanında, TBMM milletvekillerine, yasama organı eski üyelerine, bakanlara verilen kimlik belgeleri de TC kimlik numarası bulunması kaydı ile nüfus cüzdanı olarak kullanılabiliyor” ifadelerini kullandı.
"KİMLİK TAŞIMAMAK SUÇ"
Kimlere kimlik sunulup sunulmaması konusunun da tartışmalı olduğunun altını çizen Erdoğan, “Bu konuda kolluk kuvvetlerine yetki verilmiştir, en çok sıkıntı bilindiği üzere özel güvenlik görevlileri ile ilgili yaşanıyor. 5188 sayılı kanunda özel güvenlik görevlilerinin yetkilerinden bahsedilmiştir.
Kanunun 7. maddesinde ‘Toplantı, konser, spor musabakası, sahne gösterileri vb. etkinlikler ile cenaze ve düğün törenleri, hava meydanları, istasyon ve terminal gibi toplu ulaşım tesislerinde görevlendirildikleri alanda ve süre içinde kimlik sorma yetkisini kullanabilir’ denilmiştir. Yani güvenlikler belirtilen durumlarda sadece görevlendirildikleri alanda ve sürede kimlik sorabilir.
Tabii bu arada kolluk kuvvetlerinin kimlik tespiti yapmak amacıyla kişiyi durdurması ve bu süre içerisinde de kimliği tespit edilen kadar tutulan kişiyle ilgili şöyle bir zorunlulukları da bulunuyor; bu kişiye ne amaçla tutulduğunu ve tutulma süresini gösteren bir belge veriliyor, ancak kimliğin belirlenmesi durumunda tutulma hali sona eriyor.
Bu önemli bir detaydır. Ayrıca 15 yaşını doldurmuş kişilerin kimlik taşıması zorunludur. Bu zaten kabahatler kanunu, polis vazife kanunu, jandarma görev yönetmeliğinde belirtilmiştir. Kimlik bulundurulmaması durumunda, para cezası ve hapis cezası ile karşı karşıya kalınabilir. Belirtmeliyim ki; resmi belge taşımama suçuna idari merciiler yaptırım uyguluyor” dedi.
“İŞLEM YAPMAYANA TAZMİNAT UYGULANIYOR”
Avukat Erdoğan, ilgili kanunda resmi belge sayılan Basın kartı ve avukatlık kartları gibi belgelerin nüfus cüzdanı yerine geçtiğini belirterek, “Bununla ilgili kanunda bir dağınıklık söz konusu ve resmi belge yerine geçen belgeler şunlar diye sınırlı bir açıklama yapılmamış.
Daha önce belirttiğim gibi biz de bu durumda diğer yönetmelik tüzük ve kanunlara bakarak karar veriyoruz. Kanunda basın kartı, avukatlık kartı ve diğer meslek kartları da resmi belge yerine geçiyor. İlgili belgelerin sunulması durumdan bu resmi kimlik kartı değildir diye işlem yapılmazsa mağdur olan kişi idareye dava açılabilir.
Daha önce belirttiğim gibi biz de bu durumda diğer yönetmelik tüzük ve kanunlara bakarak karar veriyoruz. Kanunda basın kartı, avukatlık kartı ve diğer meslek kartları da resmi belge yerine geçiyor. İlgili belgelerin sunulması durumdan bu resmi kimlik kartı değildir diye işlem yapılmazsa mağdur olan kişi idareye dava açılabilir.