Karot testi zararlı mı? Karot almadan deprem testi nasıl yapılır, karot aldırmak binaya zarar verir mi, karot testi nedir, hangi binalardan alınır?

Türkiye’de vatandaşlar art arda meydana gelen depremlerin ardından binalarının depreme dayanıklı olup olmadığını öğrenmeye çalışıyor. İBB ve özel şirketlere başvuruda bulunanların sayısı artarken sosyal medyada binalardan alınan karot numunelerinin, evlere zarar verdiği iddia edildi. Peki, Karot testi zararlı mı? Karot almadan deprem testi nasıl yapılır, karot aldırmak binaya zarar verir mi, hangi binalara yapılır? Karot nedir, nereye başvurulur? Karot testi, binalarda kullanılan betonun kalitesini belirleyen en önemli laboratuvar testlerinden biri olarak biliniyor. Karot testi binalardan özel uca sahip bir matkapla silindir şeklinde beton numunesi alınarak yapılıyor. Binanın farklı bölümlerinden alınan parçalar, laboratuvarda incelenip, binaların depreme karşı riskli olup olmadığını tespit ediyor. Test sonuçları rapor edilerek mülk sahibine teslim ediliyor. Rapor sonucunu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na da zorunlu olarak bildirmek gerekiyor. Karot testi sonucunda binanın depreme dayanıksız olduğu tespit edilirse bina kentsel dönüşüm kapsamına giriyor ve binanın tahliye edilmesine karar veriliyor. Karot testi için bulunulan yerin Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü'ne başvuru yapılabilir. Diğer bir rapor için Kaymakamlık Kurumuna başvurarak gerçekleştirilebilir. Ayrıca bazı kurumlar bina sağlamlık testini özel şirketler aracılığı ile gerçekleştiriyor. Ancak İBB tarafından gerçekleştirilen hasar tespit raporlarında karot testi yapılmıyor. Bununla beraber kamu kurumlarına başvurulduktan sonra binaya karot testi yapılırsa tahliye işlemi gerçekleştirilebilir. İBB karot testi yapmadığı için herhangi bir tahliye işlemi uygulamıyor. Test uzman kişilerce, doğru uygulanırsa binaya zarar vermiyor. Yapı unsuru kesilmediğinden alınan parçanın boşluğu da dayanıklı harçlarla kapatıldığından tesin binaya zararı yok. Öte yandan karot testi, tek başına depreme dayanıklılık ölçütü değil, bina kadar binanın zemini de deprem karşısında önemli. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası da daha önce yaptığı açıklamada yöntemin güncel ve bilimsel olduğunu vurgulamıştı. Karot testini yapacak yetkili firmanın, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca onaylı olmasına dikkat edilmeli, Bakanlığı’nın yetki verdiği firmaların bakanlığın sitesinden kontrol edilmeli. İTÜ “Son günlerde sosyal medya ve internet üzerinden Jeoloji ve Jeofizik alanlarına atfen paylaşılan ve binalardan alınan beton karot örneklerinin binayı “yaralayacak şekilde” dayanıma zarar verdiğini, bunun yerine “mikrotremor titreşim yöntemleriyle” binaların depreme dayanımının belirlenebileceğini iddia ederek acılı ve endişeli halkımızı yanıltan, bununla da kalmayıp inşaat mühendisliği bilim dalına ve bunu icra eden kurum ve kuruluşların itibar ve yetkinliğine zarar veren paylaşımları görüyoruz. Söz konusu iddia gerçeklikten uzaktır. Zira özellikle betonarme binaların deprem performansı ve depreme dayanıklılığının belirlenmesinde yürürlükteki güncel deprem yönetmeliği olan TBDY-2018 kapsamında yapılan çalışmalar, kesinlikle binaların mevcut durumunu zayıflatacak adımlar sunmaz. Bahsi geçen kolon ve perde gibi düşey taşıyıcı elemanlardan alınan beton karot numuneleri, numunenin alındığı taşıyıcı elemana dayanım bakımından zarar vermezler. Kaldı ki karotlar için açılan boşluklar yüksek mukavemetli özel harç malzemesiyle derhal doldurulurlar. Yönetmeliğe göre, bu tespitler tüm taşıyıcı elemanlarda değil, yeterli en az sayıda kolon ve perde elemanlardan alınarak yapılabilmektedir. Bu durum tibbi teşhis için alınan kan örneğine benzetilebilir. Alınan kan miktarı ve alma şekli, hastanın sağlığını olumsuz etkilemez, ancak çok önemli bilgiler içerir. Beton dayanımının tespiti sonrasında betonarmenin diğer bileşeni olan donatı çeliğinin miktarını ve korozyon durumunu belirlemek için çok sınırlı miktardaki bölgelerde beton kabuk sıyrılarak altındaki donatılar tespit edilir. Sıyırma yapılan bölgelerde de benzer şekilde bu bölgeler hızla kapatılarak donatıların zarar görmesi engellenir. Sıyırma işlemi betonarme kesitin taşıyıcı olmayan dış kabuğunda gerçekleştirilir ve taşıyıcı eleman dayanımına kesinlikle zarar vermez. Sıyırma tespitinden sonra tüm yapıdaki donatıların miktar ve aralıklarının tespiti röntgen yöntemi gibi tahribatsız bir yöntemle tamamlanır. Özetle, Deprem Mühendisliği bünyesinde zemin koşullarıyla üst yapı durumunu beraber değerlendirmek için yapılan çalışmalarda hem zeminden hem de yapıdan belirli miktarda numune almak gerekir. Mikrotremor yöntemi yer hareketi ve binanın hareket karakterinin çakışarak sarsıntının büyüme ihtimalini denetleyen bir testtir ve binanın deprem dayanımı hakkında bilgi vermez. Bu nedenle, yayılan bu talihsiz paylaşım gerçekleri yansıtmayıp, son dönemde sıkça yaygınlaşan bilgi kirliliğine çok ciddi oranda bir yenisini eklemektedir. Halkımızın buna itibar etmemesini diler, binalarının deprem dayanıklılığını, konusunda uzman İnşaat Mühendisi ekiplerinin yer aldığı kurum ve kuruluşlara başvurarak tespit ettirmelerini şiddetle tavsiye ederiz açıklamasında bulundu. Karot testinin maliyeti, binaların büyüklüğüne ve daire sayısına göre değir.