IBAN ile ödeme yapanlara kötü haber! Bakanlık peşine düştü, cezası var
Maliye, IBAN üzerinden ödeme talep eden esnafın peşine düştü. IBAN’a ödeme yapan, yaptıran, hesabını kullandıran yani 'IBAN kiralayana' yaptırım uygulanabilir mi? Vergi hukuku uzmanı avukat Aslanpınar, “Banka hesaplarına bloke koyulabilir, malvarlığı tamamen durdurulabilir” uyarısında bulundu
Son dönemde bazı işletmelerin, esnafın hatta küçük kafe ve restoranların “POS cihazı arızalı”, “Banka komisyonu yüksek” gibi bahanelerle kredi veya banka kartı yerine IBAN üzerinden ödeme talep ettikleri şikâyetleri geliyor. İşletmeler, IBAN’a havale yoluyla fiş ve fatura düzenlemekten de kaçınıyorlar. Artan şikâyetler Hazine ve Maliye Bakanlığı’nı harekete geçirdi. Maliye, bu yöntemle kazançlarını kayıtdışı hale getiren işletmelerin peşine düştü. Hürriyet'ten Oya Armutçu vergi hukuku uzmanı avukat Dr. Burak Aslanpınar’a en çok merak edilen soruları sordu. İşte o soru ve yanıtları...
IBAN’a yapılan ödeme yasal mı?
Banka hesabı üzerinden tahsilat yapılması, işlemin tarafları, miktarı doğru olduğu ve gerçek durumla uyumlu olduğu sürece elbette yasal. Ancak banka komisyonundan, ödeme gecikmesinden veya vergiden kaçmak, kayıt dışında kalmak gibi nedenlerle başkalarının IBAN’ının kullanılması söz konusu olduğunda konu yasal değil. Üstelik tüm taraflar için ağır cezalar var. Bu cezalar, ihtimallere göre değişiyor.
Kendi adına ödeme alıp fatura kesmeyenin durumu nasıl değerlendirilir?
Bu ihtimallerden ilki ve en masumu, işletmenin ödemeyi kendi hesabına yaptırıp fatura kesmemesi. Bu işletmenin vergi mükellefiyeti varsa düzenlenmeyen her fatura için 3 bin 400 TL’den (2024 yılı için) az olmamak üzere fatura tutarının yüzde 10’u kadar özel usulsüzlük cezası kesilir.
Bu tutarın 2024 yılı için yıllık toplamı 1.7 milyon TL’yi geçemez. Ayrıca ödenmeyen vergiler, yani şahıs şirketi diye de bilinen şahıs mükellefiyeti için gelir vergisi, ticaret şirketi için ise kurumlar vergisi ile KDV de bir kat cezası ve aylık yüzde 3.5 faiziyle birlikte istenir. Vergi mükellefiyeti hiç yoksa bu cezalara, geriye dönük verilmeyen beyannamelerden kaynaklı cezalar da eklenir. Bunları alt alta koyup topladığınızda çok yüksek miktarlarla karşılaşılabilir.
Başkasının IBAN’ını kullanmanın cezası var mı?
Bu durumda da KDV, gelir veya kurumlar vergisi, bunların bir kat cezası ve faizi ile özel usulsüzlük cezası ile karşılaşılıyor.
IBAN’ını kullandıran nasıl cezalandırılıyor?
IBAN’ını kullandıran veya bir başka söyleniş şekliyle “IBAN kiralayan” kişi için ilk yaptırım komisyon geliri elde ettiği gerekçesiyle olur. Vergi incelemesi sonucu, kimsenin karşılıksız böyle bir şey yapmayacağı, dolayısıyla komisyon geliri karşılığı (genelde yüzde 2 olarak belirlenir) bunu yaptığı kanaatine varılır. Bu gerekçeyle sözü edilen tahmini gelir nedeniyle IBAN’ını kullandıran kişiden de vergi, ceza ve faiz istenir.
Ancak bu karşılaşılabilecek yaptırımların belki de en hafif kısmı. Vergi idaresi, durumu Cumhuriyet savcılığına ve Mali Suçları Araştırma Kurulu’na (MASAK) da bildirebilir. Bu durumda, ‘banka nezdinde kendi adına ve başkası hesabına yazılı bildirim yapmadan hareket eden kimse için’ 6 aydan 1 yıla kadar hapis veya 5 bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır. (5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun-madde 15)
Ödemeyi yapanın başı derde girebilir mi?
Bu konu öyle önemli ki ödemeyi yapanın dahi başı derde girebilir. Parayı gönderdiğiniz alıcı IBAN numarası yasadışı bir faaliyetle ilgili olabilir. Böylece hiç farkında olmadan bir suça ortakmış gibi görünebilirsiniz. Ayrıca dolandırıcılık suçuna maruz kalma veya ortak olma ihtimali de var.?
İşletme kartla ödeme alırken bankanın komisyonunu müşteriden talep edebilir mi?
İşletme, “Kart hamilinden kartın kullanılması dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isim altında ilave bir ödemede bulunmasını isteyemez.” (5464 sayılı Kanun-madde 17). Yani işletme, müşteri eğer kartla ödemek istiyorsa “Komisyon yüksek” diyerek hesaba veya nakit ödemeye zorlayamadığı gibi banka komisyonunu etiket fiyatının üstüne de ekleyemez.
İşletme ödemenin IBAN’a yapılması için zorlayabilir mi?
Öncelikle yanlış anlama olmaması için belirtelim ki mal veya hizmeti alanın hesabından satanın hesabına doğru tutarda ve açıklama ile gönderilen bir para varsa ve faturası kesiliyorsa mali ve vergisel düzenlemeler bakımından bir sorun olmaz. Ama burada da müşteri POS cihazı üzerinden kredi kartı ya da banka kartıyla ödeme yapmak istemesine rağmen “cihaz arızalı” gibi gerekçelerle IBAN’a ödeme için zorlamak başka bir kanuna aykırılık. İlgili hükme göre işletmeler, kart hamillerinin yapmış oldukları mal ve hizmet alımlarının bedelini banka kartı ya da kredi kartı ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadır. (Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu-madde 17).