EYT'de prim, borçlanma ve yaş gelişmesi! Yeni dönem tek tek açıklandı
EYT ile ilgili son dakika gelişmesi. EYT'de yeni dönem başlıyor. EYT'de prim, borç ve yaş ile ilgili yeni detaylar açıklandı. Milyonlarca vatandaşın merakla beklediği EYT'de detaylar birer birer netleşiyor. EYT ile ilgili gelişmeler devam ederken bir son dakika açıklaması daha geldi. EYT'de SGK prim farkı ve kıdem tazminatı müjdesi geldi. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) için işletmelerin artacak kıdem tazminatı yükünü hafifletmek için yeni sistem devreye giriyor. İşte EYT ile ilgili son dakika tüm detaylar...
EYT ile ilgili son dakika gelişmesi geldi. EYT'de yeni dönem başlıyor. Milyonlarca vatandaşın beklediği düzenleme için süreç hızlı ilerleyecek. Düzenlemenin Aralık ayının son haftası komisyon ve genel kurul ayağının tamamlanması bekleniyor. Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili düzenleme yeni yıl itibariyle yürürlüğe girecek.
Posta gazetesinden Ekrem Sarısu EYT ve emeklilik ile ilgili merak edilenleri yazdı:
SORU: 1979 doğumluyum. Sigorta başlangıç tarihim 1 Ağustos 1996 olup 5484 gün primim var. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasası çıkarsa emekli olabilir miyim? Emrah ABANOZ
CEVAP: Emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5825 gün prim ve 56 yaş şartlarına tabisiniz. 341 gün daha prim ödeyerek priminizi 5825 güne tamamlamanız şartıyla, 56 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Bakanın açıklamalarından çıkartılacak EYT yasası ile; süre ve prim şartını sağlayanların yaş aranmadan emekli edileceği anlaşılıyor. Ancak hangi primin aranacağı belli değil. Şayet EYT yasası; 8 Eylül 1999 önceki 5000 gün primi ararsa, EYT çıktığında emekli olabilirsiniz. Kademeli geçiş şartlarındaki primi ararsa, priminizi 5825 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
SORU: 9 Temmuz 1963 doğumluyum. Sigorta girişim 1 Kasım 1980’dir. 3600 günle EYT’den emekli olabilir miyim? Hakan TOSUN
CEVAP: Yaş haddinden emekli olmak için; 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. 3600 gün prim ödemiş olmanız şartıyla, 60 yaşı dolduracağınız 9 Temmuz 2023’te emekli olabilirsiniz. Henüz EYT yasasının yaş haddinden emeklilik koşullarını kapsayıp kapsamayacağı belli değil. Şayet yasa yaş haddinden emeklilikte 8 Eylül 1999’dan önce erkek sigortalılardan aranan 55 yaşı benimserse, yani 60 yaş yerine 55 yaşı dolduranlara emeklilik hakkı getirirse siz de yararlanarak emekli olabilirsiniz.
SORU: 22 Temmuz 1971 doğumluyum. Sigorta giriş tarihim 1 Eylül 1997 olup 4650 gün prim ödemem var. EYT yasasından nasıl faydalanabilirim? Gökhan ÖZSOYLAR
CEVAP: Emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5900 gün prim ödeme ve 57 yaş şartlarına tabisiniz. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı’nın açıklamalarından, EYT yasası ile; ilk defa 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olan ve emekli olmak için aranan sigortalılık süresi ve prim şartını sağlayanlara emeklilik hakkı verileceği anlaşılıyor. Buradaki kritik soru; 8 Eylül 1999’dan önce emeklilik için aranan 5000 gün prim mi yoksa kademeli geçiş şartlarındaki prim mi aranacak? Bu husus; EYT yasa tasarısı kamuoyuyla paylaşıldığında netleşecek. Şayet 5000 gün prim aranırsa, 350 gün daha prim ödeyerek priminizi 5000 güne tamamlayacağınız tarihte, kademeli geçiş tablosundaki prim gün sayısı aranacaksa, 1250 gün daha prim ödeyerek priminizi 5900 güne tamamlayacağınız tarihte EYT kapsamında emekli olabilirsiniz.
SORU: 1 Ocak 1971 doğumluyum. Bağkur başlangıcım 1 Haziran 1998. 1 Kasım 1992’de askere gittim ve 19 ay askerlik yaptım. Ne zaman emekli olurum? Safettin GÖNEN
CEVAP: Boşluğunuz yoksa emekli olmak için; 9000 gün prim ödeme ve 57 yaş şartlarına tabisiniz. Priminizi 9000 güne tamamlamanız şartıyla, 57 yaşı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Askerliğinizin bir yılını borçlanmanız halinde, emekli olmak için; 9000 gün prim ve 56 yaş şartına tabi olursunuz. Boşluğunuz yoksa borçlanmayla prim şartını sağlamış olacağınızdan, 56 yaşı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. EYT yasası beklendiği; gibi 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olup emeklilik için aranan şartlardan yaş dışındaki şartları sağlayanları emekli edecek şekilde çıkarsa EYT yasasından yararlanıp emekli olabilirsiniz.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, 1,5 milyon kişinin EYT'ye hak kazandığını, 1999 yılı ve prim gün sayısının değişmeyeceğini açıklamıştı. Peki askerlik borçlanmasıyla emekli olunur mu? Prof. Dr. Cem Kılıç yazdı:
1-Merhaba, askerliğimi 1996’da yaptım. 2000 yılı mayıs ayında da sigorta girişim var. Ben askerlik borçlanmamı yapıp EYT’li olabilir miyim? Bakan borçlanma ile EYT’li olunamayacağını söyledi. Bizim bu haklarımız yok mu olacak? Hangi borçlanmalar primi hangi borçlanmalar giriş tarihini öne çekiyor?
SSK’lılar için askerlik borçlanması, ilk kez sigortalı olunan tarihi geri çeker. Sizin durumunuzda da önce askerlik sonra sigorta girişi olduğu için sigorta girişiniz geri gidecektir. Eğer askerliğinizi 9 ay ve üzerinde yapmışsanız borçlandığınız gün sayısı kadar sigorta girişiniz geri gider ve 8.9.1999 öncesine gelir. Böylelikle de EYT için yapılacak düzenlemenin kapsamına girebilirsiniz.
2- Eşimin işe başlama tarihi 10.10.1996. Prim ödeme gün sayısı 5300. SGK’nın sisteminde 5750 gün ile emekli olur yazıyor. Doğum borçlanması yapmadan EYT’den faydalanabilir mi?
Eşinizin sigorta girişi 8.9.1999 öncesinde olduğu için EYT ile ilgili yapılacak düzenlemenin kapsamında olacaktır. Şu an için prim ödeme gün sayısının ne olacağını bilmiyoruz. Belli olduğunda doğum borçlanması ile prim gün eksiğini tamamlayabilir.
3- Kısmı emeklilik nedir? 3600 ve 5400 gün ile kimler EYT’den emekli olabilir. Şartları var mı?
Kısmi emeklilik, emeklilik için prim ödeme gün sayısı şartını tamamlayamayan ve yaşı ilerlemiş kişiler için normal emeklilikten daha az prim ödeme gün sayısı ve daha yüksek yaş ile getirilen bir emeklilik imkânı. EYT ile ilgili yapılacak düzenlemenin kısmi emeklilik şartlarında bir değişiklik yapmasını beklemiyoruz.
4- Yıl ve yaş şartını tamamlamasına karşın emeklilik için gerekli prim ödeme gün sayısını dolduramayanlar parasını geri alabilir mi?
Emeklilik için gerekli şartları sağlayamayan kişiler, gerekli yaş şartlarını sağlamışlarsa SGK’dan toptan ödeme adı altında ödedikleri primleri iade alabilirler. Ancak kısa vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortasına ödenen primler iade edilmez.
5- 1981 doğumluyum ve sigorta girişi tarihim 10.09.1999. EYT ile ilgili olarak EYT’de güne takılanlar oluştu benim gibi. Bu konuda günle ilgili bir sene sonuna kadar uzatılması gibi bir süreç olacak mı?
Şu an için böyle bir düzenleme gündemde değil. Yalnızca 8.9.1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olanlar için düzenleme yapılması bekleniyor.
6- 1978 doğumluyum, üniversite mezunuyum ve 2001’de sigorta girişim başladı. Yaklaşık 6 yıl yurt dışı hizmetim de oldu. 2000 öncesi EYT kapsamına dahil olan yaşıtım ve lise mezunları ocak ayından itibaren emekli aylığı almaya hak kazanacaklar. 2000 sonrası sigorta girişi olanlar ise direkt yaş sınırına mı takılacak, yoksa kademeli bir şekilde EYT kapsamı bize de uygulanacak mı?
Şu an için yalnızca 8.9.1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olanlar için bir düzenleme yapılması bekleniyor. Bu tarihten sonra ilk kez sigortalı olanlar için emeklilik koşullarında bir değişiklik beklenmiyor.
7- EYT için işverenlere kredi verileceği konuşuluyor. Bütün işletmeler bu krediden yararlanabilir mi?
İşletme sınırlaması olmayacaktır. Ancak kredinin amacı çerçevesinde kullanılması için işyerinde EYT dolayısıyla istifa edip ayrılan bulunması şartı aranacaktır.
8- Eylül 1999’dan önce çalışmaya başlayan ancak o tarihte işe başladığında 18 yaşından küçük olanlar EYT kapsamına girer mi?
İşe başladığında 18 yaşından küçük olanların sigorta girişi kabul ediliyor ancak sigortalılık süreleri 18 yaşını doldurdukları tarihten başlatılıyor. Bu durumdaki kişiler düzenlemenin kapsamında olurlar, sigortalılık süresi şartı ise 18 yaşın dolduğu tarihten başlatılarak hesaplanır.
9- 15.10.1999 tarihinden önce bir şirkette çalışıyordum fakat sigortamı yatırmamıştı bunu ispat etmem durumunda geriye dönük sigorta başlangıcım geçerli olur mu? EYT’den faydalanabilir miyim?
Bu durumda hizmet tespit davası açmanız gerekir. Ancak hizmet tespit davalarında 5 yıllık hak düşürücü süre söz konusu. Elinizde somut deliller varsa dava açabilirsiniz ancak hak düşürücü süre nedeniyle davayı kaybetme olasılığınız var.
10- 01.02.1981 doğumluyum. 01.06.1998 başlangıç tarihli 48 gün SSK hizmetim mevcut, 04.07.2006 tarihinden itibaren polis memuru olarak halen çalışmaya devam ediyorum, hizmet birleştirmesi yaptım. 24.09.1999 - 25.06.2003 arası üniversite eğitimimi 1352 gün olarak borçlandım, EYT yasası çıkarsa ne zaman emekli olabilirim?
EYT ile ilgili koşullar netleştiğinde emeklilik tarihiniz belli olur. Devlet memuru olarak 25 yıl hizmet süresine tabisiniz. SSK’lı olarak ise EYT’nin koşullarından faydalanabilirsiniz ancak bunun için 3.5 yıl SSK’lı çalışmanız gerekir. Düzenleme netleşmeden emeklilik tarihi hakkında bir değerlendirme yapılması doğru olmaz.
11- Sigorta başlangıç yılım 1.10.1998. 98 yılındaki çalışmalarım kısa, sonrası primler 2007 yılından 2020’ye kadar tavan fiyattan ödendi. Sonrasında işten çıkarıldım. EYT sunulan taslaktaki gibi yasalaşırsa bayanlarda 5.000 gün şartı için 11 ay daha çalışıp prim ödemesi yapmam lazım. Maaş düşük de olsa yeniden işe başlama durumum söz konusu. Öğrenmek istediğim şey şu; prim ödemesi için kalan primlerimin eskisi gibi tavandan ödenmemesi emekli maaşımı önemli ölçüde düşürür mü? Veya en azından hangi tutar aralığında ödenmeli, öneriniz nedir?
Emekli aylığı için 1999 öncesi en avantajlı, 1999 - 2008 arası daha az, 2008 sonrası en az avantajlı dönem. Sizin primleriniz 2007 sonrası yüksekten yatırılmış. Bu primlerin aylığınıza etkisi olumlu olacaktır. Son 12 ayın yüksekten yatmaması aylığınıza olumsuz etki eder ancak bunun etkisi düşüktür. Eğer daha yüksek bir ücretten iş bulamazsanız mecburen bu şekilde primlerinizi tamamlamanız gerekecektir.
EYT düzenlemesi ile ilgili son dakika gelişmeleri yakından takip ediliyor. Yıl sonunun gelmesi ile birlikte emeklilikte yaşa takılanlar için kritik süreç yaklaşıyor.
EYT'de son durum nedir? 2023 yılında EYT düzenlemesi çözüme kavuşacak mı? Milyonlarca kişi emekli olmak için EYT düzenlemesini bekliyor. Aralık ayının gelmesiyle birlikte beklentiler de arttı. EYT'nin Meclis'e sunulması ve çözümüne yönelik çalışmalar için Aralık ayı işaret edilmişti. İşte EYT'de son gelişmeler...
TİSK BAŞKANI AKKOL'DAN EYT AÇIKLAMASI
TİSK Genel Başkanı Özgür Burak Akkol EYT ile ilgili yaptığı açıklamada 'Biz TİSK olarak beklentilerimizi çözüm önerileriyle sunmayı seven bir teşkilatız. EYT kapsamında benzer bir yaklaşımımız var. Kapsamlı bir çalışmayı bugün sayın Bakanımıza sunduk. 3 maddede size özet anlatmak istiyorum.' dedi.
BİRİNCİ MADDE
Bir tanesi emekli olup çalışmaya devam edecek arkadaşlarımızın SGK primleri ve işveren maliyeti artıyor. TİSK bir anket yaptı. Yüzde 80’in üzerinde EYT kapsamındaki çalışma arkadaşımız iş hayatına devam etmek istiyor.
İşverenlere sorduğumuzda işverenlerimiz devam ettirmek istiyor. Burada bir uyum görüyoruz. Bu uyumun da kaybolmamasını istiyoruz. SGK’da bir maliyet artışı söz konusu bu istihdamın devamı ve işverenler için risk.
Sayın Bakanımız müjdeli haberi geçtiğimiz haftalarda vermişti. Bugün yine teyidini alarak paylaşıyorum. Emeklilerle emekli olmayan çalışanlar arasında SGK prim farkı giderilecek. Bu konu sadece işverenler için değil emekli olup çalışma hayatına devam edecekler için kıymetlidir.
İKİNCİ MADDE
İkinci konumuz emekli olacak çalışanların aynı anda emekli olması durumunda işverenler için finansman problemi doğmasıdır. Aynı gün kıdem tazminatının alınması durumunda işverenin mağdur olması durumu var.
Bakanımız müjdeyi verdi. Hazine ve Maliye Bakanımızın destekçi olduğunu ifade ettik. KGF’den uygun kredi ile işverenin yalnız bırakılmayacağı müjdesini aldık. Uygun kredi faiziyle işverenlere destek olunacak. Kıdem tazminatları da çalışanlara gidecek.
ÜÇÜNCÜ MADDE
Üçüncü konu bazı şirketlerde yüzlerce kişinin emekli olması durumunda üretimi etkileyecek durumlar olabiliyor. Biz çalışma arkadaşlarımızı mağdur etmeden bir planlama dahilinde emeklilikleri organize ediyor olmamız gerekiyor. Bu üç başlık dışında ilave önerilerimiz oldu bunları sayın Bakanımıza aktardık. Şu anda süreç olumlu gidiyor. Bizlerde konunun resmileşmesini bekliyoruz."
Öte yandan emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) sorununun çözümüyle emekliliklerde hızlanma beklenirken, işletmelerde oluşacak kıdem tazminatı yükü için Kredi Garanti Fonu (KGF) devreye alınacak.
Tarihi 30 yıldan fazlasına dayanan KGF, son yıllarda artan kredi kefalet hacmi ile KOBİ’lerin krediye erişimi için devreye girdi.
Hazine destekli kredi kefalet sistemindeki toplam kredi tutarı 698.8 milyar liraya ulaşırken, ağırlığı KOBİ’ler oluşturdu. Kredi Garanti Fonu, Kovid–19 pandemisinden ve afetlerden etkilenen küçük işletmeler için de devreye girdi.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, EYT sorunun çözümü ile oluşacak kıdem tazminatı birikimi için Kredi Garanti Fonu’nu (KGF) işaret etti. Nebati, “EYT ile ilgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığımız tarafından çalışmalar yapılmaktadır. İşverenlerimizin karşılaşacağı kıdem tazminatı yükünü, uygun finansman koşullarıyla Hazine destekli KGF kefaleti ile karşılayabilecekleri bir kredi paketi konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığımızca hazırlıklar başlatılmıştır” dedi.
TEMİNAT YERİNE GEÇTİ
Kuruluşu 1991’e dayanan, ilk kredi kefaletini 1994’te veren KGF, çok büyük bir hacme ulaştı. 2022 Kasım sonu itibarıyla, Hazine destekli kredi kefalet sistemindeki toplam kredi tutarı 698.8 milyar liraya ulaşırken, bunun 657.1 milyarını ticari, 41.6 milyarını bireysel krediler oluşturdu.
Süreç içinde kefil olunan kredi tutarı 590.4 milyar lira, ticari kredilerde kefalet miktarı da 556.9 milyar lira oldu. Fon kapsamında kredi tutarı, kullandırılan kefalet tutarı ve kefalet risk bakiyesi 2009-2016 sürecinde yükselişe geçti.
KGF, KGF kefaleti, banka teminat mektubu yerine teminat olarak kabul edilmeye ve bunun üzerinden KOBİ’lere destek sağlanmaya başlandı. Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası aracılığıyla sağlanan KGF kefaletli kredi desteğinde de 1.4 milyar liralık kefalet hacmine ulaşıldı. KGF, özellikle Kovid-19 pandemisinden etkilenen esnaf ve küçük işletmecilere verilen nefes kredisi programında da önemli rol oynadı. 31 Mayıs itibarıyla 5 milyar TL’lik kefalet kaynağı ile Nefes Kredisi yürürlüğe konuldu.
Geçen yıl ayrıca, 2 milyar TL’lik kefalet kaynağı ile Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası Kredi Destek Paketi, 10 milyar TL’lik kefalet ile İlave İstihdam Destek Paketi, 10 milyar TL’lik kefalet kaynağı ile İmalata Dayalı İthal İkamesi Destek Paketi devreye alındı.
2021’de doğal afetlerden etkilenen işletmelerin uygun koşullarda kredi kullanabilmeleri için faizin tamamı veya bir kısmının KOSGEB tarafından karşılandığı 5 ayrı protokol imzalandı.
500 MİLYAR LİRALIK TAZMİNAT
EYT ile ilgili Türkiye genelindeki kıdem tazminatı yükünün 500 milyar liraya ulaşacağı tahmin ediliyor. Kıdem tazminatı dışında içeride biriken fazla mesai gibi kalemlerin doğuracağı finansman ihtiyacının kredi garanti paketine dahil olup olmayacağının, önümüzdeki süreçte netleşmesi bekleniyor.
EYT'DE SON DURUM
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, aralık ayında Meclis’e intikal edecek olan EYT çalışmaları hakkında açıklamalarda bulundu. Bilgin, “İki şartı (prim ve yıl) doldurup yaşı bekleyenler var.
‘Hiç yaş şartı olmasaydı bugün kaç kişi emekli olabilir’ diye baktık. Bunların sayısı aydan aya değişiyor. Haziran rakamları 1,5 milyonun biraz üzerindeydi.
Yarın bu sayı 1,6 milyon, 1,7 milyon veya aralık sonu itibarıyla da tahmin ediyorum Meclis’ten kanun çıkarken bakılacak 2 milyon civarında olabilir” dedi.
Bilgin, yapılacak düzenleme ile 696 sayılı KHK ile kadroya geçirilen işçilerin zorunlu emeklilik şartının ortadan kaldırılacağını belirtti.
EYT’DEN KİMLER YARARLANACAK?
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Sosyal Güvenlik Uzmanı Emin Yılmaz şu ifadeleri kullandı: “EYT’den kimler yararlanacakla ilgili 8 Eylül 1999’dan önce işe giren SSK, Bağkur, Emekli Sandığı’na tabi olan herkes yararlanacak.
SSK’lılarda 25 yıl erkeklerde, bayanlarda 20 yıl. 5 bin prim günü. Kadınlar ve erkeklerde Emekli Sandığı ve Bağkur’lularda 25 yıl ve 20 yıl, 9 bin ve 7 bin 200 prim günü olan herkes yararlanacak.
EYT'DE YAŞ ŞARTI VAR MI?
EYT olduğu için burada yaş fonksiyonunu ortadan kaldırıldığı düşünülüyor. Yaş şartının aranacağını zannetmiyorum. 18 yaşında işe başlamadan dolayı 25 yıl eklendiğinde 43 yıl erkeklerde, kadınlarda 38 yaş zaten sistemde otomatik olarak görülecek.