EYT'de maaş ve kıdem koruma detayı! İşte çalışan EYT'lilere sigorta rehberi
EYT'de dikkat çeken gelişme. EYT ile emekli olan vatandaşları kapsayan ücret ve kıdem koruma detayı ortaya çıktı. Hükümetin çıkardığı Emeklilikte Yaşa Takılanlar Yasası yasası sonrası EYT'ye hak kazanan vatandaşların en çok merak ettiği konu ise EYT ile emekli olup çalışmaya devam ederken hak kaybına uğrayıp uğramayacaklarıydı. EYT emekli olan vatandaşlarının üç şekilde çalışma şekli bulunuyor. İşte milyonlarca vatandaşı ilgilendiren detaylar...
Emeklilikte Yaşa Takılanlar yasası (EYT) kapsamında emekli olanların yaklaşık yüzde 80'i de çalışmayı tercih etti. Emekli olduktan sonra bir işyerinde, kamuda ya da kendi şirketinde çalışmaya devam edenlerin de bir dizi sosyal hakkı bulunuyor.
Bir işyerinde SSK'lı, kendi adına işyeri açarak Bağ-Kur'lu ve kamuda çalışmaya devam ederek yapılabiliyor. Bir işyerinde hizmet akdine dayalı olarak SSK'lı çalışanlar için emekli maaşından kesinti yapılmıyor, işyerinden aldıkları ücret üzerinden Sosyal Güvenlik Destek Primi ödeniyor.
Sabah'tan Hazal Ateş'in haberine göre; Bu primler toptan ödeme olarak iade edilmiyor, hizmet birleştirmesinde dikkate alınmıyor. Destek primi emeklilik sonrası kamuda çalışmaya devam eden memurun aylığından kesiliyor. Bu primlerin emekliliğe bir etkisi bulunmuyor.
15 yıl 3600 prim gününü doldurup yaşını bekleyenler kıdem tazminatını talep edebilir. Emekli olup çalışanın ücretinden her ne şekilde olursa olsun eksiltme yapılamadığı gibi ücrette kesme cezası uygulanamaz. Aynı değerde bir iş nedeniyle kadın ve erkeğe farklı ücret verilemez.
Ücretin dörtte birinden fazla haczedilemez, nafaka borçları dışında ücret başkasına devredilemez. Ücreti zamanında ödenmeyen çalışan faizini isteyebilir. Çalışanlara ücret kesme cezası verilemez.
Emekli olup çalışmaya devam edenlere ücret ödemesinden destek primine kadar merak edilen bazı soruların yanıtları şöyle:
1-Emekli çalışana dolar, senet, bono ile ödeme yapılabilir mi?
Mevcut işçilere olduğu gibi emekli çalışana da dolarla ödeme yapılamaz. İş Kanunu'na göre ücret, prim, ikramiye Türk parası ile işyerinde, özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir. Bu nitelikteki ödemeler yabancı para olarak kararlaştırılmış ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödenir. Yine ücret ödemeleri senet, kupon ya da diğer şekillerde yapılamaz.
2-Ücret bordrosu düzenleyen işverenin ücret hesap pusulası da düzenleme yükümlülüğü var mıdır?
İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorunda.
3-Ücretlerin diğer çalışanlarda olduğu gibi banka kanalıyla yatırılması yükümlülüğü var mı?
Evet, işveren ücretleri banka kanalıyla ödeme yükümlülüğüne tabiidir. En az 5 işçisi olan işverenlerin, çalıştırdıkları işçiye o ay içinde yapacakları her türlü ödemeyi bankalar aracılığıyla yapmakla yükümlü oldukları belirtiliyor.
4-Maaşı yatırılmayan çalışan iş görmekten kaçınabilir mi?
Yasaya göre ödenme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ücreti ödenmeyen işçinin iş görmekten kaçınabilir. Ücreti zamanında ödenmediği için iş görmekten kaçınan işçinin bu nedenle, iş sözleşmesi feshedilemez, işçinin yerine yeni işçi alınamaz ve yapılan işler başkasına yaptırılamaz. Ödenmeyen ücretlere mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanıyor.
5-Ücrette indirim yapılabilir mi, haciz, temlik uygulaması mevcut çalışandan farklı mı?
Her türlü işte uygulanmakta olan çalışma sürelerinin yasal olarak daha aşağı sınırlara indirilmesi veya işverene düşen yasal bir yükümlülüğün yerine getirilmesi nedeniyle ya da İş Kanunu hükümlerinden herhangi birinin uygulanması sonucuna dayanılarak işçi ücretlerinden her ne şekilde olursa olsun eksiltme yapılamaz. Çalışanın aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlasının haczedilemeyeceği veya başkasına devir ve temlik olunamayacağı (nafaka borçları hariç) belirtiliyor.
6-Genel tatil günlerinde çalışılması durumunda ücret ödemesi nasıl yapılır, işveren ücret kesme cezası verebilir mi?
İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir. İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası uygulayamaz. İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi zorunluluğu bulunuyor.
7-Emeklilik sonrası aynı iş yerinde devam eden çalışanın önerilen yeni pozisyonu kabul etmemesi durumunda işverenin yaptırım hakkı doğar mı?
Mevcut uygulamada işveren sağladığı çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabiliyor. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler çalışanı bağlamıyor. EYT kapsamında emekli olup aynı işyerinde devam edenler de aynı ya da eşdeğer pozisyonlarda çalışmaya devam ediyor.
8-Emekli olup çalışanlardan kesilen destek priminin iadesi söz konusu mu?
Emekli olup kendi adına, hesabına tarımsal faaliyette bulunanlar, kendi hesabına bağımsız çalışanlar ya da memur olup emeklilik sonrası kendi namına çalışanların aylıkları kesilmiyor. Bunlar hakkında destek primi hükümleri uygulanmıyor. Destek primi ödenen süreler sigortalılık süresinden, primler prim ödeme gün sayısından sayılmıyor. Toptan olarak ödenmesi, iade edilmesi, hizmet birleştirmesinde dikkate alınması söz konusu olmuyor.
9-Kesinti emeklilik sonrası kamuda çalışmaya devam eden bütün memurları kapsıyor mu?
Cumhurbaşkanlığına seçilenler, Bakanlar Kurulu üyeliğine atananlar, yasama organı üyeleri, yaş haddini aşmamış kaydıyla eğitim kurumlarında ücretli çalışanlar, vakıf üniversitelerinde görev alanlar, askeri öğrenci eğitimlerine katılan emekli subay, astsubaylar aylıkları kesilmeden kamu idarelerinde görev alabiliyor.
10-Destek primi ödenen SSK'lılara iş kazası durumunda yardım yapılır mı?
4A sigortalılarına iş kazası ve meslek hastalığı halinde (geçici iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri) yardım yapılıyor. Hastalık ve analık hallerinde kendilerine geçi iş göremezlik ödemesi yapılır, emzirme ödeneği ise aylık aldıklarından sebeple ödenir. Emekli olup çalışan engelli vatandaşlardan da destek primi kesintisi yapılıyor.