EYT ve EPT'de son dakika gelişmesi! Milyonlar bekliyordu, belli oldu, yaş ve prim...
EYT'de son dakika! Emeklilikte yaşa takılan milyonları ilgilendiriyor. Emeklilikte yaşa takılanlar için gündeme gelen EYT düzenlemesinde geri sayım başladı. Yaklaşık 6 milyon EYT'liyi ilgilendiren yasa önümüzdeki günlerde Meclis’te olacak. Hükümet emeklilikte yaşa takılanlar için çalışmaları hızlandırdı. Çözüm formüllerinde dikkat çeken detaylar ortaya çıktı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT dosyasının önlerinde olduğunu ve ileriki günlerde tamamlanacağını belirterek, "En uygununu tamamladığımız gün, daha önce 3600’de yaptığımız gibi, asgari ücrette yaptığımız gibi onlarla ilgili açıklama yapacağım. EYT var, EYT’yi tamamladığımız gün, onları açıklayacağım” dedi. Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili çalışmalar devam ederken prim eksiği olanların kapsama girip girmeyeceği merak konusu oldu. Bu noktada primi eksik olanların EYT’li olabilmek için 6 konuda çözüm imkanları bulunuyor. Öte yandan birçok kişi emeklilikte yaşa takılanların durumunu araştırırken EPT de gündeme geldi. Emeklilikte prime takılanlar, yani emeklilik için yaş şartını tamamlamış ancak yeterli prim gününe sahip olmayanların durumu da gündemde. Peki masadaki formüller çerçevesinde kimler EYT düzenlemesi kapsamına girebilecek? EYT formülleri neler? Bu formüllerden hangisi öne çıkıyor? Emeklilikte yaşa takılanlar düzenleme detayları ile ilgili ne düşünüyor? İşte EYT ve EPT ile ilgili son dakika gelişmelerinin ayrıntıları...
Bir süredir Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili konular gündem olmaya devam ediyor. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış, yılını ve primini doldurmuş ancak yaş şartı nedeniyle emekli olamayan vatandaşlar için bir çalışma grubu da oluşturuldu. Bu konuda oluşturulan çalışma grubunu duyuran Çalışma Bakanı Vedat Bilgin yıl sonuna kadar çalışmaların tamamlanacağını açıklamıştı.
Yeni Asır'dan Faruk Erdem'in yazsısına göre, 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan vatandaşlar için erkeklerde 25, kadınlarda ise 20 yıllık sigortalı olma şartı bulunuyor. Bunun haricinde de 5000 ile 5975 gün arasında değişen prim şartı bulunuyor. Yaş şartı ise kademeli olarak işe giriş tarihine göre değişiyor. 8 Eylül 1999'da çıkartılan yasa ile yıl ve prim şartının yanına yaş şartı da getirilmişti. EYT'liler bu yaş şartına takıldıkları için emekli olamıyorlar. Bu durumda yılını ve primini tamamlamış olarak EYT'liler emeklilik hakkının verilmesini bekliyor.
Ancak 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak işe başlayan birçok vatandaşın henüz primleri tamamlanmamış durumda.
Kimisi çalışma imkanı bulamadığından kimisi de kayıtsız çalıştırıldığı için yeterli prime ulaşamadı. Bu sigortalılar da EYT kapsamına girmek istiyor.
Mevzuatımızda bu eksik primlerin tamamlanması için bazı imkanlar da bulunuyor.
1- 3600 GÜNLE KISMİ EMEKLİLİK:
Mevzuatımıza göre 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup EYT kapsamındaki vatandaşların 3600 günle yani 1 yıllık primle emekli olma imkanları bulunuyor.
Eğer yeterli primi tamamlama imkanı yoksa 360/0 gün de emeklilik için yeterli oluyor.Burada emeklilik için üç şartın yerine gelmesi gerekiyor. İlk olarak sigortalılık süresinin 15 yıla tamamlanması lazım.
Ancak bu şart 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes için tamamlandı. İkinci olarak 4A (SSK) kapsamında 3600 gün primin ödenmesi isteniyor. Üçüncü olarak da kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaşın dolmuş olmasına bakılıyor. Bu üç şarttan hangisi en son biterse o tarihe göre de emeklilik yaşı belirleniyor.
2- ASKERLİK BORÇLANMASI:
Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor.Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor.Böylece EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim kazanabilir. Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıca bir avantaj da kazanılıyor.
3- DOĞUM BORÇLANMASI:
Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor.Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor. Böylece üç çocuk borçlanan bir kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir. Burada ne kadar süreye ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabiliyorsunuz.
4- İHYA İLE PRİM:
EYT kapsamı belirlenirken farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirmeye alınıyor. Bunlardan birisi de Bağ-Kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte eğer primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor, borçları da siliniyor. Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.
5-İSTEĞE BAĞLI SİGORTA:
Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler.SGK'ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor.
18 yaşından büyük Türk vatandaşı olmak ve Türkiye'de ikamet etmek yeterli oluyor.Burada dikkat edilmesi gereken nokta yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ- Kur kapsamından olduğu için emeklilik hesabı da Bağ-Kur'a göre yapılıyor.
6- HİZMET TESPİTİ İLE TESCİL:
Prim eksik olan EYT'liler için bir başka imkan da hizmet tespit davası. Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir ve giriş tarihini geri çekebilir.
Sigorta girişi yapılıp primi yatırılmayanlar için zaman aşımı süresine bakılmazken kayıt dışı çalıştırılmış olanlar için geriye doğru zaman aşımı süresi bulunuyor.
Türkiye gazetesinden İsa Karakaş da EYT ile ilgili yeni gelişmeleri köşesine taşıdı. İşte Karakaş'ın yazısı...
Daha da önemlisi seçim dönemine denk gelmesi ve bütün kamu çalışanlarının maaş ve diğer özlük haklarına yapılacak enflasyon güncellemesi ve iyileştirmeler ile özellikle “Emeklilikte Yaş Engeline Maruz Bırakılanlar" (EYT) kitlesini yakından ilgilendirecektir.
EYT’NİN KAPSAMINI BÜTÇELER GÖSTERECEK
EYT meselesinin 23 seneden beri ortada durmasının en önemli sebebinin maliyet hesabı dolayısıyla bütçe olduğunu söylesek yanlış olmayacaktır. Keza aşağıda yer verdiğimiz önceki sene gerçekleşen SGK’nın gelir-gider dengesi açısından Merkezî bütçeden yapılacak transferler büyük önem taşımaktadır.
Geldiğimiz noktada artık hükûmetin en yetkili kişileri tarafından müteaddit kez yapılan açıklamalardan bu sene sonuna kadar EYT meselesinin çözüleceği hususunda artık hiç kimsenin bir tereddüdü kalmamıştır.
Asıl merak edilen konu EYT’lilerin ilk işe girdikleri tarihlerde geçerli olan emeklilik şartları neyse sadece bu müktesep hak kapsamındaki prim gün sayısı ve sigortalılık sayısı ile mi? Yoksa mağduriyete neden olan 4447 sayılı yasada getirilen yaş şartı ve artırılan prim gün sayısı şartları yumuşatılarak kademeli emekliliğin devam ettirilip ettirilmeyeceği noktasında toplanmaktadır.
İşte bütün bu soruların cevapları ve yapılacak düzenlemenin kapsamının nasıl olacağını 2023 yılında yürürlüğe girecek ve bu yıl sonuna kadar kesinleşecek Merkezi Bütçe ile SGK’nın bütçesinde emekli edilecek EYT’li sayısına göre konacak emekli maaşları ile diğer karşılıkları için yapılacak transferin tutarı ışık tutacaktır.
Zira SGK’nın yukarıda yer verilen gelir-gider dengesi emekli edilecek EYT’lilerin 500 bin mi? 1 milyon mu? 2 milyon mu? 3 milyon mu? Özetle yapılacak çözüm kapsamında emekli edilmesi planlanan EYT’lilerin sayısına göre yeniden dengelenmesi gerekecektir.
EYT’LİLER FORMÜL İSTEMİYOR!
Sosyal medya hesaplarımıza her gün gelen çok sayıda iletilerden medyadan öğrendikleri tüm formül çözümlerini istemediklerini belirtmektedir.
Tekrar altını çizelim EYT’liler erken emeklilik ya da bir ayrıcalık istemediklerini, sadece 1999 yılında çıkarılan yasa ile getirilen “yaş” engelinin kaldırılmasını istiyor. Zira EYT’liler erken emeklilik ya da ayrıcalık değil işe girdikleri tarihlerde geçerli olan emeklilik şartları neyse sadece onu müktesep hak olarak talep etmektedirler… Başka bir anlatımla alınan haklarının iadesini talep etmektedirler.
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) için formül arayışını sürdüren hükümet çalışmalarına hız verdi. AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hamza Dağ katıldığı TV programında EYT ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu.
TARİHİ AÇIKLADI
EYT konusunda önemli değerlendirmelerde bulunan Hamza Dağ, 2022 yılının sonu ve 2023'ün başlarında EYT sorununun çözüleceğini açıklayarak şu ifadeleri kullandı:
EYT konusu ilk kez konuştuğumuz bir şey değil. 3600'ü 2018 yılında yapacağımızın sözünü vermiştik. KYK da aynı şekilde. Ülkemizdeki vatandaşların beklentilerini biliyor ve zamanı geldiğinde yapıyoruz. EYT konusunda bakanlığımız bir çalışma yürütüyor. 2022 sonu veya 2023 başına kadar sorun çözülecek.
Peki EYT çalışmasında hangi seçenekler masada? CNN Türk Muhabiri Arda Erdoğan konuyla ilgili şu bilgileri paylaştı:
PEKİ ÇÖZÜM İÇİN HANGİ SEÇENEKLER VAR?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar için nelerin konuşulduğu elbette kulislere birkaç başlık şeklinde yansıyor. Öncelikle sorunun nedenini hatırlatalım 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanların emekliliği hak etme koşulları değiştirildi ve zaman içerisinde yapılan yasa değişiklikleriyle emeklilik yaşı artırıldı. Bu nedenle bazı kişiler prim günlerini doldurmalarına rağmen yaşa takılarak emekli olmayı bekliyorlar.
BİRİNCİ EYT FORMÜLÜ
Bu noktada 3 ana başlık karşımıza çıkıyor. Yaş koşullarının kademeli düşürülmesi masadaki seçenekler arasında. 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlardan istenen yaş koşullunun kademeli olarak düşürülmesi seçeneklerden birtanesi.
İKİNCİ EYT FORMÜLÜ
İkincisi ise emekli aylıklarında kesintiyle emeklilik tarihinin öne çekilmesi ikinci seçenek olarak masada. Aylıklarda belli oranda kesinti yapılarak emeklilik tarihinin öne çekilmesi kapsamında kesintinin emeklilik yaşı dolana kadar olması ihtimali de dünyadaki diğer örnekler arasında bu da inceleniyor. Kişi yaşını doldurduğunda kesintinin de otomatik olarak kaldırılması çalışmalarda arasında..
ÜÇÜNCÜ EYT FORMÜLÜ
Üçüncü ve en çok üzerinde durulan seçenekse prim gün şartını dolduranlarda yaş koşulunun aranmaması.. Bunun için önerilen seçenek şu ki, Erkeklerde 9 bin, kadınlarda da 7200 prim gün şartını yerine getirenlerde yaş koşulu aranmaksızın emekli olabilmelerinin önünün açılması gündemde.
Bu kapsamda eksik primi olanlarında borçlanma yoluyla primini tamamlayabileceklerine dikkat çekiliyor. Çalışma henüz tamamlanmadı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı mesailerini sürdürüyor.
ÇALIŞMALARDA SONA YAKLAŞILDI
Bu modellerden bir tanesinin yaşı esas alan model olduğunu belirten Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Görevlisi Tarkan Zengin, "Belli bir yaşa gelmiş olanların emekli edilmesi. Primi esas alan model başka bir model olarak görüşülüyor. Örneğin 7200 gün ile 9000 gün prim ödeyenlerin emekli edileceği kamuoyunda konuşuluyor" dedi
"KESİNTİ YAPILARAK EMEKLİLİK TARİHİ ÖNE ÇEKİLEBİLİR"
TRT Haber'de yer alan habere göre; aylıklarda belirli oranda kesinti yapılarak emeklilik tarihinin öne çekilmesi de tartışılan formüller arasında.
Zengin, "Bir başka model ise indirgeme katsayısını esas alan model, ya da emekli maaşında belli bir miktar azalma yaparak… Diyelim ki kişi 5 yıl sonra emekli olacak, onu bugünden emekli ederek maaşında belli oranda düşüşler, yüzde 10, yüzde 15, yüzde 20 civarında bir düşüşle maaş bağlamak gibi modeller konuşuluyor" diye konuştu.
MÜJDEYİ BAKAN BİLGİN VERMİŞTİ
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin EYT çalışma sistemi ile ilgili yaptığı açıklamada "Bir sayı ve içerik veremem ama çok sayıda formül var. Alternatifler var. Bu alternatifler üzerinden çalışmalarımızı yapacağız. İşin bir mali boyutu var. Çalışmamız bir noktaya geldiğinde Hazine ve Maliye Bakanlığı da çalışmamıza katılacak. Onların da bu formüller üzerinde hesaplamalar yapmasını bekleyeceğiz. O formüllerin her birinin ayrı maliyet hesabı yapıldığında Cumhurbaşkanımıza sunacağız. Kararı Cumhurbaşkanımız verecek" demişti.
EYT NEDİR?
Emekli olmak için üç şartın (sigortalılık süresi, prim ödeme ve yaş şartının) birlikte sağlanması aranmaya başladı. 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanlar EYT'li olarak adlandırılıyor.
EYT KİMLERİ KAPSIYOR?
8 Eylül 1999'da yürürlüğe konan 4447 sayılı yasa ile emekli olmak için aranan sigortalılık süresi (erkek için 25, kadın için 20 yıl) ve prim ödeme (5000 gün) şartlarının yanına bir de yaş şartı (kadın için 58, erkek için 60 yaş) getirildi. 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanların yeni şartlara entegrasyonu da sigortalılık süresine göre kademeli olarak sağlandı.
EYT BEKLEYEN KAÇ KİŞİ VAR?
Emekli olmak için "Belirli yaşın doldurulması, hizmet süresi ya da prim gün sayısı" şartlarından herhangi birini tamamlamayan vatandaşların sayısı yaklaşık 1 milyon 800 bini buluyor. Bunlardan ikisini tamamlayanların sayısı ise 5 milyonun üzerinde. Bu kriterlerden herhangi birini ya da ikisini birden taşımayanların sayısı da 6.5 milyonu geçmiş durumda.
Öte yandan EYT'den sonra EPT de gündeme geldi. Türkiye gazetesinde yer alan habere göre hükümet, yaşını tamamlamasına rağmen prim eksiği olduğu için emeklilik hakkını elde edemeyen ‘emeklilikte prime takılanlara’ (EPT) da çözüm bulunmasını gündemine aldı. Bu doğrultuda eksik primlerin tamamlanmasına yönelik bir düzenleme yapılması veya mevcut prim gün sayısı üzerinden eksik maaş bağlanması formülü tartışılıyor.
