EYT son dakika! Maaş ve tazminat artıyor, prim ve gün sayısı detayı
EYT ile ilgili son dakika gelişmeleri yaşanıyor. Emeklilikte Yaşa Takılanlar'ın (EYT) başvuru sonrasındaki ay başından itibaren emekli maaşları hesaplanmaya başlayacak. 3 dönem için hesaplanacak maaşlarda enflasyon büyüme hızı aylık bağlama oranı ve yapılan zamlar da yer alacak. Bu ay EYT düzenlemesini içeren yasanın Meclis Başkanlığı’na gelmesi bekleniyor. EYT ile ilgili kritik maaş ve tazminat detayı ortaya çıktı. İşte haberin detayları...
Milyonlarca EYT'li Meclis'ten geçecek yasal düzenlemeye kilitlenmiş durumda. Yaş sınırının olmaması EYT'lileri sevince boğarken şimdi emeklilik işlemleri için gün sayılıyor. EYT ile ilgili düzenlemenin Ocak ayı içinde yasalaşması bekleniyor.
EYT düzenlemesi Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra da başvuru süreci başlayacak. Bu aşamada yoğunlukların önüne geçebilmek için başvuruların e-Devlet üzerinden yapılması bekleniyor.
EMEKLİ MAAŞI NASIL HESAPLANACAK?
EYT'li ya da mevcut yasaya göre emekli olan herkesin maaşı aynı formül üzerinden hesaplanıyor. Bu noktada ortaya atılan 'EYT'linin maaşı düşecek' sözleri gerçeği yansıtmıyor. Dolayısıyla EYT'linin maaşında bir kesinti olmayacağı gibi aksine son artışlardan da olumlu etkilenecek ve maaşları artacak.
Şu anda emekli olan her vatandaş gibi EYT'lilerin de maaşları üç ayrı dönem için hesaplanacak. Emekli maaşını belirleyen en önemli etken prime esas kazanç oluyor. Yani SGK'ya bildirilen maaş ne kadar yüksek ise emekli maaşı da o kadar yüksek oluyor. Sürekli asgari ücretten bildirilen sigortalılar emekli olduklarında tabana yakın maaş alıyor.
EYT düzenlemesini içeren yasanın Meclis Başkanlığı’na gelmesi bekleniyor. Milliyet yazarı Prof. Dr. Cem Kılıç, EYT ile ilgili merak edilenleri cevapladı.
1998 SGK girişliyim. 42 yaşındayım. 4.500 gün eksiğim var. 2013 bedelli askerlik. 2001 girişli 4 yıl beraatle sonuçlanan cezaevi tutukluluk süreci. 2012 Bağ-Kur girişi ve yaklaşık 5 yıl da Bağ-Kur eksiğim var. Bu koşullar eksik prim gün kapsamına girer mi ve geri kalan günlerimi de satın alıp ödeyebilir miyim? EYT kapsamına alınma ihtimalim nedir?
Geriye dönük ödenmemiş Bağ-Kur günlerinin ödenmesi söz konusu değil. Ancak dondurma yapmışsanız ihya yapabilirsiniz. Askerlik borçlanması yaparak prim gününü artırmanız mümkün. EYT düzenlemesinin kapsamındasınız zaten ancak prim gününü ancak borçlanma ile tamamlayabilirsiniz. Geriye dönük çalışılmamış günlerin satın alınması gibi bir uygulama söz konusu değil.
Şu anda emekliyim. Beş yıl emekli olabilmek için yaşımın dolmasını bekledim. EYT’nin yasalaşması halinde beklediğim 5 yıl ile ilgili hak kaybımı geri alma imkânım doğar mı?
EYT düzenlemesi yürürlüğe girince aylık bağlatmak için yaş şartı kaldırılacak. Ancak bu tarihten önce gerekli yaş şartını sağlayıp aylık bağlatanlar için geriye dönük bir ödeme yapılması söz konusu değil.
Annem 04/04/1955 doğumlu, Bağ-Kur’a girişi 01/05/1985. 31/01/1994 tarihine kadar Bağ -Kur primi düzenli ödeniyor. Bu tarihten sonra 1997 yılına kadar Bağ-Kur’u devam ediyor ama prim ödenmiyor, çıkışı yapılıyor. 11/02/2021 de SGK’lı olarak çalışmaya başladı halen devam ediyor. EYT’li olabilir mi?
Anneniz EYT düzenlemesinin kapsamında. Ancak son 3.5 yılı Bağ-Kur’lu olduğu için 7.200 prim günüyle ancak emekli olabilir. Geriye dönük Bağ-Kur’u ancak dondurma dilekçesi verdiyse ödeyebilir. Bu nedenle prim günü eksiği olduğu için aylık bağlatamayacaktır.
Doğum tarihim 20.09.1976. 4c tescil başlangıcım 05.03.2003 Kd.Yzb. rütbesindeyken KKK’lığından sözleşmemi yenilemeyerek 2015 yılında ayrıldım. 15.12.2015-15.03.2022 tarihleri arasında Emekli Sandığı isteğe bağlı iştirakçi olarak hizmet süremi 26 yıl 2 ay 12 güne tamamladım. 9.432 gün toplam prim günüm var. 5434 sayılı kanunun 15. maddesinin (e) fıkrası kapsamında 13.09.1994-09.07.1999 arasında 1392 gün fakültede geçen başarılı öğrencilik yıllarıma ve 20.11.2000-19.07.2001 arasında askerlik süreme ait hizmet borçlanmam var. Fiili hizmet zammı sürem 3 yıl. E-devlet sisteminin çalışma hayatı bölümünde hizmete başlama tarihim 28.08.1995 olarak değiştirilmiş. Emeklilik yaşım bilgi sisteminde 52 olarak gözüküyor. Acaba yasalaşacak EYT düzenlemesinden faydalanarak emekli olabilir miyim?
Hizmete başlama tarihiniz olarak 1995 yılı baz alınacağı için EYT kapsamında emekli olabilirsiniz.
EYT’liyim her şey uygun, askerlik borçlanması yapacağım fakat param yok. EYT üzerinden emekli maaşım üzerine kredi çekip ödeme yapabilir miyim?
Borçlanmanın ne yazık ki peşin olarak ödenmesi gerekiyor. Ancak bankalardan kredi kullanarak borçlanmayı ödeyip bağlatacağınız aylıkla kredinin taksitlerini ödeyebilirsiniz.
3 AYRI DÖNEM VAR
Öte yandan EYT'nin birinci dönemde 2000 yılı öncesi primler ve kazançlar dikkate alınacak. Burada Aylık Bağlama Oranları yüzde 70'ler seviyesinde hesaplanıyor. Buna bir de güncelleme katsayısı, yani sigortalının kazançlarının büyüklüğüne göre bir gösterge belirleniyor. Böylece 20-30 yıl önceki maaşlar günümüze güncellenmiş oluyor.
İkinci dönem ise 2000 ile 2008 yılının 10. Ayı arasında oluyor. Bu dönemde aylık bağlama oranları yüzde 50-60 seviyelerine düşüyor. Ancak gösterge ile birlikte büyüme hızı da güncelleme rakamlarına ekleniyor. Böylece aylık bağlama oranındaki düşüş dengeleniyor.
Üçüncü dönemde ise 2008 yılının 10. Ayından sonraki döneme bakılıyor. Bu dönemdeki kazançlar yüzde 40'lar seviyesine inen Aylık Bağlama Oranı ile çarpılıyor. Ancak yine devreye büyüme hızının yüzde 30'u ve enflasyon katkısı girerek rakam güncelleniyor.
Tüm bu hesaplamalar yapıldıktan sonra toplanıp emekli maaşı ortaya çıkıyor. Bu süreç içinde emeklilere yılda iki kez yapılan enflasyon artışları da emekli maaşını olumlu etkiliyor ve yükseltiyor.
Kazançları sabit olan birisi açısından emekli maaşında bir düşme değil aksine yıllar içinde yükselme söz konusu oluyor. Ancak yüksek kazançtan çalışan birisi daha sonra asgari ücret ile çalışmaya başlarsa bu kez 'yüksek kazançtan' hesaplanan emekli maaşı asgari ücretle birlikte daha az artıyor.
Örneğin maaşı 8 bin lira olarak hesaplanan bir sigortalının yüksek kazançtan devam etmesi halinde alacağı emekli maaşı 10 bin liraya çıkacaksa, asgari ücrete geçtiği için alacağı maaş 9.000 liraya çıkacak.