EYT ile ilgili son dakika müjdesi! Büyük emekli promosyonu ortaya çıktı, İşte EYT’lilerin yeni kıdem tazminatları...

EYT'liye dev promosyon! Emekli milyonlarca vatandaşa bankalar tarafından ödenecek olan dev promosyon miktarı belli oldu. EYT ile ilgili çarpıcı bir gerçek ortaya çıktı. EYT'liler 2022'de emekli olanlardan daha düşük maaş alacak. EYT yasası ile ilk etapta prim ve sigortalılık süresi tamam olan 2,25 milyon kişi emeklilik hakkı elde edecek. Emekli olmak zorunlu olmadığı için sadece başvuranlar emekli olacak. Hürriyet yazarı Ahmet Karabıyık, milyonlarca EYT’liyi ilgilendiren kıdem tazminatı ile ilgili detayları yazdı: Kıdem tazminatının ödenme koşullarından biri de; çalışanın emekli olması... EYT düzenlemesinin Meclis’ten geçmesinden sonra emekli olacak milyonlarca EYT’li, ne kadar tazminat alabileceğini hazırladığımız tablodan görebilir. Örneğin; 2023 aylık brüt ücreti 15 bin lira olan bir EYT’li (son işyerindeki) 10 yıllık çalışması karşılığı olarak işvereninden 150 bin lira kıdem tazminatı alacak. Kıdem tazminatından gelir vergisi kesilmiyor, yalnızca binde 7.59 oranında (1.139 TL) damga vergisi kesiliyor. 15 bin lira brüt ücreti olan çalışan örneği için; 10 yıllık hizmeti karşılığı damga vergisi kesintisi sonrası ödenecek kıdem tazminatı tutarı net 148 bin 862 lira olarak hesaplanacak. EYT yasasının çıkmasıyla birlikte ilk aşamada 1.5 milyondan fazla çalışanın emekli olması bekleniyor. Dolayısıyla işverenler; daha önce öngörmedikleri bir tazminat yüküyle karşı karşıyalar. Bu yükü hafifletmek için düşük faizli Kredi Garanti Fonu (KGF) devreye alınarak işverenlere kredi imkânı tanınıyor. KGF teminat oranları da (%70 ve üstü) artırılarak firmaların teminat yaratma ve kredi limiti bulma sorunlarına da destek sağlanacağı öngörülüyor.Kıdem tazminatı kredisinin ‘6 ay ödemesiz dönem’ ve ’36 aya varan vade’ gibi konuşulan ayrıntılarının da kısa sürede netleşmesi bekleniyor. İşverenlerin aldıkları kredinin; başka bir hesaba transfer etme seçeneği olmaksızın, “direkt çalışanların banka hesabına ‘tazminat ödemesi’ adıyla transfer edilebilecek şekilde” kredi mekanizmasının kurgulandığı da konuşuluyor. Aksi durumda amacına uygun olmayan kredi kullanımı yapanlar için yaptırımlar da öngörülüyor. Emekli olacak EYT’lilerde aranacak şartlar: İlk işe girişin 8 Eylül 1999 öncesi olması, 20 yıl (kadın için) ve 25 yıllık (erkek için) sigortalılık süresinin olması ve en az 5.000 gün SGK’ya prim ödenmiş olması... EYT’lilerden bazıları; diğer iki koşulu sağlamış olsa da, henüz 5.000 günlük prim ödemesi koşulunu yerine getirmemiş olabiliyor. Bu 5.000 prim günü koşulunu sağlayamayanlar, askerlik veya doğum borçlanması yoluyla da eksik günlerini 5.000 güne tamamlayabiliyorlar. SGK’ya askerlik veya doğum prim borçlanması yapıp çalışmaya da devam edecek EYT’liler diğer yandan vergi avantajı da elde ediyorlar. Borçlanma prim (ödeme) tutarlarını gösterir belgeleri işverenlerine veren çalışanlar, ücret bordrolarında borçlanma tutarlarının vergi matrahlarından düşüldüğünü görecekler. (Gelir Vergisi Kanunu Md. 63/2) Dolayısıyla bordrolarında (borçlanma tutarına bağlı olarak) vergi hesaplanmadığını da görecekler. Emeklilikten sonra çalışmaya devam eden (borçlanan) EYT’lilerin, bordrolarında vergi görünmediğinden bu kez net maaşları da (vergi kadar) kendiliğinden artmış olacak. Borçlanma yapan EYT’linin; çalışmaya devam ettiğinde ne kadar avantaj sağlayacağını “brüt 17 bin 500 lira ücretli” bir çalışan için hesapladık. Bu çalışanın net maaşı, aynı brüt ücrete sahip diğer çalışanlara göre 1.152,11 lira daha yüksek olacaktır. Brüt 17 bin 500 liradan daha az veya daha çok maaş alan ücretlilerde işverenlerine SGK’ya yaptıkları borçlanma (ödeme) belgelerini verdiklerinde, bordrolarında vergi kesilmediğini, net maaşların daha yüksek hesaplandığını göreceklerdir. Verdiğimiz ‘brüt 17.500 TL’ örneği ‘brütten ücreti hesaplanan işyerleri’ için geçerli... Ücretin netten hesaplandığı işyerlerinde de; borçlanma (doğum veya askerlik) tutarları vergi matrahından düşülecektir. Dolayısıyla borçlanma kaynaklı olarak bordroda işveren maliyeti düşeceğinden, vergide sağlanan avantajın çalışanın net ücretine işverence yansıtılması (ilave edilmesi) gerekir. Sabah'ın haberine göre; Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, EYT yasası ile işverenin kıdem tazminatı yükünün hafifletilmesi için 25 milyar liralık kefalet desteğiyle kredi sağlanacağını duyurdu. Bakan Nebati, emeklilikte yaşa takılanlar ve işverenleri ilgilendiren büyük kolaylığı duyurdu. Buna göre İşçi ve işveren arasında kıdem tazminatı için bir pazarlığa girişmesine gerek kalmayacak. Kıdem tazminatı doğrudan işçinin hesabına yatacak. İşverene 6 ay ödemesiz, 36 aya kadar vade imkanı sunulacak. Kredinin faizi TLREF %8.73+200 baz puan olacak. Bankalar ve katılım finans kurumları da iştirak edecek. EYT'lilerin en çok merak ettiği konuların başında 2023 emekli zammı ve en düşük emekli maaşı düzenlemesiydi. Ocak 2023 emekli ve memur zammı yüzde 30 olarak yasalaştı. En düşük emekli maaşı ise Ocak-Temmuz dönemi için 5.500 TL olarak belirlendi. Böylece EYT yasası ile emekli olacakların alacağı en düşük maaş 5.500 TL oldu. Emeklilikte yaşa takılanlar için yapılan düzenlemenin teknik ve mali çalışması tamamlandı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatları doğrultusunda başından beri 'Yaş şartı'nı tamamen kaldıran ve 1999 düzenlemesi öncesi hakları sigortalıya sağlayacak tek formül üzerinde yoğunlaşarak çözüm rotasını çizdi. Buna göre EYT'ye tabi olacaklar prim ve sigortalılık süresini doldurduğu anda emeklilik hakkı elde edecek. EYT düzenlemesi ile emekli olabilmek için aşağıdaki 3 şartı tamamlamak gerekiyor: 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişinin olmasıPrim gününü tamamlamakSigortalılık süresini doldurmak 8 Eylül 1999 öncesi 4A kategorisinde SSK'lıların prim günü hem erkekte hem kadında 5.000 gündü. Kadınlarda sigortalılık süresi 20 yıl erkeklerde ise 25 yıldı. 4B-4C kategorisinde Bağ-Kur ve emekli sandığında ise prim günü kadınlarda 7.200 gün erkeklerde 9.000 gündü. Sigortalılık süresi yine kadınlarda 20 yıl erkeklerde ise 25 yıldı. Bu şartları tamamlayan 2,25 milyon EYT'li var. 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olup bu şartları henüz tamamlamayan ise yaklaşık 3,45 milyon kişi var. Bu kişilerde belirtilen sigortalılık süresini tamamladıkları anda emekli olabilecek. EYT yasası çıktıktan sonra primi ve sigortalılık süresi tamam olanların maaş hesapları, diğer tüm emekli aylığı bağlananlar gibi, 3 dönem üzerinden yapılacak. 1999 yılı öncesi,1999 yılı - 2008 arası ve2008'den sonraki dönem olmak üzere3 ayrı hesaplama söz konusu olacak. Bu 3 dönemdeki hesaplar yapılıp birleştirilerek emeklinin maaşı ortaya çıkacak. Kısacası emekli maaşı hesaplaması yapılırken sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınacak. Kişilerin çalıştıkları yıllar,aylık kazançları, çalışma süreleri,yaş beklerken ödenen fazla primler veişe ara verip vermemiş olmalarıemekli maaşı hesaplanırken ödenecek tutarı ortaya çıkaracak. Matematiksel olarak maaş hesaplanırken ilk olarak 1999 öncesindeki gün ve kazançlar dikkate alınacak ve aylık bağlama oranı ile çarpılacak. Burada çıkan rakam bugüne güncellenecek. Daha sonra 1999 ile 2008 arasındaki dönem için de yine aylık bağlama oranı ve yeni güncelleme katsayıları kullanılacak.Burada büyüme oranı devreye giriyor. 2008 sonrası için ise yine farklı bir aylık bağlama oranı ve büyüme hızının yüzde 30'u alınacak. Bir önceki yılın enflasyon oranı da maaş hesaplamasında ve güncellemesinde kullanılacak. Böylece bu 3 hesap toplanarak emekli maaşı oluşturulacak. EYT'ye tabi olanlar da temelde bütün emekliliğe hak kazanmışlar gibi prim gün sayısının çok olmasına bağlı olarak değil SGK'ya bildirilen prime esas kazanca göre maaş alacak. Yani brüt maaşı yüksek olanlar daha fazla emekli maaşı alacak.Bütün çalışma hayatı asgari ücret üzerinden bildirilenler ise daha düşük maaş alacak. Burada üç ayrı hesaplama yapıldığı için tüm kazançlar önem kazanıyor. Yani son yıllar değil ilk çalışma hayatınızdan bu güne kadar tüm kazançlarınıza bakılıyor.Ayrıca 3 döneme ilişkin farklı Aylık Bağlama Oranları ve güncelleme katsayılarıyla nedeniyle; bu oranların yüksek olduğu dönemlerde primi daha fazla olan hak sahipleri daha yüksek emekli maaşı alacak. Herkesin sigortalılık şartları farklı olduğu için maaş hesaplama işlemleri de farklılık gösteriyor.Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) internet sitesinde 'Ne kadar emekli maaşı alırım' isimli bir bölüm bulunuyor. Burada maaş ve emeklilik zamanı bilgileriyle birlikte, kesinlik içermeden emekli olduğunuzda alacağınız maaşınız hesaplanıyor. EYT yasası ile emekli olacakların merak ettiği konulardan bir diğeri maaş dışında tazminat hesabı oldu. EYT yasasına tabi olacakların önemli bir kısmı mevcut durumda çalışıyor.EYT yasasının yürürlüğe girmesi sonrası emeklilik başvurusu için karar aldıklarında tazminat hakları da doğacak. Normalde istifa eden için tazminat hakkı bulunmuyor. Ancak bunun istisnası olarak emeklilik hakkı doğan ve başvuran çalışan için tazminat hakkı doğuyor. Daha açık ifadeyle emeklilik için işten ayrılacak bir EYT'li istifa eden EYT'li tazminat hakkı kazanacak. Burada işçinin ihbar tazminatı hakkı bulunmazken kidem tazminatı ödemesi yapılıyor. Kıdem tazminatı son brüt maaş üzerinden çalışılan sürenin tamamına göre hesaplanıyor. Burada her yıl Ocak ve Temmuz aylarında belirlenen memur zam oranı aynı zamanda kıdem tazminatı tavanına da yapılan zammı belirliyor. Asgari ücret 2023'ün 8.506 TL olarak belirlenmesi sonrası ülkemizde uygulanan en düşük brüt maaş 10.008 TL oldu. Temmuz memur zammı sonrası en yüksek kıdem tazminatı 15.371 lira olarak uygulanıyordu. Hazine ve Maliye Bakanlığı, 1 Ocak 2023 tarihinden geçerli olmak üzere yeni kıdem tazminatı tavanını yüzde 16,48 artışla 17.904,62 TL olarak açıkladı.NOT: Özel sektörde işveren isterse kıdem tazminatı tavanını aşarak çalışanın brüt ücreti üzerinden kıdem tazminatı ödemesi yapabilir. Ancak tavanı aşan kısım ücret gibi değerlendirilerek gelir vergisi ve sigorta primine tabi tutulur. Yasalara göre kıdem tazminatından sadece damga vergisi alınabiliyor. Hak sahibine kıdem tazminatı tek seferde ve bakit olarak banka yoluyla ödeniyor. Tazminat hesabı yapılırken son brüt maaş dikkate alınıyor. Ancak brüt maaş hesabına sadece kazanç değil yıl içindeki ödemeler katılıyor. Buna giydirilmiş brüt ücret deniliyor. Bu ücret belirlenirken düzenli olan ödemeler dikkate alınıyor. Prim, mesai gibi değişken ödemeler brüt ücrete eklenmiyor ancak ikramiye, yemek parası, kıyafet parası, görev tazminatı, kasa tazminatı gibi düzenli ödemeler brüt ücrete eklenerek prime esas kazancı artırıyor. Daha anlaşılabilir olmak adına mevcut asgari ücret üzerinden tazminat hesabı yapalım:2023 YILI ASGARİ ÜCRET TABLOSUBRÜT ASGARİ ÜCRET 10.008 TLSGK PRİMİ %14 1.401 TLİŞSİZLİK SİG. PRİMİ %1 100 TLKESİNTİLER TOPLAMI 1.501 TLNET ASGARİ ÜCRET 8.506 TLÖrneğin brüt maaşı 10.008 lira olan bir işçiye her yıl 2 dini bayramda da maaş ikramiyesi verildiğini varsayalım. Bu işçinin brüt ücreti şöyle hesaplanıyor:Brüt ücret : 10.008 TLBrüt ikramiye: 20.016 TLÜcrete eklenecek aylık ikramiye: 20.016/12= 1.668 TLGiydirilmiş brüt ücret: 11.676 TLBu hesaba göre işçinin tazminatı brüt asgari ücret olan 10.008 liradan değil 11.676 lira üzerinden hesaplanacak. Tazminat hesaplanırken işçinin çalıştığı tüm zamanlar yıl, ay, gün hesabı olarak dikkate alınıyor. Asgari ücret üzerinden işçinin tazminatını hesaplayalım. Bu işçinin 10 yıl 5 ay ve 15 gün çalışmış olduğunu varsayalım. Tazminat hesaplanırken işçinin çalıştığı tüm zamanlar yıl, ay, gün hesabı olarak dikkate alınıyor. Asgari ücret üzerinden işçinin tazminatını hesaplayalım. Bu işçinin 10 yıl 5 ay ve 15 gün çalışmış olduğunu varsayalım. Emeklilik başvuru sürecinin başlaması için öncelikle EYT düzenlemesinin yasalaşması gerekiyor. Bundan sonra emekli maaşları için süreç hak sahibinin başvuru tarihi itibariyle başlıyor. Emekli maaşı hesaplaması dilekçenin verildiği aydan sonraki ay başından itibaren yapılıyor. Emekli olmak için başvuran bir EYT'linin maaş hesaplaması düzenlemenin Ocak'ta Meclis'ten geçmesiyle ay başından yani 1 Şubat'tan itibaren yapılacak. Bu tarihten itibaren maaş bağlanana kadar da biriken tutar süreç tamamlanınca emeklinin banka hesabına yatacak. Son güncellemelerle bir emeklinin alacağı promosyon miktarı ek ödemelerle birlikte 7 bin 500 - 8 bin liraya kadar çıkmıştı. Şimdi EYT'lilerin de emekli olmasına kısa bir süre kala yeni bir iddia gündeme geldi.Bankaların promosyon miktarlarını daha da artıracağı konuşuluyor.. EYT'liler için promosyonun ne zaman verileceğine dair aHaber'e değerlendirmede bulunan Sosyal Güvenlik Uzmanı Murat Bal, şunları söyledi: - EYT kanunu çıkar çıkmaz 'biz promosyonu hak ettik' diye bir şey söz konusu değil. Emekliliği hak ettikten sonra maaşınızın yatmış olması ve aradan en az 3 gün geçmesi gerekiyor.- 5.500-7.500 liraya kadar olan maaşlarda 3.500 lira promosyon, 7.500-10.000 liraya kadar olan maaşlarda 4.500 lira promosyon, 10.000 liranın üzerindeki maaşlar için 5.000 liraya kadar promosyon veriliyor. - Ama piyasa daha rekabet ortamı içerisinde bu rakamı artırıyor. 15 bin liraya kadar promosyonlar olduğunu duyuyoruz. Özel bankalarda ek artışlarla beraber promosyon miktarı 7.500 TL'ye kadar veriliyor. Kamu bankalarında ise 5.500 ila 7.500 lira arasında maaş alanların 3.500 TL, 7.501-10.000 TL maaş alanların 4.500, 10 bin TL ve üzerinde maaş alanların ise 5.000 TL emekli maaş promosyon hakkı bulunuyor.