Esad iktidarının çeyrek asrı... Ağabeyinin ani ölümü hayatını değiştirdi
Suriye'de neredeyse çeyrek asır iktidarda kalan Beşar Esad'ın hayatı, ağabeyinin ani ölümüyle değişti. Göz doktoru olmak için tıp eğitimi alan Beşar Esad, babası Hafız Esad'ın ölümünün ardından devlet başkanı oldu. 2011 yılında özgürlük talebiyle başlayan protestolar, Esad'ın alay etmesi ve protestocuları “fitne” ile suçlamasının ardından iç savaşa dönüştü. Suriye'deki 61 yıllık Baas rejimi, muhalif grupların başkent Şam'da kontrolü ele almasıyla sona erdi. Esad rejimi arkasında yüz binlerce sivilin katledilmesini bıraktı.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad rejimi karşıtı muhalif gruplar, 61yıllık Baas rejiminin sona erdiğini duyurdu. Muhalif gruplar başkent Şam'a girerken Beşar Esad, neredeyse çeyrek asır iktidarda kaldı.
Suriye'nin 6. devlet başkanı olarak görev yapan Beşar Esad, 11 Eylül 1965'de başkent Şam'da doğdu. Dedesi Ali Süleyman Esad tarafından vahşi anlamına gelen "Vahş" soyadları "Esad" olarak değişen Beşar Esad, 2000 yılında babası Hafız Esad'ın ölümünün ardından ülkenin başına geçti.
Şam Üniversitesinde tıp eğitimi alan Esad, 1988 yılında mezun oldu. Şam'ın dış mahallelerindeki Tişrin Askeri Hastanesi'nde ordu doktoru olarak çalışmaya başladı. Göz doktoru olarak çalışan Esad, lisansüstü eğitime başlamak üzere Londra'ya yerleşti.
Beşar Esad, çok az siyasi beklentisi bulunurken ağabeyi Basil Esad babası Hafız Esad yerine devlet başkanı olarak yetiştiriliyordu. Ancak Basil 1994 yılında bir trafik kazasında hayatını kaybetti ve Beşar kısa bir süre sonra Suriye Ordusu'na geri çağrıldı.
Ağabeyinin ani ölümüyle hayatı değişen Beşar, 1994 yılında Humus'taki askeri akademiye girdi. Askeri ve istihbarat kurumlarında konumunu artırabilmesi için eğitilen Beşar, aldığı eğitim sonrası Ocak 1999'da Cumhuriyet Muhafızları'nda albay rütbesine yükseldi.
Hafız'ın kendi yerine yetiştirmeye başladığı Beşar'ın, halk gözünde popülaritesini artırması için adımlar atılırken önce yolsuzlukla mücadele kampanyasının daha sonra ise Suriye Bilgisayar kurumunun başına getirildi.
Hafız Esad'ın 10 Haziran 2000'de öldüğü gün, 1965 doğumlu Beşar'ın iktidara gelebilmesi için anayasa değiştirilerek asgari yaş sınırı 40'tan 34'e düşürüldü. Beşar Esad, tek aday olarak katıldığı referandumu yüzde 97'den fazla oyla kazandı ve 17 Temmuz 200'de 69 yaşındaki babasının ölümünün ardından Suriye'nin yeni devlet başkanı oldu.
DEĞİŞİM RÜZGARI 2005'TE BAŞLADI
Eylül 2000'de 100 Suriyeli aydın 1963'yen beri yürürlükte olan sıkıyönetimin kaldırılması ve daha fazla özgürlük ve siyasi çoğulculuk çağrısında bulundu. “Şam Baharı” olarak bilinen çağrının ardından Esad hükümeti muhalefeti bastırdı ve 10 muhalif, “kitlelerin umudu” olarak yükselen Esad rejimi tarafından tutuklandı.
Şubat 2005'te eski Lübnan başbakanı Refik Hariri Beyrut'ta düzenlenen bombalı suikast sonucu öldürüldü. Hariri'nin ölümünde Suriye'yi suçlayan Lübnan, askerlerini geri çekmeye çağırırken Suriye suçlamaları reddetti.
Nisan ayında, Suriye askerlerinin tamamı Lübnan'ı terk ederek Suriye'nin Lübnan'daki 29 yıllık askeri ve siyasi hakimiyetine son verdi.
Ekim 2005'te muhalefet partileri bir araya gelerek radikal ve demokratik değişim çağrısında bulundu ve “totaliter ve mezhepçi rejimi” eleştiren ortak bir “Şam Deklarasyonu” yayınladı.
Yetkililer muhalif aktivistleri ve entelektüelleri baskı altına alırken Aralık 2007'de demokrasi yanlısı muhaliflere yönelik tutuklama dalgası başladı.
2011: İÇ SAVAŞ
Suriye'deki protestolar, 1963 yılından bu yana yürürlükte olan olağanüstü halin sona erdirilmesi çağrısında bulunan Arap Baharı protestolarının ardından 26 Ocak 2011 tarihinde başladı.
Mart 2011’de, sivil özgürlükler ve siyasi tutukluların serbest bırakılması talebiyle gerçekleştirilen protestolar hızlandı. Suriye muhalefetini ve protestocuları “fitne” ile suçlayan Esad, Arap Baharı ile alay etti ve protestolara katılanları “mikroplar” olarak tanımladı.
Gösteriler silahlı özgürlük isyanına dönüşürken Esad, protestoların yoğunlaştığı kentlere asker ve tanklar gönderdi. Esad reddetse de, protestoların bastırılması için birçok kez kimyasal silah kullanmakla suçlandı.
Esad, 2012 yılında rejim karşıtı muhaliflere karşı hava saldırıları da dahil olmak üzere ağır silahlar kullandı. Ancak Esad iktidarı döneminde uluslararası kamuoyu tarafından hiçbir zaman istediği itibarı görmedi.
Esad rejiminin müdahaleleri süreci Suriye'de iç savaşa dönüştürürken, iç savaşta yüz binlerce kişi hayatını kaybetti.
Kasım 2023'te Fransa, 2013 yılında Suriye'de gerçekleşen ve rejiminin sorumlu tutulduğu kimyasal saldırılar nedeniyle insanlığa karşı suç işlediğinden şüphelenilen Esad hakkında uluslararası tutuklama emri çıkardı.
27 Kasım 2024'te Heyet Tahrir Şam öncülüğündeki muhalif gruplar, ilk kez Suriye'nin en büyük ikinci şehri Halep'in kontrolünü Esad güçlerinden aldı. Birkaç gün içinde İdlib, Hama ve Humus'un kontrolünü ele geçiren muhalifler, 11 gün sonra başkent Şam'a doğru hızla ilerlemeye başladı.
Son olarak 12. gün itibariyle başkent Şam'da halkın da sokaklara dökülmesiyle rejim güçleri, kamu kurumları ve sokaklardan çekilmeye başlarken rejim karşıtı gruplar kent merkezinde kontrollerini artırdı.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad rejimi karşıtı muhalif gruplar, 61 yıllık Baas rejiminin sona erdiğini duyurdu. Muhalif gruplar başkent Şam'a girerken Beşar Esad, neredeyse çeyrek asır iktidarda kaldı. Esad rejiminin müdahaleleri 2011 yılında süreci Suriye'de iç savaşa dönüştürürken, iç savaşta yüz binlerce kişi hayatını kaybetti.