Depreme dayanıklı ev rehberi! Adım adım risk tespiti
Kahramanmaraş merkezli art arda yaşanan 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremler 10 ili şiddetli vurdu. Hatay, Adıyaman, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Malatya ve Kilis'te büyük yıkıma yol açan deprem sonrası hayatını kaybedenlerin sayısı gün gün artıyor. Asrın felaketi olarak görülen deprem sonrası ise fay hattı üzerinde yaşayan pek çok kişi evlerinin depreme dayanıklı olup olmadığını bilmiyor. Uzmanların özellikle Marmara bölgesinde büyük bir depremin yaşanacağını belirtmesi risk tespiti çalışmalarının bir an evvel yapılması gerektiğini ortaya koydu. Peki süreç nasıl işliyor? İşte oturduğunuz binanın depreme dayanıklı olup olmadığını tespit etmenin adımları...
Çoğu zaman evi dönüşüme giren kişi bu borçlanmayı kabul etmiyor. Kimi zaman maddi imkânsızlıklar, kimi zaman da riski ciddiye almama nedeniyle dönüşüme mesafeli duruluyor. Eğer bina için yıkım kararı da yoksa vatandaş riski bilerek yaşamaya devam ediyor. İşte bu nedenle konunun uzmanları artık Türkiye’de kentsel dönüşümde yeni modellerin geliştirilmesi gerektiğini belirtiyor.
TESPİTİN MALİYETİ NE KADAR?
Yaşanan felaket sonrasında birçok ilde risk tespiti talepleri arttı. Görüştüğümüz firmalar 2-3 gündür telefonların susmadığını söyledi. Gelelim maliyetlere... Bu alanda standart bir liste yok. Görüştüğümüz bakanlık yetkili bir kuruluş 10 kata kadar maliyetin 10 bin lira olduğunu belirtti.
Başka bir firmaya, zemin artı 14 katlı ve 60 haneli bir Bina için fiyat sorduğumuzda 75 bin lira yanıtını aldık. Kat sayısı arttıkça rakamların yükseldiğini belirten yetkili şunları söyledi: “Dönüşüme girecek bir binada sadece zemin ve bodruma bakıyoruz ve fiyatı 6 bin 500 lira. Ama yüksek katlı yapıda her katta karot örneği alıyoruz. Bu da fiyat artışına neden oluyor.”
Acının merkezi 10 ilde ise karadan ve havadan hasar tespiti yapılmaya devam ediliyor. Vatandaşlar adres ve TC kimlik numaralarını girerek, ‘e-Devlet’ üzerinden ya da ‘hasartespit.csb.gov.tr’ adresinden evlerinin hasar durumlarını görebiliyor.
HANGİ DESTEKLER VERİLİYOR?
Evi dönüşüme giren vatandaşlar için kamu tarafından sağlanan destekler şöyle:
KREDİ: Evi dönüşüme girecek vatandaşlara verilecek kredilerde üst limit ve faiz desteği 2022 yılında iki kez arttırıldı. Son yapılan değişiklikle, konut yapım ve edinme kredileri ile işyeri yapım kredisi 400 bin liradan 600 bin liraya yükseltildi. Evini yıkmak yerine güçlendirmek isteyenler için güçlendirme kredisi 160 bin liradan 240 bin liraya çıktı. Faiz desteği de 400 baz puandan 600 baz puana yükseltildi. Böylece Bakanlığın faiz desteği oranı güçlendirme ve konut kredilerine aylık 0.50 puan oldu.
Yani vatandaş aylık yüzde 1.5 oranlı dönüşüm kredi kullanıldığında, bunun yüzde 0.50’sini bakanlık karşılayacak. Geçmişte bir hak sahibi adına faiz desteği sağlanacak toplam kredi tutarı 2 milyon liraydı, düzenleme ile 3 milyon liraya çıkarıldı.
KİRA: Riskli yapıda maliklere aylık, kiracılara defaten kira yardımı yapılıyor. İllere göre değişmekle birlikte kira yardımı 1.000 lira ile 1.500 lira arasında değişiyor.
Yardım riskli yapıda 18 ay, riskli alanda 48 aya kadar sürüyor. Kiracılar ise defaten 2 bin lira ile 3 bin lira arasında destek alabiliyor.
HARÇ: Riskli yapılar yenilenirken tapu, noter, damga vergisi gibi harçlardan muafiyet sağlanıyor.
KDV: Vatandaş müteahhitle kat karşılığı anlaşma yapmadan evini kendi dönüştürürse yüzde 18 yerine yüzde 1 KDV ödüyor.