Bu manastır Ayasofya'dan ilham alınarak yapıldı: Kilikya Manastırı
700 yıl boyunca Adana'da yaşayan Ermenilerin en önemli ibadet merkezi olan Kilikya Manastırı Kozan ilçesinde yer alıyor. Döneminin Hristiyan dünyasında çok büyük bir yeri olan manastır, Ayasofya'dan ilham alınarak inşa edildi.
1292-1921 yılları arasında Kilikya Ermenilerinin merkezi olan Sis Ermeni Manastırı, Kozan Kalesi eteklerinde bulunmaktadır. Kilikya Manastırı Rubinyan Krallarından “Haytum” tarafından Ayasofya’nın benzeri olarak inşa edilmiştir.
Bu manastırın bir benzeri de Ermenilerin merkezi olan “Açmiyazin” şehrinde olduğu söylenmektedir. Kilikya Manastırının o zamanın Hıristiyan dünyasında çok büyük bir yeri vardı.
Bu manastır, 1921 yılında Beyrut’a taşınmış ve halen oradan faaliyetlerini sürdürmeye devam ediyor. Kozan’daki manastırın, diğer Ermeni Kilise ve manastırlardan statü olarak yüksek olduğu belirtiliyor.
2 Haziran 1920’de Fransızlar Kozan’ı terk ederken Katalikos vekili Yahişa efendi manastırın bütün anahtarlarını bir çuvala koyarak Kozan Mutasarrıfı Ihsan Bey’e teslim ederken şunları söylemiştir; “Biz artık buralardan gidiyoruz ve bir daha dönüşümüz olmayacaktır. Bu manastır bir mabettir. Burasını bir cami yahut hastane veya mektep yapınız. Memleketiniz için çok hayırlı olur.” dediği aktarılıyor.
Aradan zaman geçtikten sonra Kilikya Manastırı o zamanki yetkili kimselerin fikirlerine yenik düşmüş, sonuçta ortada Kilikya Manastırı diye bir şey kalmamıştır. Yalnızca çevre duvarları ayaktadır.
1950’li yıllarda belediye başkanlığı yapan Dede Akçalı, Kilikya Manastırı’nın taşlarını söktürmüştür. Manastırdan sökülen taşların Arap Camii’nin inşaatında ve Belediye Mezarlık duvarlarında kullanıldığı biliniyor.