Borsaya yatırım yapanlar dikkat! 'Al' dedi kendi sattı, yeni cezalar geliyor
Borsaya yatırım yapanlar dikkat. Sosyal medya üzerinden hisse tavsiyesi verip yatırımcıyı manipüle eden hesaplara ceza yağıyor. Son olarak SPK, yüksek takipçili bir hesaba 3.9 milyon lira ceza kesti. SPK Başkanı İbrahim Ömer Gönül, bu hesapların kötü niyetli olduğunu tespit ettiklerini ve menfaat sağladıklarını söylemişti. SPK’nın ‘gözetim ekibi’ tarafından Twitter (X), YouTube, Instagram, Facebook, LinkedIn paylaşımları ve yayınları ile Telegram ve WhatsApp grupları 24 saat kayıt altına alınıyor. Şu an incelemesi süren çok sayıda dosya var ve önümüzdeki günlerde ‘kötü niyetli’ bu hesaplara da yeni büyük cezalar yolda. İşte detaylar...
Son günlerde borsa, halka arz, hisse, tavan gibi kelimeler vatandaşın her ortamda dilinde. Durum böyle olunca kötü niyetli kişiler de gözünü buradaki harekete çevirdi.
Özellikle sosyal medya üzerinden kendini ‘borsa uzmanı’, ‘hisse analisti’ ve ‘yatırım danışmanı’ olarak gösteren bazı yüksek takipçili hesaplar, hisseler hakkında yasak olmasına rağmen al, tut, sat gibi tavsiyelerde bulunuyor. Binlerce vatandaş da bu hesapların tavsiyelerine uyuyor. Ancak tüm bunlar Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) radarına takıldı.
‘AL’ DEDİ KENDİ SATTI
Hürriyet'te yer alan habere göre; SPK Başkanı İbrahim Ömer Gönül, geçtiğimiz günlerde “İncelemelerimizde sosyal medyada eğitim adı altında hisse yönlendirmesi yapıldığına şahit oluyoruz. Sosyal medya mecralarında gruplar kurarak yatırımcıları yönlendiren şahısların hisseleri satarak menfaat temin ettiklerini tespit ettik” demişti. Ardından önceki gün SPK, bir hesaba 3.9 milyon liralık ceza kesildiğini açıkladı.
Buna göre sosyal medya üzerinden al veya tut tavsiyesi verdikten sonra mülkiyetinde bulunan Oyak Çimento Fabrikaları AŞ (OYAKC), Martı Otel İşletmeleri AŞ (MARTI), Europen Endüstri İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ (EUREN), Alarko Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı AŞ (ALGYO), Tureks Turizm Taşımacılık AŞ (TUREX), Petkim Petrokimya Holding AŞ (PETKM), Galata Wind Enerji AŞ (GWIND), Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret AŞ (KARSN) ve Aksa Enerji Üretim AŞ (AKSEN) paylarını satması nedeniyle Halil İbrahim Babadağı’na 3 milyon 892 bin 770 lira idari para cezası verildi. SPK, bu yıl piyasa bozucu eylemlere yönelik incelemelerimiz neticesinde 66 gerçek ve 10 tüzel kişiye, toplamda 171 milyon lira idari para cezası vermişti.
PAYLAŞIMLAR SİLİNİYOR
Halil İbrahim Babadağı da yaptığı paylaşımda “Dostlar bu ne yazık ki benim. SPK’nın 5 gün kuralına uymadığım için ceza yedim. Savunmamı sundum. Kaldıraçlı işlem yaptığımı, pozisyonları 5 gün taşıyamadığımı anlattım. Ama kabul etmediler. Bu yüzden uzun süredir hisse paylaşmıyorum” dedi.
SPK Başkanı’nın açıklamasının ve ceza bildirimin ardından sosyal medyada benzer paylaşımlarda bulunanların çoğu artık hisse paylaşmayacağını, kimseye tavsiye vermeyeceğini, kendi hesaplarından tavsiye verme döneminin bittiğini belirten paylaşımlar yaptılar. Bazı yüksek takipçili hesapların da daha önce hisselerle ilgili attıkları paylaşımları sildikleri görüldü. Babadağı’nın paylaşımı için yapılan “Sen hisse tavsiyesi vermeye devam et, cezayı biz öderiz” yorumları ise dikkat çekti. Ancak SPK Başkanı Gönül, bu konudaki tedbir adımlarının sonuncusunun da bu sosyal medya hesaplarının kapatılacak olması olduğunu vurgulamıştı.
SPK Başkanı İbrahim Ömer Gönül’ün bu konudaki uyarıları ve tavsiyeleri ise şöyleydi:Bazı kişiler sosyal medya üzerinden oluşturdukları talep sayesinde kendi hisselerini satarak menfaat temin ediyor. Bunu tespit ettik. O yüzden sosyal medyada bu ve benzeri paylaşım yapanlara güvenmeyin, itibar etmeyin, onları dikkate almayın.Eğer borsayı bilmiyorsanız, profesyonel kurumlara danışın, onlar sizi yönlendirsin.“İlk halka arzda tavan tavan gider” umuduyla borsaya gelen yatırımcı var. Ne biz ne de başka birisi böyle bir garanti veremez.
Orta ve uzun vadeli yatırım yapın, şirketlerin finansal tablolarını inceleyin, gerekiyorsa profesyonel destek alın.Söylenti, duyum ve tüyo ile işlem yapmayın.Özellikle ilk halka arzlarda SPK tarafından onaylanan izahnameleri, finansal tablo ve raporları detaylı inceleyin. Çünkü izahnamede, şirketin gerek mevcut durumu gerekse muhtemel riskleri hakkında detaylı bilgiler yer almaktadır. Yatırım kararları tüm bu bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde tasarruf sahibinin risk algısına göre verilmelidir.
‘SÜRÜPSİKOLOJİSİNE KAPILMAYIN SAKİN KALIN’
Yatırım yapmak isteyen vatandaşların böyle zamanlarda çok daha dikkatli olması gerektiğini ifade eden Hürriyet Yazarı Zeynel Balcı da, “Bir şirket piyasa iyiyken farklı, kötüyken farklı fiyatlanabilir. Yatırımcıların şirketin bilançolarını iyi incelemesi gerekiyor. Hissenin gerçek fiyatının ne olduğunu anlaması için benzer şirketleri de incelemeli. ‘Herkes kazanıyor’ algısı doğru değil. Sürü psikolojisine kapılmamak sakin kalmak gerekiyor. Piyasanın çekim alanına girmeyin. Yatırım kararınızı iyi bir araştırma sonucu verin” diyor.
CEZA PİYASA BOZUCU EYLEMDEN GELDİ
3.9 milyon liralık cezaya neden olan ‘Piyasa Bozucu Eylemler Tebliği’nin 6. maddesinin 4. fıkrası şöyle: “Sermaye piyasası araçları hakkında gazete, televizyon, internet veya benzer nitelikte kitle iletişim araçları kullanarak yorum veya tavsiyede bulunduktan sonra, yorum veya tavsiyesini değiştirinceye kadar veya her halükarda 5 iş günü içerisinde, alım veya tut tavsiyesi verdiği halde satmak ya da satım tavsiyesi verdiği halde almak piyasa bozucu eylem olarak değerlendirilir.”
‘SOHBET ODALARI VE CANLI YAYINLAR 7 GÜN 24 SAAT KAYDEDİLİYOR’
SPK’nin Hürriyet’e yaptığı açıklamaya göre; SPK’ya ulaşan şikayet ve dilekçeler ile savcılıklar dahil olmak üzere diğer kamu kurumlarından iletilen başvurular titizlikle SPK uzmanları tarafından inceleniyor. Ancak, bunun haricinde SPK tarafından gözetim ekibi, gelişmiş gözetim programları kullanarak anlık olarak Borsa işlemlerinin gözetimini yapıyor. Yine bu ekip tarafından günlük olarak tüm sosyal medya mecralarında yapılan paylaşımları anlık olarak takip ediliyor. Gece ya da gündüz fark etmeksizin sosyal medya platformlarındaki sohbet odalarında yapılan konuşmalara ve canlı yayınlara katılım gösterilerek yatırımcıların aldatılmasına yol açan paylaşımlar kayıt altına alınıyor. Yine gelişmiş yazılımlar kullanılarak sosyal medyada yapılan paylaşımların takibini yapmak ve kayıt altına almak ile paylaşımları yapanların kimliklerinin tespiti için çeşitli uygulamalar kullanılıyor.
İŞLEM GEÇMİŞİNE BAKILIYOR
Gerek önemli ölçüde fiyat ve hacim değişimleri yaşanan payların incelenmesi, gerek sosyal medya üzerinden yatırımcıları yönlendirici ve yanıltıcı paylaşımların tespiti sonrasında, ilgili sermaye piyasası araçlarında iletilen emirler ve gerçekleştirilen işlemler mercek altına alınıyor ve kişilerin elde ettikleri haksız kazanç ortaya konuyor. Tüm bu tespit ve değerlendirmeler sonrasında manipülasyon suçu oluştuğuna ilişkin makul şüphe olması durumunda SPK tarafından ilgili kişiler hakkında hızlı bir şekilde borsalarda işlem yapma yasağı getiriliyor ve konu ayrıntılı denetim sürecine alınıyor.
ADLİ MAKAMLARA SEVK
Denetim süreci sonrasında, suçun oluştuğunun ortaya konması durumunda konu SPK tarafından adli makamlara sevk ediliyor. Suçun oluştuğuna yönelik tespitin bulunmadığı durumlarda, piyasa bozucu eylem gerçekleştirildiği tespit edilirse, SPK tarafından elde edilen menfaatin iki katından az olmamak üzere ilgili kişiler hakkında idari para cezası tesis ediliyor.
YENİ CEZALAR YOLDA
Denetim süreci devam eden bir çok dosya bulunuyor, bunun haricinde, gözetim sürecinde de sosyal medya paylaşımlarının ve borsa işlemlerinin anlık takibine devam ediliyor. SPK tarafından tesis edilen cezalarda, sosyal medya üzerinden yatırımcıları yanıltmayı ve mağdur etmeyi amaçlayanlara karşı kesilen cezalarda gün geçtikçe artış yaşanması bekleniyor.
Öte yandan Yatırım yapmak isteyenler için sermaye piyasalarında birçok enstrüman bulunuyor. Ülkemizde genellikle mevduat, döviz, altın gibi yatırımlar öne çıkarken borsa, fon, tahvil gibi çok çeşitli içeriklere sahip yatırım araçlarına rağbet gösterilmiyor.Son dönemlerde halka arzların da etkisiyle hisse yatırımcısı sayısı 7 milyonu aştı. Sermaye piyasalarına duyulan ilginin ana sebebini kısa sürede yüksek getiriler elde etme arzusu öne çıkarıyor.Borsa İstanbul’un güçlü yükselişi fon piyasalarına da pozitif yansıyor.Yapılan uygulamalar ve kolaylaşan yatırım yapma hareketiyle birlikte fon, hisse, tahvil alım-satımı yapmak sadece bir tuşla gerçekleşebiliyor.
KARLILIK YÜZDE 30 İLE YÜZDE 1400 ARASINDA DEĞİŞİYOR
Doğru zamanda doğru hisse veya fona yatırım yapanlar kazançlarını katlamaya devam ediyor. TEFAS’ın verilerine göre genellikle hisse yoğun fonların daha fazla prim yaptığı göz önüne alındığında yatırımcılar son bir yılda yüzde 1400’e varan karlar elde etti. Risk almak istemeyen yatırımcılar da yüzde 32 civarında yıllık kar ettiği görülüyor. Ortalama olarak karlılık ise yüzde 80-200 arasında değişiyor.
FON NASIL ALINIYOR?
Fon almak için herhangi bir banka ya da aracı kurumda yatırım hesabınız varsa hisse senedi alır gibi alım yapılabiliyor. Her fonun kurucusu bulunan bir portföy yönetim şirketi bulunuyor. Yatırım yapmak istenen portföy şirketi seçildikten sonra ilgili fon da seçilerek satın alma gerçekleştiriliyor.
1 LİRAYLA DA YATIRIMA BAŞLAYABİLİRSİNİZ
1 lirası olan da fon yatırımcısı olabiliyor. Bazı fonlar çok hızlı yükselse de adet fiyatları 30-40 kuruş seviyelerinde bulunuyor. Bu nedenle yatırım yapmak için büyük paralara ihtiyaç duyulmadan küçük paralarla fon sepeti yaparak yatırımcı olabilirsiniz. Fonu almak ve satmak için hisse senetlerindeki T+2 mantığı işliyor. Fon alındıktan alınan gün dahil olmak üzere 3’üncü gün portföyünüzde görünmeye başlıyor. Satışta da aynı şekilde 3 gün sonra para hesabınıza geçiyor.
FON YATIRIMI YAPARKEN DİKKAT EDİN
Fon alımı yaparken sadece getirisine değil hangi hisselere yatırım yapmış, fon portföyünde mevduat, hisse senedi oranı, yatırım fonları katılma payları, özel sektör dış borçlanma araçları, vadeli işlemler teminatları, özel sektör tahvilleri, yabancı özel sektör borçlanma araçları gibi birçok varlık dağılımı oluşabiliyor. Her birinin kendi içinde riskleri bulunuyor. Bu riskleri incelemek için TEFAS’tan kontroller sağlandıktan sonra Kamuyu Aydınlatma Platformundan da Portföy Dağılım Raporu’nu incelemeniz menfaatinize olacaktır.
Yatırım fonları konusunda uzman isim Eral Karayazıcı fon almak isteyenlere yönelik önemli tavsiyelerde bulundu. Karayazıcı fonların kazancına ilişkin olarak “Yüksek enflasyon içeren piyasa şartlarında gerçek kazanç, yatırım süresindeki enflasyonu aşmakla söz konusu olabilir. Her fonun her vadede reel kazanç sağlaması çok zor” dedi.