Ucuz gazı çekemedik 343 milyon $ ceza ödedik!
İran ve Rus gazından ucuz olan Azeri gazını teknik nedenlerle yeterince çekemeyen Türkiye, kullanmadığı doğalgaz yüzünden 343 milyon dolar ceza ödemek zorunda.
Doğalgaz tüketimi her yıl artan Türkiye en ucuz doğalgazı Azerbaycan’dan alıyor. 1000 metreküp doğalgaz için ‘Gardaş’a 320 dolara ödeyen Türkiye, yıllık 6.6 milyar metreküplük limitinin tamamını kullanamadığı gibi asgari sınır olan 5.2 milyar metreküpü bile tutturamadığı için ‘al ya öde’ anlaşması gereğince ceza ödemek zorunda kaldı. Botaş kayıtlarına göre Türkiye Azeri gazının akmaya başladığı 2007 yılından bu yana ortalama 3.7 milyar metreküp doğalgaz aldı.
2007 yılında 1 milyar 258 milyon metreküp ile başlayan doğalgaz sevkiyatı 2009 yılında 4 milyar 960 ile rekor seviyeye ulaştı. Ancak bir sonraki seneden itibaren alımlar hızla düşmeye başladı. 2010 yılında 4 milyar 521 milyon metreküpe düşen gaz alım miktarı, 2012 sonunda ise 3 milyar 353 milyon metreküpe düştü.
En ucuz gaz ‘Gardaş’tan
Sayıştay denetçileri tarafından hazırlanan ‘Botaş’ raporuna göre öngörülen gaz miktarının altında kalan alımlar yüzünden 2010 yılında toplam 123.6 milyon dolar, 2011 yılında ise 70 milyon dolarlık ‘al ya da öde’ cezası ortaya çıktı. Sayıştay denetçilerine göre şu ana kadar ortaya çıkan toplam zarar 343 milyon dolara ulaşmış durumda. Türkiye 2012 yılında toplam 44 milyar metreküp doğalgaz tüketti. Bu gazın yüzde 58’ini yani 23 milyar 100 milyon metreküplük bölümünü Rusya’dan temin etti. O dönemde Rus doğalgazının ortalama fiyatı 480 dolar seviyesindeydi. Ankara’nın gaz aldığı ikinci ülke İran oldu. Doğalgaz ihtiyacının yüzde 18’i İran’dan karşılanırken 8 milyar 215 milyon metreküp doğalgaz alan için oldukça astronomik bir fiyat ödedi. Azeri gazının ortalama fiyatı ise 320 dolar. Azerilerle yapılan anlaşmaya göre Türkiye, 5.2 milyar dolarlık asgari limitini kullanırsa geriye kalan gazın 1000 metreküpü için sadece 45 dolar ödeyecek.
‘Al ya da öde’ faturası 1.6 milyara ulaştı
Botaş’ın hesaplarını inceleyen denetçiler, ‘Al ya Öde’ yükümlülüğü nedeniyle kurumun 2011 yılında 3 milyar zarara uğradığını belirledi. Denetçiler zararın 2012 yılında 1.6 milyar liraya gerilediğini tespit ederken, “sözleşme hükümleri kapsamında telafi edilememesi ve zarar kaydedilmesi halinde kuruluşun mali yapısını olumsuz yönde etkilemesi kaçınılmaz görünmektedir” denildi.
85 milyon $’lık Erzincan kompresörü Türkiye’ye milyonlarca $ kazandıracak
Türkiye’nin Azeri gazını yeterli miktarda çekememesinin başlıca nedeni doğalgaz taşıyan boru hatlarının akışkanlığını sağlayan kompresörlerde yaşanan sıkıntıydı. Kompresörlerde yaşanan sorunlar nedeniyle Enerji yönetimi İran ve Azerbaycan’dan gelen gazdan sadece birisini çekebiliyordu. ‘Al ya Öde’ anlaşmasında İran’a yönelik sorumluluklar daha yüksek olduğu için genelde İran gazı tercih ediliyordu. Enerji Bakanlığı bu sorunu geçtiğimiz Ağustos ayında çözdü. Bakan Taner Yıldız, 85 milyon dolara mal olan Erzincan Kompresör istasyonun devreye alınmasıyla 2014’ten itibaren İran ve Azerbaycan’dan daha fazla gaz çekileceğini açıkladı.
