Süre uzatıldı, resmiyet kazandı! Çalışanlar...

Kamu alacaklarının yapılandırılmasını içeren kanun Resmi Gazete’de yayımlandı. Kanun istihdam teşviklerini de içeriyor. Mevcut teşviklerin süresi uzatılırken yeni prim teşviklerine yer veren kanun, kısa çalışma uygulamasının 30 Haziran’a kadar devamının önünü açıyor. Cem Kılıç yazzı. İşte o yazı...

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) prim borçlarının yapılandırılması ile istihdam teşviklerine ilişkin düzenlemeleri içeren 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi geçtiğimiz hafta TBMM Genel Kurulunda kabul edilmişti. Dün itibarıyla da Resmî Gazetede yayımlandı. SGK prim borçlarının yapılandırılmasını geçen haftaki yazımda kaleme almıştım. Bugünkü yazımda kabul edilen kanun metnindeki haliyle istihdam teşvikleri konusunda sizlere bilgi vermeye çalışacağım.

7256 sayılı Kanun, esas olarak Kovid-19 salgınının istihdam üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılmasını ve normalleşme sürecinde ekonomik aktivitenin istihdamla desteklenmesini amaçlıyor. Bu kapsamda, halihazırda uygulanan istihdam teşviklerinin süresinin uzatılmasının yanında, yeni prim teşviklerine ilişkin önemli düzenlemelere de yer veriyor.

Süreler uzatıldı

Yeni kanunla 4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesi kapsamında halihazırda uygulanan prim teşvikinin, yani genç, kadın ve mesleki eğitim belgesine sahip kişilerin ilave istihdamına yönelik olarak yürürlükte olan 6111 sayılı teşvikin uygulanma süresi ile ilgili Cumhurbaşkanı’na tanınan “2015 yılından itibaren beş yıla kadar” uzatma yetkisi 31.12.2023’e kadar uzatıldı. Böylece, bu yıl sonunda sona erecek olan prim teşvikinden işverenlerin önümüzdeki üç yıl daha yararlanması sağlanmış oldu.

Aynı şekilde, yine 31.12.2020 tarihinde sona erecek olan 7103 sayılı teşvikin süresinin uzatılması konusunda da Cumhurbaşkanına yetki verildi. Dolayısıyla 2018 yılında başlayan ve halihazırda çok sayıda işveren tarafından yararlanılan, özellikle imalat ve bilişim sektörlerinde daha büyük avantaj sağlayan söz konusu teşvik de 31.12.2023 tarihine kadar uzatılabilecek.

Kısa çalışma

Kanunda yer alan bir diğer düzenleme olan kısa çalışma uygulamasının süresinin uzatılması, Kovid-19 salgınının etkilerinin hala belirgin şekilde hissedilmeye devam ettiği işgücü piyasası açısından son derece önemli. Söz konusu düzenleme ile kısa çalışma uygulaması, 30.06.2021 tarihine kadar Cumhurbaşkanı kararıyla uzatılabilecek. Çok sayıda işverenin salgın nedeniyle daralan talep yapısına rağmen faaliyetlerini sürdürebilmesi açısından oldukça önemli bir gelişme.

Diğer taraftan, kısa çalışmanın süresinin uzatılması ile birlikte normalleşme desteğinin süresinin 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatılması da Cumhurbaşkanı kararına bırakılmış durumda. Normalleşme desteği, Kovid-19 salgını süresince kısa çalışma ödeneğinden veya nakdi ücret desteğinden yararlanan sigortalıların normal çalışma süresine dönmesi halinde işverene verilen prim desteğini içeriyor. Söz konusu destekle salgın nedeniyle ekonomik zorluk yaşayan işverenlerin sosyal güvenlik maliyetlerinin azaltılması yoluyla desteklenmesi ve böylece normalleşme sürecinin hızlandırılması amaçlanıyor.

İşsiz kalan kişinin işe dönmesi

Kanun teklifinde aynen kabul edilen düzenlemelerden biri de işsizlik ödeneğinden yararlandırılıp, işten ayrılmalarını takip eden 90 gün içerisinde özel sektör işyerlerinde işe giren ve işe girdiği tarihten itibaren hizmet akdine tabi olarak en az 12 ay süreyle kesintisiz çalışanların talepte bulunması halinde sağlanan destek. Düzenlemeye göre, bu kişilerin 4/a’lı sigortalı sayılmak suretiyle işe başladıkları tarihten önce yararlandıkları en son işsizlik ödeneği süresi için SGK’ya ödeme yapıldığı tarihte geçerli prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanacak uzun vadeli sigorta primi işveren ve sigortalı hisselerinin tamamı İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak. Bununla birlikte, aynı işsizlik ödeneği hak sahipliği için düzenlemeden sadece bir kez yararlanılması söz konusu.

Yeni prim teşviki

4447 sayılı İşsizlik Kanunu’na eklenecek geçici 28. maddeye göre, ekonominin normalleşmesiyle birlikte artacak ekonomik aktivitenin istihdamla desteklenmesi için işverenler tarafından Ocak 2019 ila Nisan 2020 döneminde en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki sigortalı sayısına ilave olarak istihdam edilecek her bir sigortalı için işverenlere destek sağlanacak. Bu destek kapsamında, işe alındığı tarihten itibaren fiilen çalıştırılacak sigortalılar için aylık en fazla 1.324,5 TL; ilave olarak işe alınacak kişilerden işveren tarafından ücretsiz izne ayrılacak olanlara ise aylık 1.177 TL nakdi ücret desteği verilecek.

Bu madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlanan kişiler genel sağlık sigortalısı sayılacaklarından, nakdi ücret desteği aldıkları süre içerisinde sağlık hizmetlerinden de yararlanabilecekler. Diğer taraftan, nakdi ücret desteğinden yararlanan kişilerin işveren tarafından fiilen çalıştırıldıkları tespit edilirse idari para cezası uygulanacak.

Kayıt dışı istihdamla mücadele için prim teşviki

7256 sayılı Kanun’la getirilen yeni bir teşvik de kayıt dışı istihdamla mücadele amacını taşıyor. 4447 sayılı İşsizlik Kanununa eklenecek geçici 27.maddeye göre, destekten yararlanılabilmesi için sigortalı ya da sigortasız olarak çalıştırılan ve iş sözleşmesi 1 Ocak 2019 ila 17 Nisan 2020 tarihleri arasında ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlar dışındaki bir nedenle feshedilen kişiler ile halen sigortasız çalıştırılmaya devam eden kişilerin, çalıştırıldıkları ya da iş sözleşmesinin feshedildiği işyerindeki işverenlere 30 gün içerisinde başvurmaları gerekiyor. Söz konusu başvuru sonrasında bu kişileri istihdam etmeye başlayan işverenlere 7 ay süreyle (fesih yasağını geçmemek üzere) prim ödeme gün sayısının 44,15 TL ile çarpılmasıyla aylık en fazla 1.324,5 TL sigorta prim teşviki sağlanacak. Bununla birlikte, 7 aylık süre fesih yasağına bağlı olarak uzayabilecek.

Diğer taraftan, destekten yararlandırılan kişiler sigorta girişleri yapıldıktan sonra işveren tarafından ücretsiz izne çıkarılırlarsa aylık 1.177 TL nakdi ücret desteği de alabilecekler. Ayrıca, nakdi ücret desteğinden yararlanan kişiler genel sağlık sigortalısı sayılacaklarından, nakdi ücret desteği aldıkları süre içerisinde sağlık hizmetlerinden de yararlanabilecekler. Ancak nakdi ücret desteğinden yararlanan kişilerin işveren tarafından fiilen çalıştırıldıkları tespit edilirse idari para cezası uygulanacak. Bununla birlikte, ödenen nakdi ücret desteği de ödeme tarihinden itibaren kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecek.

Destek kapsamında işveren yaptıkları başvuru kabul edilmeyen kişilere ise yaşadıkları hanede SGK’dan gelir ya da aylık alan, kısa çalışma ödeneği ya da nakdi ücret desteği alan, sigortalı çalışan veya düzenli sosyal yardım alan kimse yoksa 7 ay boyunca aylık 1.030 TL destek verilecek. Destek süresi, yine fesih yasağına bağlı olarak uzayabilecek.

İlgili düzenlemeye göre, sigortasız çalıştırıldığı işverene başvurarak istihdam edilenler, sigortasız çalıştırıldıkları dönemdeki haklarından ücret ve ücrete bağlı haklar hariç olmak üzere feragat etmiş sayılacaklar. Sigortasız işçi çalıştırdığını kabul eden işverenlere de bu nedenle idari para cezası uygulanmayacak. Bu kişilerin sigortasız çalıştırıldığı döneme ilişkin teşviklerin ve asgari ücret desteğinin geri istenmesi de söz konusu olmayacak.

Vergi ve inceleme olmayacak

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun”un, Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla vergi borçlarında yapılandırma fırsatının başladığını belirterek, imkanlardan faydalanmak için 31 Aralık’a kadar başvuru yapılması gerektiğini bildirdi. Açıklamada şu bilgiler paylaşıldı:

“Söz konusu kanunla, vergi dairesine ödenmemiş vergi ve diğer borçlara bağlı gecikme zamları ve faizleri yerine Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) oranında güncelleme yapılması, vergi aslına bağlı cezaların (vergi ziyaı cezası) tamamının silinmesi, vergi aslına bağlı olmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının yüzde 50’sinin silinmesi, motorlu taşıtlar vergisi borcuna bağlı faizler yerine Yİ-ÜFE oranında güncelleme yapılması, öğrenim veya katkı kredisi borçlarına bağlı gecikme zamları yerine Yİ-ÜFE oranında güncelleme yapılması, peşin ödemelerde Yİ-ÜFE oranında hesaplanan tutardan ayrıca yüzde 90 indirim yapılması, trafik para cezaları ve diğer idari para cezalarının peşin ödenmesi halinde asıllarında yüzde 25 indirim yapılması imkanları getirildi.”

Açıklamada, mükelleflerin taksitli ödeme seçeneğini de tercih edebileceği belirtilerek yurt içi ve yurt dışı bazı varlıkların, (para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar) 30 Haziran 2021’e kadar milli ekonomiye kazandırılması durumunda vergi alınmayacağının ve vergi incelemesi yapılmayacağının altı çizildi.

Yapılandırma başka neleri içeriyor?

İş gücü piyasasına yönelik teşvikleri içeren kanun, pek çok kamu alacağının da yapılandırılmasını öngörüyor. Yapılandırmaya konu olan diğer alacaklar özetle şöyle:

Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, KDV, MTV, ÖTV, tüm idari para cezaları, KYK borçları, Hazine alacaklarını kapsayan vergi borçları.

TOBB, TESK, Türkiye Barolar Birliği, TÜRMOB, ihracatçı birliklerinin aidat ödemeleri.

Belediyelerin tasarrufuna bırakılan taşınmaz kiralamaları ve irtifak hakkı tesisinden kaynaklanan alacakları.

Esnaf Ahilik Sandığı uygulamasının yürürlük tarihi, Kovid-19 salgınının olumsuz etkileri nedeniyle 1 Ocak 2021’den 31 Aralık 2023’e ertelenecek.

1 Ocak 2021’de yürürlüğe girmesi öngörülen konaklama vergisinin yürürlük tarihi, 1 Ocak 2022’ye ertelenecek.