Sigaranın zararı vatandaşa!
Maliye’nin vergi gelirlerini artırmak için hızlı tüketim maddelerine getirdiği Özel Tüketim Vergisi ve KDV’ye ne kadar güvendiğini hepimiz biliyoruz. Bu yılın ilk 4 ayında elde edilen 140 milyar liralık vergi gelirlerinin 34 milyarı ÖTV. 41 milyarı ise KDV gelirlerinden oluşuyor. Yani vergi gelirlerinin yüzde 53’ünü bu iki kalem oluşturuyor. ÖTV içinde en dikkat çeken kalem ise sigara ve alkolden alınan vergi. Çünkü bu iki kalemde otomatik vergi zammı söz konusu. Her 6 ayda bir otomatik zam ile hem vergiler hem de doğal olarak bu ürünlerin fiyatı artıyor. Devlet geçen yıl 389 milyar liralık verginin yüzde 7’sini yani 27 milyarı sigaradan elde etti. Sigarada vergi o kadar yüksek ki bazı sigaralarda vergi oranı yüzde 84’e kadar çıkıyor.
SANAYİNİN 4 KATI
Rakam olarak söylersek 8 liralık sigaranın 6.69 lirası vergi olarak alınıyor. Yılın ilk 4 ayında sigaradan alınan vergi de böylece 9.3 milyar liraya çıkmış durumda. Toplam vergi gelirlerinin yüzde 6.6’sına denk gelen bu oran geçtiğimiz yıllara baktığımızda da karşımıza çıkıyor. 2015 sonunda sigaradan 27 milyar lira ÖTV gelirinin yanı sıra yaklaşık 6 milyar lirayı bulan KDV geliri yine sigara satışından devletin kasasına koyduğu tutar. Toplam 33 milyar liralık vergi azımsanmayacak bir rakama işaret ediyor.
Bu vergi tutarlarına bakılınca sanki sigara şirketlerinin hiç para kazanamadığını düşünebilirsiniz. Ancak İstanbul Sanayi Odası’nın yaptığı İSO 500 çalışması aynı şeyi söylemiyor. Özkaynak kârlılığı şirketin koyduğu her 1 liralık sermayeye karşı o yıl ne kadar kâr ettiğini ortaya koyuyor. Örneğin şirketin 100 liralık sermayesi varsa ve o yıl 20 lira kâr etmişse özkaynak kârlılığı yüzde 20 olarak hesaplanıyor. İşte İSO 500 çalışmasında da sektörlerin özkaynak kârlılıkları sıralanıyor. Kârlılığı en yüksek olan sektör ise bu kadar yüksek vergiye karşın yine de sigaracılar. Tütün üreticileri koydukları 100 liralık sermayenin 59.2 lirasını sadece geçen yıl kâr olarak cebine koymuş durumda. Sanayinin ortalama özkaynak kârlılığı ise yüzde 14.9 düzeyinde. Yani sanayinin tam 4 katı fazla para kazanıyor sigaracılar. Bunun bir nedeni sigara üreticilerinin sabit yatırımı yaptıktan sonra bir daha şirkete sermaye koymamaları olsa da diğer önemli nedeni ise vergide yaptıkları ‘aldım verdim’ oyunu. İşte bu oyun sigaracıların kârına kâr katıyor ve özkaynak kârı patlaması yaratıyor.
SİGARACILAR NASIL KAZANIYOR?
Yüksek vergi oranlarını gören sigara üreticileri şeytana pabucunu ters giydiren bir operasyonla devlete verdikleri vergiyi azaltmaya çalışıyor. Bu yılın şubat ayında da aynı şeyi yaşadık. Sigara üreticileri yılbaşında gelen ÖTV zammından kaçmak için bir üretim bir de pazarlama şirketi kuruyor. Şirketler 6 ayda bir otomatik olarak artan ÖTV zammından kaçınmak için ÖTV zammı gelmeden bir önceki ay üretim şirketinden pazarlama şirketine yüklü satış yapıyor. Böylece o ay ciddi ÖTV geliri doğuyor. Nitekim 2016 başında gelen zam için de üretim şirketinden pazarlama şirketlerine yapılan satışlar sonucu ÖTV 4.7 milyar liraya çıktı. Ancak ÖTV tutarı yılın son günü yani 31 Aralık’ta bildirildiği için devletin hesaplarına ocakta geçti. Şubat ayında ise ocak ayına göre sigaradan alınan ÖTV 3 milyar lira azaldı ve 1.5 milyar liraya indi. Bu oyunda tek kaybeden ise hem parasından hem sağlığından olan vatandaş oluyor.
