Sıfır araba satışıyla ilgili son dakika gelişmesi! Böylesi görülmedi, 5 ay...
Araba alacakları çok yakından ilgilendiriyor. Pandemi süreci ve çip krizi nedeniyle otomotiv sektöründe tedarik sorunu yanmaya başladı. Salgın sürecinde pek çok otomotiv devi üretime ara verdi. Çip krizi de dönemsel olarak üretimin gecikmesine neden oldu. Koronavirüs pandemisinde normalleşme süreci dünya genelinde başladı. Ancak yaşanan çip krizi hala otomotiv sektörünü etkilemeye devam ediyor. Yaşanan süreç araba fiyatlarının fahiş fiyatlara çıkmasına neden oldu. Öyle ki bazı araba modellerinde fiyatlar ev fiyatları ile yarışır hale geldi. Ucuz otomobil bulmak ise neredeyse imkansız. Araba fiyatlarının mayıs listesi yayınlandığında 300 bin TL'ye sadece tek bir model kaldığı görüldü. Fiyatlardaki fahiş artış da fırsatçıları harekete geçirdi. Bazı fırsatçı bayiler, ellerinde stok otomobil olmasına rağmen vatandaşa 3 ay sonraya gün veriyor. Eğer aracı hemen isterseniz karşınıza yüklü bir fatura çıkıyor.
Sıfır araba fiyatlarında son dakika gelişmesi! Küresel piyasalardaki yukarı yönlü hareketlilik otomobil fiyatlarını da derinden etkilemiş durumda. Türkiye’de yaşayan pek çok ki sıfır araba fiyatları ile ilgili araştırma yapıyor. "Araba fiyatları yükselecek mi?" sorusuna yanıt arayan vatandaşlar güncellenen listelerdeki fiyatların şaşkınlığını yaşıyor. Mayıs ayı itibarı ile araba fiyatlarındaki yükseliş hız kesmeden devam etti. Türkiye'de satılan en uygun fiyatlı 2022 model otomobiller listelendi. Artık 300 bin liranın altında otomobil kalmadı denilebilir. fiyatlardaki artış da fırsatçıları harekete geçirdi.
Pandemi sebebiyle bozulan tedarik zinciri ve devamında yaşanan çip krizi, global çapta otomotiv sektörünü derinden etkiledi. Küresel markalar otomobil üretiminde frene basarken yaşanan bu durum, son tüketiciye de yansıdı. Bayilerden araba almak isteyenler, sipariş verdikten sonra 3-5 ay beklemek zorunda kaldı. Bu durumu fırsata çeviren bazı bayiler olduğu da ortaya çıktı. Fabrikadan önceden sipariş alarak stoklayan bazı bayiler vatandaşlara belli şartlarda otomobil satmaya başladı.
Türkiye gazetesinin haberine göre, bayiye giden tüketiciye önce ‘otomobil yok, beklemek zorundasınız’ deniliyor. Satış danışmanı bir gün sonra arayarak ‘aracımız var ancak belli şartları karşılamanız gerekiyor’ teklifinde bulunuyor. Lüks bir markanın İstanbul bayisi 1,8 milyon TL için anlaştığı otomobili hemen vermesi durumunda 2 milyon TL’ye kadar çıkarıyor.
Şartlar şöyle sunuluyor: Öncelikle yeni otomobili almak için takas şartı isteniyor. Herhangi bir aracı götürdüğünüzde piyasa bedelinin çok altında fiyat veriliyor. Örneğin normal piyasa bedeli 800 bin lira takas otomobiline 700 bin lira fiyat biçiliyor. Ardından üç yıl kaskoyu otomobili satın aldığınız bayiden yaptırma zorunluluğu getiriliyor. Normal şartlarda 20 bin lira olan lüks aracın kaskosu için 30 bin lira isteniyor ve her yıl yenileme taahhüdü imzalattırılıyor. Otomobile ekstra aksesuar taktırma mecburiyeti de getiriliyor. Büyük jant, deri döşeme, koltuk ısıtma gibi opsiyonel özellikle satılan araca ekleniyor. Böylece otomobil size çok daha pahalıya geliyor.
Teyit için aradığımız bir başka bayi de aynı uygulamayı yaptığını ifade etti. Düşük kalitede bir aracın teslimi için iki ay sonraya gün verildi. Ancak bagaj havuzu, geri görüş kamerası ve metalik renk farkı alındığında otomobili hemen teslim edebileceklerini ifade ettiler. Böylece ekstradan 15 bin lira ücret talep ettiler. Uzmanlar “Bu tür durumlar ile karşılaşanlar ‘ALO 174’ tüketici çağrı merkezini arayarak şikâyet etsin” dedi.
Öte yandan pandemi döneminde başlayan tedarik sorunu nedeniyle sıfır otomobil almak için uzun bekleme listelerine isim yazdırmak olağan hale geldi. 2 yılın ardından Kovid-19 bitmeye yüz tutsa da, sektörler üzerindeki etkileri hâlâ devam ediyor. Bunun üzerine başlayan Rusya-Ukrayna savaşı ise dünya çapında yaşanan tedarik sorununu bir kat daha artırdı. Akşam'a konuşan Otomotiv Distribütörleri Derneği Başkanı (ODD) Başkanı Ali Haydar Bozkurt, global otomotiv markalarının CEO'larının sektördeki arz sıkıntısının en az 2024'e kadar süreceğini öngördüğünü belirterek, "Bu yıl için satış tahmini yapamıyoruz. Ne kadar araba bulursak, o kadar satış yaparız" dedi. Bozkurt ayrıca markaların 'Yakın gelecekte fiyat artışına hazırlanın' uyarısında bulundu.
Kovid'le birlikte başlayan süreç, dünya ticaretinde dengeleri alt üst etti. Otomotivde de bir çip sorunu başladı. Şu an durum nasıl?
Geçen sene ortalarında çip krizi konuşulmaya başlandı. Ve bundan sadece otomotiv değil, birçok sektör etkilendi ama eylül ayından itibaren bundan daha büyük sorunları konuşmaya başladık. Mesela lojistik sorunu baş gösterdi. Dünyada konteyner bulunamamaya başladı. Fiyatlar inanılmaz seviyede arttı. En son fiyatlarının dolar bazında 5-6 katına çıktığını duymuştuk. Lojistik işi dünyadaki bütün ticaretin omurgasıdır.
Bu arada hammadde sıkıntıları başladı. Mesela magnezyum büyük sıkıntıydı. Ve 2022'de tüm bunların üstüne Rusya Ukrayna savaşı çıktı. Ve bundan sonrasıyla ilgili başka endişeler de var. Mesela Avrupa bizim için çok önemli, çünkü en büyük ihraç pazarımız. Eğer Avrupa enerji sıkıntısıyla boğuşursa, bunun bize yansıması nasıl olur bakmak lazım. Rusya, Ukrayna savaşı bugün bitse bile olayların tekrar fabrika ayarına dönmesi birkaç seneden aşağı sürmez. Tüm bunların ışığında tahmin edilen şu ki, şu anda sadece otomotivde değil, birçok sektörde arz sıkıntısı devam edecek.
Peki otomotiv sektöründe neler oluyor? Bir taraftan otomobil bulamama sorunu var. Talep de devam ediyor gibi görünüyor...
Talep sürüyor. Firmalar her gün gelen telefonlara cevap vermeye çalışıyorlar. Kovid sürecinde insanlar toplu taşımadan uzaklaştı. Bundan dolayı geçen sene markalarda 5-6 aylık bekleme sıraları oluştu. Şu anda geldiğimiz noktada; geçen seneyle bu yıl arasında otomobil fiyatlarında ciddi artışlar var. Bunun bir kısmı döviz kurundan geliyor. Bir kısmı da otomobilin fiyatının geldiği seviye artık en üst vergi dilimine girdi. Şu an işi biraz kurumsal satışlar götürüyor. 4-5 yıldır değişmeyen filolar yenileniyor. Bir de artık tüm kurumların karbon ayak izini küçültme hedefi var.
Fiyat artışı bireysel tüketiciyi nasıl etkiliyor?
Böyle dönemlerde tüketici almak istediği otomobilin seviyesini bir alt segmente indirir. Ya da ikinci ele yönelir. İkinci el alıyorsa da mesela 3 yaşında yerine 5 yaşında bir araç alır.
Bu sıra bekleme durumu ne kadar daha sürer?
Ben geçen sene, bu sürecin 2022 boyunca devam edeceğini öngörmüştüm ama o zaman ortada savaş yoktu. Şimdi global markaların CEO'larının açıklamalarına baktığımızda en az 2024'e kadar arz sıkıntısının süreceği görülüyor.
Bu koşullarda Türkiye pazarına ilişkin tahmin yapabiliyor musunuz, ne kadar satış olur bu yıl?
Bu koşullarda pazar tahlili de yapamıyoruz. Çünkü bunun için markaların ne kadar araç bulabileceğini bilmesi lazım ama hiçbir marka şu anda bunu bilemiyor. Globalden gelen bilgiler her hafta revize oluyor. 'Ne kadar araba bulabiliriz' sorusunun cevabını bilsek, pazarın ne kadar olacağını da söyleyebiliriz,
Peki araç bulunsaydı ne kadar satış yapılabilirdi?
O zaman geçen yıla çok yaklaşırdık. Geçen yıl 750 bine yakın araç satılmıştı.
'FİYAT ARTIŞINA HAZIR OLUN'
Siz önümüzdeki dönem için otomotiv sektörüne nasıl bir senaryo çiziyorsunuz?
Eğer Rusya savaşı yakın gelecekte bitmezse tedarik sıkıntıları, lojistik problemleri devam eder. Bu da Türkiye'deki kur farkından kaynaklanan fiyat artışının dışında bir de ürünlerin döviz bazında fiyat artışlarının söz konusu olacağı anlamına geliyor. Biz bunun haberlerini alıyoruz. Global markalar 'Yakın gelecekte fiyat artışına hazırlanın' diyorlar. Çünkü lojistik pahalı, hammadde bulamıyorlar.
ÜRETİMDE DÜŞÜŞ SÜRÜYOR!
Otomotiv Sanayii Derneği (OSD), Ocak-Nisan dönemine ait üretim ve ihracat adetleri ile pazar verilerini açıkladı. Buna göre, yılın ilk dört ayında toplam otomotiv üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9 azalarak 409 bin 903 adet, otomobil üretimi yüzde 20 azalarak 229 bin 200 adet olarak gerçekleşti. Traktör üretimiyle birlikte toplam üretim ise 426 bin 617 adedi buldu. Bu dönemde, otomotiv sanayisinin kapasite kullanım oranı yüzde 64 olarak gerçekleşti. Araç grubu bazında kapasite kullanım oranları ise hafif araçlarda (otomobil + hafif ticari araç) yüzde 63, kamyon grubunda yüzde 90, otobüs-midibüs grubunda yüzde 28, traktörde ise yüzde 63 olarak gerçekleşti.
Ağır ticari araç üretimindeki artış sürüyor!
Ocak-Nisan döneminde ticari araç üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11 artış gösterdi. Bu dönemde, ağır ticari araç grubunda üretim yüzde 22 artarken, hafif ticari araç grubunda üretim yüzde 10 oranında arttı. Aynı dönemde, yük ve yolcu taşıyan ticari araç üretimi 180 bin 703, traktör üretimi de 16 bin 714 adet olarak gerçekleşti. Pazara bakıldığında ise, Ocak-Nisan döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla ticari araç pazarı yüzde 9, hafif ticari araç pazarı yüzde 10 ve ağır ticari araç pazarı yüzde 5 oranında azaldı.
Pazar 222 bin 574 adet düzeyinde gerçekleşti
Ocak-Nisan döneminde toplam pazar geçen yıla göre yüzde 18 oranında azalarak 222 bin 574 adet düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde otomobil pazarı ise yüzde 21 oranında daraldı ve 162 bin 398 adet oldu. Son 10 yıllık ortalamalar dikkate alındığında, 2021 Ocak-Nisan döneminde toplam pazar yüzde 1, otomobil pazarı da yüzde 1, ağır ticari araç pazarı yüzde 4 artarken, hafif ticari araç pazarı paralel seviyede gerçekleşti. Bu dönemde, otomobil satışlarındaki yerli araç payı yüzde 38 olurken, hafif ticari araç pazarında yerli araç payı yüzde 59 olarak gerçekleşti.
