ABD Başkanı Donald Trump’ın gelecek hafta içinde ithal çelik ve alüminyuma sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 10 oranlarında ek gümrük vergileri getirileceğini açıklaması tüm dünyayı tedirgin etti. Her ne kadar Beyaz Saray sözcüsü dün bu sözlerin sadece niyet olduğunu açıklasa da söz konusu hamle dünyayı rahatsız etmeye, piyasaları da derinden sarsmaya yetti.
Trump, Beyaz Saray’da yapılan toplantıda, Amerikalı çelik ve alüminyum üreticileriyle bir araya geldi. Sınırlı sayıda basın mensubunun alındığı toplantıda, ABD Ticaret Bakanlığı’nın ithal çelik ve alüminyum için birkaç hafta önce önerdiği ticaret bariyerleri görüşüldü. ABD basınında çıkan haberlere göre, Donald Trump toplantıda ithal çeliğe yüzde 25, alüminyuma yüzde 10 ek gümrük vergisi getirilmesine karar verdiğini açıkladı.
Sabırsız Trump
Detayları henüz belli olmayan gümrük vergisi düzenlemesinin gelecek hafta içinde imzalanacağı belirtilen haberlerde, Trump’ın imzayı bugün atmak istemesine karşın gerekli prosedürler tamamlanmadığı için beklemek zorunda kaldığı öne sürüldü.
ABD Başkanı Trump’ın Beyaz Saray’da paniğe yol açan isteğinin, en eski danışmanlarından Hope Hicks’in önceki gün görevinden ayrılmasıyla meşgul olan gündemi değiştirme amacını taşıdığı da iddia edildi.
Donald Trump’ın ithal çeliğe yüzde 25, alüminyuma yüzde 10 ek gümrük vergisi getireceğine dair haberler, piyasalarda adeta soğuk duş etkisi yarattı. ABD’nin en fazla çelik ve alüminyum ithal ettiği ülkelerin misilleme yapma ihtimali piyasalarda ‘ticaret savaşları’ korkusuna neden olurken, New York borsaları da sert düşüş gösterdi.
3 alternatif sunuldu
ABD Ticaret Bakanlığı’nın yaklaşık 2 hafta önce Beyaz Saray’a sunduğu raporda, hem çelik, hem alüminyum ithalatını azaltmak için 3’er alternatif önerilmişti. Çelik için önerilen alternatiflerden ilki, tüm ülkelerden ithal edilen çelik ithalatına en az yüzde 24 ek gümrük vergisi getirilmesiydi. 2’nci alternatif Çin, Brezilya, Hindistan, Güney Kore, Rusya, Güney Afrika, Tayland, Mısır, Kosta Rika ve Türkiye’nin oluşturduğu 12 ülkeye en az yüzde 53 ek gümrük vergisi ile diğer tüm ülkelerin çelik ithalatını 2017 seviyelerinde sınırlandıracak kota uygulamasını içeriyordu. Raporda ayrıca, tüm ülkelere 2017’de ithal ettiklerinin yüzde 63’ü düzeyinde kota getirilmesi teklif edilmişti.
Trump: Ticaret savaşı iyidir
ABD Başkanı Donald Trump, ticaret savaşlarının iyi ve bu savaşları kazanmanın kolay olduğunu söyledi. Trump, Twitter’dan paylaştığı mesajda “Bir ülke (ABD) neredeyse her ülke ile ticaretinden milyarlarca dolar kaybettiği zaman, ticaret savaşları iyi ve kazanması kolaydır” dedi. Trump, “Örneğin bir ülkeyle ticaretimizden 100 milyar dolar eksideysek ve kurnaz davranıyorlarsa, artık ticaret yapmayız. Büyük kazancımız olur” ifadesini kullandı.
Binlerce kişinin işi tehlikede
Almanya Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel, ABD’nin ithal çelik ve alüminyuma yönelik ilave gümrük vergisi uygulama kararına karşı Avrupa Birliği’nin (AB) kararlılıkla yanıt vermesi gerektiğini söyledi.
Gabriel, yaptığı yazılı açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump’ın ithal çelik ve alüminyum ithalatına ek gümrük vergisi getirileceğine ilişkin açıklamasını endişeyle karşıladığını belirtti.
Almanya ve Avrupalı şirketlerin dampingli fiyatlarla haksız rekabet yapmadığını savunan Gabriel, ABD’nin bu uygulamasının AB’nin ihracatını ve istihdamını etkileyeceğini ifade etti.
“AB, Avrupa’da binlerce kişinin istihdamını tehlikeye sokan ABD’nin ek vergilerine kararlılıkla yanıt vermelidir. Washington bundan kuşku duymamalıdır” diyen Gabriel, ABD ile Avrupa arasındaki bu ciddi ticaret anlaşmazlığının Avrupa’nın ve ABD’nin çıkarına olmadığını dile getirdi.
Üçüncü kişi faydalanır
Sigmar Gabriel, bu uygulamanın ABD’nin ulusal güvenlik çıkarlarıyla gerekçelendirilmesinin özellikle AB ve NATO partnerlerine karşı anlaşılamaz olduğunu belirtti.
“İki kişi kavga ederse, bundan üçüncü kişi faydalanır” ifadesini kullanan Gabriel, Trump’ın kararını yeniden gözden geçirmesini ümit ettiğini dile getirdi. Gabriel, uluslararası ticaret çatışmasını önlemek için her şeyin yapılması gerektiğini vurguladı.
Piyasada metal fırtına
ABD Başkanı Donald Trump’ın ithal çelik ve alüminyuma ek gümrük vergisi getireceğini açıklaması, piyasaları vurdu. Açıklamanın ardından Wall Street’te gün içinde 150 puan yükseliş kaydeden Dow Jones yüzde 1.68’lik düştü. S&P 500 Endeksi’nde yüzde 1.4, Nasdaq’ta yüzde 1.27’lik kayıp yaşandı. Karardan en fazla otomotiv sektörünün etkilenecek olması, hisselerde sert düşüşlere neden oldu. Ford Motor Company hisseleri yüzde 3 düşüş, General Motors hisseleri yüzde 4 geriledi. Çelik ve alüminyum kullanan şirketlerin hisseleri özellikle kayıp yaşarken, ABD merkezli çelik şirketleri prim yaptı. Asya borsaları da Trump’ın açıklamalarının ardından büyük düşüşler yaşadı. Nikkei’nin yüzde 2.5’lik düşüşle kayıplara öncülük etti.
Trump’ın ticarette korumacı politikası, yurt içi piyasayı da etkiledi. Borsa İstanbul’da Metal Ana Sanayi endeksi en fazla gerileyen sektör endeksi oldu. Erdemir hisseleri yüzde 3.96, Borusan Mannesmann hisseleri yüzde 2.27, Kardemir yüzde 1.90 düştü.
BIST 100 endeksinde de yüzde 0.66 düşüşle 116 bin 859 puanla haftayı bitirdi. Ek vergi kararıyla dolar/TL 3.82 düzeyini geçerken,
euro 4.7055’e kadar çıktı.
Kurallara aykırı
Avrupa Parlamentosu’ndaki Hristiyan Demokratlar’ın lideri Manfred Weber, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump’ın Avrupa’dan gelecek ürünler üzerindeki vergileri sebepsiz yere artırması durumunda, Avrupa’nın tepki vermesinin şart olduğunu belirtti.Trump’ın ‘oldukça tehlikeli bir oyun oynadığını’ ve ticaret savaşının ‘herkesin zararına olacağını’ belirten Weber, Avrupa’daki işlerin korunmasına öncelik verilmesi gerektiğini dile getirdi.
Avrupa Parlamentosu’nun Brexit Koordinatörü Guy Verhofstadt, çelik ve alüminyuma ek vergi getirilmesinin sadece milliyetçi bir korumacılıktan ibaret olduğu yönünde görüş belirtti.
Alman Çelik Birliği de Trump’ın ithal çelik ve alüminyuma vergi getirme kararının Dünya Ticaret Örgütü’nün (WTO) kurallarını ihlal ettiğini söyledi. Birlik, “ABD tüm dünyadan çelik ithalatına karşı kendisini korumak için gümrük duvarları kuruyor. Bu önlem, WTO kurallarının açık ihlalidir” dedi ve AB’nin ABD ithalat vergilerine karşı mücadele etmesini istedi.
ABD’nin kararına en büyük ticaret ortaklarından biri olan Kanada’dan tepki geldi. Dışişleri Bakanı Chrystia Freeland, “Kanada’nın çelik ve alüminyum ürünlerine kısıtlamalar getirilmesi halinde, biz de ticaret çıkarlarını ve işçilerini savunmak için gereken tedbirleri alırz” dedi.
Misilleme gelir mi?
Trump’ın tüm dünyada küresel bir korumacılık savaşı başlatma riski olan hamlesi endişeli bir bekleyişi de beraberinde getirdi. Trump’ın geri adım atmaması halinde pek çok ülkenin karşı hamle yapması bekleniyor. Kanada, Çin ve Avrupa Birliği, Trump’ın bu politikada ne kadar kararlı olup olmadığını görmeye çalışıyor.
Trump her ne kadar sözkonusu kararların tamamen Çin’e yönelik olduğunu belirtse de çelik vergisinden en çok etkilenecek ülke hemen kuzey komşusu olan Kanada olacak. Ancak ABD’li ekonomistler de sözkonusu kararın ABD’yi olumsuz etkileyeceği konusunda hemfikir. ABD’de çelik fiyatları daha şimdiden ortalama yüzde 8 artmış vaziyette. Bu uzun zamandır yüzde 2’lerin üzerine çıkması beklenen enflasyonu körükleyecek ve tüm maliyetleri de beraberinde artıracak bir hamle olacak.
Doğal olarak enflasyonla birlikte ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz artırımından tedirgin olan sermaye piyasaları da konunun zincirleme bir reaksiyon göstermesinden endişe ediyorlar. “ABD’de önce enflasyon artar, Fed faiz artırır, ardından da zaten balon endişesi olan sermaye piyasalarında düzeltme değil, ciddi bir çakılma gelir” diyenlerin sayısı artmış vaziyette.
