Vatandaşların refah ve mutluluğunu daha üst seviyelere çıkarma amacı doğrultusunda, 2021-2023 dönemi yatırım programı hazırlıklarına ilişkin Cumhurbaşkanlığı genelgesi Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan imzasıyla yayımlanan genelgede, makroekonomik istikrarı korumak, üretimi artırmak ve toplumun refah düzeyini yükseltmek üzere 2019-2023 döneminde On Birinci Kalkınma Planı'nın uygulandığı anımsatıldı.
Genelgede, bu dönemde temel hedef olan sürdürülebilir büyümeyi gerçekleştirmek üzere kamu harcamalarında tasarruf yapmak, enflasyonu düşürerek fiyat istikrarını korumak, yurt içi tasarrufları artırmak, cari işlemler açığını azaltmak, kamu mali dengelerini ve mali disiplini daha da güçlendirmek ve böylece makroekonomik ve finansal istikrarı korumak temel öncelikler olarak belirlendi. Bu hedef ve öncelikler çerçevesinde, kamu hizmetlerinin hız ve kalitesinin artırılması için kamu yatırımlarına ayrılan kaynakların gelecek dönem için hedeflenen politikalara azami oranda katkı sağlayacak şekilde tahsisi ve verimli kullanımının temel ilke olacağı belirtilen genelgede, şu ifadelere yer verildi: "Kamu yatırım harcamalarından azami düzeyde tasarruf edilirken kalkınma potansiyelini destekleyici mahiyetteki iktisadi ve sosyal altyapı yatırımlarına öncelik verilmeye devam edilecektir. Kamu kesimi yatırımları bütüncül bir yaklaşımla özel kesim yatırımlarını tamamlayacak şekilde tasarımlanacak ve hayata geçirilecektir. Kamu yatırım öncelikleri özel sektörün yenilikçi ve üretken yatırımlarını ve ticareti destekleyecek mahiyette belirlenecek, iş, üretim, yatırım ve yaşam ortamını iyileştiren nitelikli altyapı yatırımlarına öncelik verilecektir. Kamu yatırımlarına ayrılan kaynaklar bir taraftan öncelikli sosyal ihtiyaçları giderecek ve üretken faaliyetleri destekleyecek nitelikteki altyapı alanlarına yönlendirilirken, yatırımların maliyet etkin, verimli ve zamanında gerçekleştirilmesine, mevcut sermaye stokunun daha etkin kullanılmasına ve yatırım harcamalarının en kısa zamanda ekonomik ve sosyal faydaya dönüştürülmesine azami özen gösterilecektir."
Orta vadeli program esas alınacak
2021 Yılı Yatırım Programı hazırlıklarında, 2021-2023 dönemi Orta Vadeli Program ve Mali Plan'da yer alan amaç, politikalar, öncelikler ve mali çerçevenin esas alınacağı ifade edilen gerekçede, ayrıca Orta Vadeli Program ve Mali Plan ile uyumlu olmak kaydıyla kamu idarelerinin stratejik planlarının da hazırlıklarda dikkate alınacağı bildirildi.
Proje bazında ödenek teklif ve tahsislerinde, devam eden öncelikli projelerden en kısa sürede tamamlanabilecek olanlara öncelik verileceği belirtilen genelgede, "Tasarruf tedbirleri kapsamında zorunlu haller dışında 2021 Yılı Yatırım Programı'na yeni proje alınmayacaktır. Mevcut kamu sabit sermaye stokundan azami kapasitede yararlanılması için gerekli bakım ve onarımlara önem verilecek, vatandaşlarımızın acil ihtiyaçlarına ve ekonomide katma değer artışına doğrudan hizmet etmeyen projeler teklif edilmeyecektir." ifadelerine yer verildi. Genelgede, bütün kuruluşların 2021 Yılı Yatırım Programı hazırlıklarıyla ilgili bundan sonraki süreçte, belirtilen hususlarla 2021-2023 Dönemi Yatırım Programı Hazırlama Rehberi'nde belirtilen öncelikleri, esasları ve yatırım tavanlarını dikkate almaları istendi. Kuruluşların, ayrıca tavan içinde kalmak kaydıyla Strateji ve Bütçe Başkanlığının 20 Temmuz 2020 tarihli Yatırım Talepleri duyurusuna istinaden gönderdikleri yatırım tekliflerinde varsa proje bazındaki değişiklik önerilerini ivedilikle "kaya.sbb.gov.tr" adresinde yer alan Kamu Yatırımları Bilgi Sistemi (KaYa) aracılığıyla Strateji ve Bütçe Başkanlığına göndermeleri talep edildi.
Gelecek 3 yıllık dönemde ekonomi politikasının temel amacı, "yeni ekonomi programları" ile elde edilen kazanımların korunarak geliştirilmesi, iç ve dış dengenin yeniden sağlanması, bu denge üzerine inşa edilecek stratejik reformlarla kapsayıcı, sürdürülebilir ve istihdam odaklı büyümeyi hedefleyen politikalarla küresel ekonomide ortaya çıkan yeni normalin oluşturduğu iktisadi fırsatları da kullanarak üretime, ihracata ve finansal istikrara dayalı ekonomik dönüşümün ve değişimin gerçekleştirilmesi olacak.
PROGRAMIN DETAYLARI DA BELLİ OLDU
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığınca hazırlanan Orta Vadeli Mali Plan'ın (2021-2023) onaylanması hakkında Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlandı. 2021-2023 dönemi Orta Vadeli Mali Plan, Yeni Ekonomi Programı/Orta Vadeli Program (2021-2023) ile uyumlu olmak üzere 2021, 2022 ve 2023 yıllarına ilişkin merkezi yönetim bütçesi toplam gelir ve gider tahminleriyle birlikte hedef açık ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını içerecek şekilde hazırlandı. Plana göre, 2021-2023 döneminde ekonomi politikasının temel amacı, "yeni ekonomi programları" ile elde edilen kazanımların korunarak geliştirilmesi, iç ve dış dengenin yeniden sağlanması, bu denge üzerine inşa edilecek stratejik reformlarla kapsayıcı, sürdürülebilir ve istihdam odaklı büyümeyi hedefleyen politikalarla küresel ekonomide ortaya çıkan yeni normalin oluşturduğu iktisadi fırsatları da kullanarak üretime, ihracata ve finansal istikrara dayalı ekonomik dönüşümün ve değişimin gerçekleştirilmesi olacak. Bu dönemde kamunun güçlü desteği ve özel sektörün öncülüğünde sermaye birikimi ve sanayileşme süreci hızlandırılacak, her alanda verimlilik artırılacak, yurt içi tasarrufların ve üretken yatırımların düzeyi yükseltilecek, üretim süreçlerinin ihracata dönük, yenilikçi ve ithalat bağımlılığı azalmış bir yapıya dönüşmesi sağlanacak.
Mali disiplin kararlılıkla devam edecek
Mali Plan döneminde, maliye politikasının temel hedefi, mali disipline kararlılıkla devam edilmesi olacak. Bu kapsamda 2021-2023 döneminde kamu hizmet sunumunun ve idari yapısının etkinliğini artıracak ve gereksinimlerini dinamik bir yapıda karşılayacak program bütçe sistemine geçilerek kamu kaynaklarının daha verimli kullanılması sağlanacak. Bütçenin gelir performansının yükseltilmesi amacıyla sürekli ve kalıcı gelir kaynakları ile vergi tahsilatında etkinlik artırılacak ve ekonomide kayıt dışılık azaltılacak. Böylece kamu borçluluğu düşük ve sürdürülebilir düzeylerde tutulmaya devam edilecek. Para ve maliye politikalarının güçlü eş güdümü sürdürülecek.
Kaynaklar verimli kullanılacak
Orta Vadeli Mali Plan'a dayalı olarak hazırlanacak 2021-2023 yılları merkezi yönetim bütçesi, kaynakların belirlenen politika öncelikleri doğrultusunda tahsisini, etkili, ekonomik ve verimli şekilde kullanılmasını amaçlıyor. Mali Plan dönemi boyunca, yeni tip
koronavirüs (Kovid-19) salgını ile mücadele nedeniyle ekonomide ortaya çıkan etkiyi bertaraf etmek için alınan kamu maliyesi tedbirleri geçici süreyle uygulanacak, ekonomide kalıcı toparlanmayla bütçe dengesinde kademeli iyileşme sağlanacak. Mali Plan dönemi sonunda bütçe açığının gayrisafi yurt içi hasılaya (GSYH) oranının yüzde 3,5 olması hedefleniyor. Buna yönelik olarak, merkezi yönetim bütçesinin uygulama süreci Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığınca yakın iş birliği içerisinde koordineli yürütülecek.
Kamu desteklerinin etkinliği artırılacak
Harcama gözden geçirmeleri sonucunda verimsiz harcama alanları tasfiye edilecek, bu yolla oluşturulacak mali alanın öncelikli harcama alanlarına tahsis edilmesi sağlanacak. Süreklilik arz etmeyen ve konjonktüre dayalı gelirlerin oluşturduğu geçici kaynaklara karşılık olarak kalıcı mahiyette harcama oluşturulmayacak. Kamu yatırım, harcama, teşvik ve desteklerinin etkinliği artırılacak. Beşeri sermayenin güçlendirilmesi, kapsayıcı büyüme yaklaşımının belirgin bir biçimde hayata geçirilmesi ve refahın toplumun tüm kesimlerine yaygınlaştırılmasına yönelik politikaların uygulanmasına devam edilecek. Kamu idareleri, Orta Vadeli Program ile Orta Vadeli Mali Plan'da yer alan politika önceliklerini, makroekonomik göstergeleri ve ödenek tavanlarını esas almak suretiyle, çok yıllı bütçeleme anlayışına uygun olarak kendi kurumsal önceliklerini belirleyecek ve 2021, 2022 ve 2023 yılları için bütçe tekliflerini sunacak.
Planda, gelecek yıl merkezi yönetim bütçe açığının 244 milyar 993 milyon lira olması öngörülüyor. Söz konusu bütçe açığının 2022'de 248 milyar 450 milyon lira, 2023'de 247 milyar 308 milyon lira olacağı tahmin ediliyor. Merkezi yönetim bütçe açığının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'ya (GSYH) oranının 2021 için yüzde 4,3, 2022 için yüzde 3,9, 2023 için ise yüzde 3,5 olması planlanıyor. Gelecek yıl için 65 milyar 450 milyon lira olarak belirlenen faiz dışı fazlaya ilişkin tahminin, 2022'de 43 milyar 864 milyon lira, 2023'te 29 milyar 210 milyon lira olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Faiz dışı fazlanın GSYH'ye oranı ise 2021'de yüzde 1,2, 2022'de yüzde 0,7 ve 2023'te de yüzde 0,4 olarak hesaplandı.
Merkezi yönetim bütçe gelir ve giderleri
Plandaki tahminlere göre, bütçe giderleri 2021 yılında 1 trilyon 346 milyar 139 milyon lira, 2022'de 1 trilyon 455 milyar 960 milyon lira, 2023'te 1 trilyon 573 milyar 398 milyon lira olacak. Bütçe gelirleri ise gelecek yıl net 1 trilyon 101 milyar 146 milyon lira, 2022'de 1 trilyon 207 milyar 510 milyon lira, 2023'te de 1 trilyon 326 milyar 90 milyon lira düzeyinde gerçekleşecek. Aynı yıllar itibarıyla sırasıyla net 922 milyar 744 milyon lira, 1 trilyon 20 milyar 319 milyon lira ve 1 trilyon 121 milyar 691 milyon lira vergi geliri elde edilecek. Bu arada, AB tanımlı genel yönetim borç stokunun GSYH'ye oranının da 2021'de yüzde 40,8, 2022'de yüzde 41,6, 2023'te de yüzde 41,8 olması hedefleniyor.
Faiz dışı giderler
Orta Vadeli Mali Plana göre, faiz dışı giderler 2021 yılında 1 trilyon 166 milyar 596 milyon lira, 2022 yılında 1 trilyon 251 milyar 373 milyon lira ve 2023 yılında da 1 trilyon 355 milyar 301 milyon lira olacak. Faiz dışı giderlerin GSYH'ye oranı ise 2021 yılı için yüzde 20,7, 2022 için yüzde 19,8, 2023 yılı için yüzde 19,3 olarak belirlendi.
Gelecek yıl merkezi Yönetim bütçesi gelirlerinin GSYH'ye oranının yüzde 19,5, 2022'de yüzde 19,1, 2023'te de yüzde 18,9 olacağı tahmin ediliyor. Öte yandan genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, 2021, 2022 ve 2023 yıllarına ilişkin bütçe tekliflerini hazırlayacak ve 13 Ekim'e kadar kesinleşen bütçe tekliflerini Strateji ve Bütçe Başkanlığına gönderecek.
