Reform ertelendi, 100 bin dul ve yetim aylıksız kaldı

Kamuoyunda sosyal güvenlik reformu olarak adlandırılan Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 1 Ocak 2007 günü yürürlüğe girecekti. Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararıyla birlikte 6 ay süreyle ertelenen Sosyal Güvenlik Reformu’nun yürürlük tarihi yeniden 6 ay daha erteleniyor.

Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı, kamuoyunda sosyal güvenlik reformuna yapılan eleştirilerin de giderilmesi için bir fırsattır. Yapılması gereken, yasanın eksiklik ve aksaklıklarının düzeltilmesi ve bir an önce reformun uygulamaya geçirilmesidir.

Reformun ertelenmesi ile 10 yıldan az prim ödeyen memurların dul ve yetimlerine ödenecek aylık da 2008 yılına kaldı. Halen memurların dul ve yetimlerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için en az 10 yıl prim ödenmesi gerekiyor. Bu nedenle 10 yıldan az hizmeti olduğu için 100 bin civarındaki memurun dul ve yetimine aylık bağlanılamamış durumda. Sosyal güvenlik reformu yürürlüğe girseydi 5 yıldan beri sigortalı olup 900 gün prim ödemesi olan memurların dul ve yetimlerine aylık bağlanabilecekti.

Aşağıda, reformla birlikte vatandaşların uğradıkları hak kayıplarının bir kısmı açıklanmıştır:

1- İşsizlere, emeklilik primi ödenmeyecek...

Halen işsizlik sigortasından yararlananlara Türkiye İş Kurumu tarafından sadece 6, 8 ve 10 ay süreyle işsizlik ödeneği veriliyor. Sosyal güvenlik reformu yürürlüğe girseydi işsizlere emeklilik primleri de ödenecekti.

2- Tüm çocuklar sağlık sigortası güvencesi altında olacaktı...

Reform yürürlüğe girmiş olsaydı, anne ve babası kayıtdışı ya da sigortasız dahi olsa 18 yaşını dolduruncaya kadar tüm çocuklar hiçbir belge istenmeden Nüfus Cüzdanı ile her türlü sağlık yardımı alabileceklerdi.

3- Süt parası artmayacak

Reformla birlikte 2007 yılında SSK’lı, T.C. Emekli Sandığı iştirakçisi, Bağ-Kur’lu ayrımı yapılmaksızın her doğan çocuğa 6 ay süreyle asgari ücretin onda biri kadar, yani 56.25 YTL olmak üzere toplamda 337,50 YTL süt parası verilecekti.

4- Bağ-Kur’lu yetim kızlara çeyiz parası verilemeyecek

Reform yürürlüğe girmiş olsaydı ’Evlilik ve Çeyiz Yardımı’ uygulamasındaki ayrımcılık sona erecekti. İşçi, memur, Bağ-Kur’lu ayrımı olmaksızın, kurumdan gelir veya aylık almakta iken evlenen (erkek veya kadın) eşler ile kız çocukları, 12 aylık aylıkları tutarında evlilik ve çeyiz yardımı alabilecekti.

5- Cenaze yardımı artmayacak

Halen, SSK’lı vefat ederse ailesine veya cenazeyi kaldıran kimselere 234.92 YTL, Bağ-Kur’lu vefat ederse 185.56 YTL ve memur vefat ederse 850.16 YTL cenaze yardımı veriliyor. Reformla SSK’lı, Bağ-Kur’lu, memur ayrımı yapılmaksızın bütün sigortalılar brüt asgari ücretin üç katı tutarında (2006 yılı asgari ücretine göre 1593 YTL) cenaze yardımı alacaklardı.

6- Esnaf-sanatkarlar iş kazası ödeneği alamayacak

Reform yürürlüğe girmiş olsaydı, iş göremedikleri sürelerde ve hastanelerde tedavi için kaldıkları dönemde ticari faaliyetlerine devam edip edemeyeceklerine bakılmaksızın esnaf ve sanatkarlar bildirdikleri kazançlarının üçte ikisi kadar geçici iş göremezlik ödeneği alacaklardı.

7- Bağ-Kur’lular doğum ve istirahat parası alamayacak

Reform yürürlüğe girseydi, bayan esnaf-şirket ortaklarının doğum halinde veya tüm Bağ-Kur’luların yatarak tedavi gördükleri veya evlerinde raporla istirahatli kaldıkları sürece geçici iş görmezlik ödeneği verilecekti.

8- Bağ-Kur’lular sağlık yardımından yararlanamayacak

Halen, ilk defa Bağ-Kur’lu olanlar sağlık yardımından yararlanabilmek için en az sekiz ay sağlık primi ödemek zorundalar. Reform yürürlüğe girseydi, Genel Sağlık Sigortası ile birlikte 30 gün prim ödeyen hemen sağlık yardımlarından yararlanmaya başlayacaktı.

İşten ayrılmadan emeklilik başvurusunda bulunmayın
31.12.1994’de SSK’dan emekli olma dilekçesi verdim. Çeşitli nedenlerle emekli aylığını ancak 13 ay sonra alabildim. Bu arada çalışmama devam ettim. İki ayrı iş yerinde çalışıyordum. Bu iş yerlerinden birisi 23 Haziran 1995’e kadar normal pirim ödemesini sürdürdüğü için 19 Eylül 2006’da yaşlılık aylığım kesildi ve almış olduğum miktar toplamı adıma borç olarak kaydedildi. Ne yapabilirim?

Fatih Genç
CEVAP: Emeklilik başvurusu yaptığınızda, mutlaka çalıştığınız işyerinden ayrılmanız gerekmekteydi. İşten ayrılmadan emeklilik başvurusu yaptığınız için emekli aylığınız kesilmiş. İdari açıdan yapabileceğiniz herhangi bir şey yok. Konuyu yargıda çözmeniz gerekmektedir.

İşe ilk giriş tarihinizin bir önemi bulunmuyor
1961 doğumluyum ve ilk defa 20. 04. 1982 tarihinde Bağ-Kur’lu olarak 1 yıl 10 ay pirim ödemem var, SSK’ya ise 137 gün pirim ödedim. 1987 yılından itibaren ve halen 657’ye tabi devlet memuru olarak çalışmaktayım ve askerlik borçlanmamı yapıp yatırdım. Ne zaman emekli olabilirim? Mahir Yılmaz

CEVAP: Gerek Bağ-Kur’luların ve gerekse de devlet memurlarının emekliliğinde ilk işe giriş tarihinin bir önemi bulunmamaktadır. 23.05.2002 tarihindeki hizmet süresi dikkate alınarak sigortalıların emekli olabileceği yaş belirlenmektedir. Memuriyetten emekli olabilmeniz için mutlaka 25 tam yılı doldurmanız gerekir.