Portakal fiyatlarında koronavirüs etkisi! Tanesi 2.5 lira...
Koronavirüs hayatımızın her alanında etkisi göstermeye başladı. Salgına karşı dünya çapında ‘savaşçı’ doğal gıdalar arasında gösterilen narenciye fiyatındaki artış sürüyor. Bu yıl rekoltesi yüzde 20’nin üzerinde düşen portakal ise fiyatı en hızlı artan narenciye ürün. Üreticiler, “8 liranın altını görmesi zor” diyor.
Antalya, Adana, Mersin, Hatay başta olmak üzere iklim koşulları, narenciye sezonunu olumsuz etkiliyor. Hem kış aylarının vitamin deposu, hem de koronavirüs salgınına karşı dünyaca talep edilen portakaldaki rekolte düşüşü fiyatlara yansıyor. Markette manavda, hatta pazarda 8 lira sınırını aşan portakal kilo fiyatının yükselişini sürdüreceği öngörülüyor. 2019’da 1.7 milyon ton portakal üretildi. 2020 tahmini ise 1.3 milyon ton. Aradaki bu yüzde 21.5’lik üretim düşüşü karşısında, salgınla tüketim artınca arz talep dengesi bozuldu.
Ekimde Milliyet’e durumu değerlendiren üreticiler, bu sezon ‘portakal fiyatlarının 8 liranın altını görmesinin zor olduğunu’ ifade etmişti. Tahmin doğru çıktı.
‘İklim göz açtırmadı’
Özellikle aşırı sıcakların erkenci çeşitler üzerinde yüzde 80’leri aşan kayıplara neden olduğunu anlatan Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, yine aşırı yağışların da bazı bölgelerde sorunlar oluşturduğunu hatırlattı. Yıldırım, “Tabii bunlar erkenci çeşitler ama genel olarak portakal başta olmak üzere narenciyede üretime iklim bu yıl göz açtırmadı. Fiyatların daha da artacağı beklentisi de var” dedi.
Hale 5 liradan girdi
Üreticide 3-4 lira arasında değişen fiyata satılan portakalın tüccarla büyükşehir haline gelişi en az 5 lira. İstanbul haline girişi de 5-7 lira arasında. İstanbul Halciler Derneği (HALDER) Yönetim Kurulu Başkanı Nevzat Dayan, fiyat artışının geçen sezona göre yüzde 30 olduğunu söyledi. Dayan, “Portakalda üretim yani verim az olduğu için az geliyor; bu da kalitesine 5-10 lira arasında bir fiyat oluşturuyor. Adana daha ucuz, Muğla Ortaca orta pahada, Finike ise en pahalı olarak satılanlardır” diye konuştu.
‘10 liranın üzerine çıkar’
Finike ve Kumlucalı üreticiler son birkaç yıldır bölgede özellikle dolu ve sel kaynaklı zararlar yaşıyor. Antalya’da yine son günlerde hayatı felç eden yağışlar oldu. Öyle ki pek çok üretici, her ihtimale karşı gece boyu bahçelerini bekledi. Finike Ziraat Odası Başkanı Halil Sarıçobanoğlu, bölgede dalında 3.5-4 lira olan portakalın tüccardan hale 5.5 liraya çıktığını söyledi. Sarıçobanoğlu, “Geçen yıl 1.2-1.5 lira civarındaydı. Ürün yok. 200 bin ton olan üretimimiz 130 bin tona geriledi. ‘Çiftçi kazanıyor’ diyorlar ama o kadar az var ki, kaç liraya satılsa borçlarımıza yetmez. Şubata kadar portakal 10 liranın da üzerine çıkabilir. Nisanın 10’una kadar dalından ürün kesip gönderiyorduk. Şimdi haziranda piyasaya giren portakal, mart-nisanda girer” dedi.
Tanesi 2.5 lira
Bazı satış kanallarında 1 kilo yapan ortalama 4 portakal hesabıyla tanesi 2.5 liradan portakal da satılıyor.
7. büyük üretici
2018/2019 sezonu dünya verilerine göre Türkiye, dünyanın en büyük 7. narenciye üreticisi. Aynı sezonda üretilen 102 milyon ton turunçgil üretiminde Türkiye’nin payı yüzde 4 seviyesinde oldu. Antalya, Adana, Hatay, Mersin ve Muğla toplam üretimin yüzde 96’sını karşılıyor. TÜİK verilerine göre, kişi başı portakal tüketimi 2017/2018 sezonunda 10.8 kilogram olarak gerçekleşti.
‘Ucuzuna da Finike diyorlar’
Ürün az olunca, tüm bölgelerdeki portakal çeşitleri değerlenmeye devam ediyor. Daha düşük kalitede olan portakal da ‘Finike’ diye satılabiliyor. Tüketicinin marka algısıyla oynadıklarını söyleyen Finike Ziraat Odası Başkanı Halil Sarıçobanoğlu, “Tüketici bir tanesini kesip yerse anlar. Finike portakalının zarı ağızda erir. Ama posa kalıyorsa Finike değildir” dedi.
‘Hava soğudu, fiyat tırmandı’
Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, bölgede baharda esen sıcak poyrazın, çiçekten meyveye dönme aşamasında ürüne zarar verdiğini söyledi. Doğan, “Üreticide erkenci portakal bitti, dal fiyatı 4 liraydı. Washington portakal ise dalda 2.5-3 liradan satılıyor. Tüccardan çıkışı 4.5-5 lirayı bulur. Ürün bu yıl az. Hava soğudu tüketim artınca da fiyat tırmand” diye konuştu. Tarsus Ziraat Odası Başkanı Veyis Avcı ise, “Bizim için sıcaklık büyük sorun oldu. Bunun yansımasını üretici de tüketici de görüyor. Verim de olmadığı için bu fiyat artışından yararlanamadık” dedi.
TARSİM kapsamına alındı
Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) tarafından 2021 yılında kapsama alınacak riskler, ürünler ve bölgeler ile prim desteği oranları belirlendi. Karara göre, narenciyede sıcaklık zararı da TARSİM kapsamına alındı. Sıcaklık zararı özellikle geçen sezon üreticiye ciddi kayıplar yaşatmıştı.
Menderes Ziraat Odası Başkanı Kadir Telli ise, mandalina tercihinin de arttığını söyledi. Telli, “Mandalinamız dalında 2-2.5 liradan satılıyor. Geçen yıl 1 liranın altındaydı, çok sıkıntı çektik.
Bu sezon iyi geçiyor” dedi.
