O parayı alan işveren gecikme faiziyle geri ödüyor!
İstihdamı desteklemek için devlet tarafından karşılanan teşvikler zaman zaman suistimal edilebiliyor. İşverenin teşvikten yararlanabilmesi için çalışan sayısını artırması gerekiyor. İşçi çıkararak yeni kişileri işe alanlar ilave istihdam teşviklerinden yararlanamıyor. Bu şekilde teşvikten yararlanalar ise yıllar geçse de aldıkları parayı gecikme faiziyle ödemek zorunda kalıyor.
03.09.2020 - 10:41 |
Ülkemizde üretim ve istihdamın arttırılması, bölgeler arasındaki gelişmişlik farklılıklarının azaltılması, kayıt dışı istihdamın kayıt altına alınması, genç ve kadınların iş gücüne katılımının yanı sıra engelli istihdamının arttırılması amacıyla özel sektör işverenleri için Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) ödenen sigorta primlerinde, 12 farklı prim desteği/teşviki uygulanıyor. Uygulanmakta olan sigorta prim teşvikleriyle işverenlerin ödemeleri gereken sigorta primlerinin belirli oranda ve sürede devlet tarafından karşılanmasını amaçlıyor. İstihdamı ve yatırımları teşvik etmek amacıyla devlet tarafından sağlanan bu teşvik ve desteklerin işveren tarafından kendi çıkarına olacak şekilde kullanıldığı durumlar da görülüyor. İstihdam teşviklerinden yararlanmak için mevcut çalışanlara ilave olarak yeni çalışanların alınması gerekiyor. Çalışmakta olan kişileri çıkarıp yeni çalışan alarak teşvikten yararlananlar ise yersiz teşvikten yararlananlar yıllar geçse de bu parayı faiziyle ödemek zorunda kalıyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç bu konuyla ilgili okurlardan gelen soruları yanıtladı. İşte merak edilen sorular ve yanıtları...
Haberin Devamı
GÜNDELİKÇİ TEŞVİKİNDE “İLAVE İSTİHDAM” ŞARTI SONRADAN MI GELDİ?
Evimizde 10 günden fazla çalışan bir yardımcımız vardı ve ilgili teşviklerden yararlanıyorduk. Bu yardımcımız üç ay çalıştıktan sonra Şubat 2016’da ayrıldı. Biz de üç ay sonra mayıs ayında yeni bir yardımcı aldık ve yine aynı şekilde sigortaladık. SGK’da işlem yapılırken de aynı teşvikten faydalanabileceğimiz söylendi ve bu şekilde kaydedildi. İkinci yardımcımız da Aralık 2018’e kadar çalıştı ve ayrıldı. Daha sonra kimseyi çalıştırmadık.
SGK’dan gelen telefonla, ikinci çalıştırdığımız kişi için teşvik ihlali yaptığımız ve 19 bin TL’ye yakın ceza ödememiz gerektiği söylendi. Gerekçe olarak da sizin daha önce yazınızda belirttiğiniz gibi "ilave işçi" olmaması gösterildi. Ben Şubat 2016’da işe alım yaparken böyle bir kural olduğunu bilmiyordum, ayrıca SGK çalışanları da beni teşvik kapsamına girdiğim şeklinde yönlendirdi. Hatta başvuru formumda bile teşviki işaretlememişim. Sormak istediğim konu, yazınızda belirttiğiniz ilave istihdam şartına ilişkin kanun maddesi 2018’den önce de var mıydı, yoksa sonra mı kanuna eklendi? (Murat ö.)
Ev hizmetlerinde on günden fazla çalıştırılan kişiler için işverenlere sağlanan prim teşvikine “ilave istihdam teşviki” deniliyor. Bu konudaki düzenlemeler 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen geçici maddelerle gerçekleştirildi. Gündelikçi çalıştıranların söz konusu teşvikten yararlanabilmesi için çalıştıracakları kişinin mevcut çalışanlara ilave istihdam edilmesi gerekiyor. İlk defa gündelikçi çalıştıranlar da ilave istihdam sağlamış kabul edilerek, teşvikten yararlanabiliyor. Ancak, ev hizmetlerinde çalışan mevcut işçisini çıkartıp yerine yenisini alanlar teşvikten yararlanamıyorlar.
Teşvikten yararlanabilmek için, mevcut işçi sayısına ilave istihdam sağlanması gerektiği hususu kanuna ilk defa 2008 yılında geçici 7. madde ile girdi. 2009’da (Geçici Madde 9),2011’de (Geçici madde 10),2015’te (Geçici Madde 15),2017’de (Geçici Madde 18) ve 2018 yılında (Geçici madde 19) getirilen ilave istihdam teşviklerinde de aynı kural yer aldı.
Ev hizmetlerinde 10 gün ve üzerinde sigortalı çalıştıran işverenler, özel sektör işverenleri ve bu işverenlere ait iş yerlerinde çalışan sigortalılara ilişkin kurallara tabidir. SGK’nın ilgili genelgelerine göre, özel sektör işverenlerinin teşvikten yararlanabilmesi için, sigortalının, işe alındığı yıldan bir önceki takvim yılında, işe alındığı iş yerinden bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalı sayısının ortalamasına ilave olarak çalıştırılması gerekir.
Buna göre, 2015 yılı mayıs ayında ev hizmetlerinde işçi çalıştırmış iseniz teşvikten yararlanma hakkınız olmaz. 2015 yılı mayıs ve izleyen aylarda ev hizmetlerinde sigortalı çalıştırmadınız ise ilave istihdam teşvikinden yararlanma hakkınız olduğunu değerlendiriyorum. Mevcut işçiyi çıkartıp, teşvikten yararlanmak amacıyla yeni bir işçi almak teşvikten yararlanma hakkı vermez. Ancak, teşvikten yararlanmakta olduğunuz işçi kendi isteğiyle işten ayrıldıktan sonra yeni bir işçi aldığınızda, yeniden teşvik hakkı kazanmanız gerekir diye düşünüyorum.
Diğer taraftan, teşvikten yararlanabilmek için çalıştırılan kişinin işe giriş tarihinden önceki üç aylık sürede toplam on günden fazla sigortalı çalışmamış ve Türkiye İş Kurumu’na (İŞKUR) kayıtlı işsiz olması gerekir. İlave istihdam teşvikinden yersiz yararlanıldığının tespiti halinde, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 89’uncu maddesi uyarınca gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir.
Sizin bir teşvik talebinizin olmadığını, formda teşviki işaretlemediğiniz halde SGK görevlisinin teşvik hakkınız olduğunu belirtmesi üzerine forma işaret koyduğunuzu belirtiyorsunuz. Bunu kanıtlamanız mümkün değil. Önemli olan sizin başvurunuzda yer alan beyanınızdır.
ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARTILAN İŞÇİ İÇİN PRİM ÖDEYENE CEZA GELİR Mİ?
Yanımda çalıştırdığım işçiyi pandemi döneminde ücretsiz izne ayırdım. Bu sürede SGK işveren sisteminden ücretsiz izin parası aldı. Primini de tam gösterdik, işveren olarak primini yatırdım. Muhasebeci hiçbir şey söylemedi. Bu ay primin yatırılmaması gerektiğini öğrendik. Bana bir ceza gelir mi, ne yapmam gerekir? (Cengiz K.)
Pandemi dolayısıyla getirilen işten çıkarma yasağı boyunca işverene işçiyi ücretsiz izne çıkarma hakkı tanındı. Ücretsiz izne çıkartılan işçiye İşsizlik Sigortası Fonu’ndan günlük 39.24 TL olmak üzere aylık net 1.168 TL nakdi ücret desteği veriliyor. Nakdi ücret desteği, kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan ve ücretsiz izne çıkartılan işçilere ödeniyor. Ücretsiz izne çıkartılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere brüt asgari ücret tutarında (2943 TL) idari para cezası uygulanır. Ödenen nakdi ücret desteği de ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
İşçi çalıştırılmamış olduğu için ücretsiz izin döneminde sosyal güvenlik primi ödenmez. Ücretsiz izin sırasında işçiyi fiilen çalıştırmadı iseniz, bağlı bulunduğunuz sosyal güvenlik merkezine giderek hatalı bildirim için iptal başvurusunda bulunabilirsiniz.
KISA ÇALIŞMA DÖNEMİNDE ANALIK İZNİ ÖDENEĞİ NASIL HESAPLANIR?
haftalık hamileyim. Öğretim görevlisi olduğum özel üniversitede, mayıstan beri kısa çalışma uygulaması devam ediyor. Ayda 10 gün sigortalı çalışıp, 20 gün kısa çalışmaya tabiyiz. Gelir kaybı yaşamıyorum, kısa çalışma ödeneğinden kalan ücret farkının tamamını işveren ödüyor. Ancak doğum için 37. haftada izne ayrıldığımda rapor parası nasıl hesaplanacak? Rapor ödemesini devlet mi, kurum mu yapıyor? (Burcu A.)
Doğumdan önce ve doğumdan sonra 8’er hafta olmak üzere 16 haftalık analık izni döneminde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Doğumdan önceki son 1 yılda 90 gün sigorta primi yatırılması ve analık iznine ayrılma tarihinde sigortalılığın devam etmesi gerekir. Analık ödeneği, son üç aylık prime esas ortalama kazancın 3’te 2’si oranında hesaplanır.
Mayıs ayından beri kısa çalışmaya tabi olmanız, ödenek tutarını etkilemez. Son üç aylık dönemde sigortalı çalıştırıldığınız günlerdeki prime esas kazançlarınız üzerinden hesaplama yapılır. Her ay 10 gün sigortalı çalışmanız varsa, bu dönemde bildirilen prime esas kazançlarınız toplanıp çalıştığınız gün sayısına bölünerek günlük ortalama kazanç belirlenir. Bunun üzerinden de günlük ödenek tutarı tespit edilir.
Mayıs ayından beri hiç sigortalı günleriniz olmasaydı, bu durumda mayıs ayından önceki üç aylık prime esas kazançlarınız dikkate alınacaktı.
Haberin Devamı
