Maaşınızı yükseltebilirsiniz! Yapmanız gereken...
Çalışma hayatındaki herkesi çok yakından ilgilendiriyor. Maaşlarınızı yükseltebilirsiniz. Bunu yapanın alacağı aylık yükseliyor. İş yaşamına başlayan herkes emeklilik hayali kuruyor. Emeklilik zamanı yaklaşınca da 'ne kadar emekli maaşı alırım' diye araştırmalar başlıyor. Emekli maaşını yükseltmek mümkün. Emekli maaşını etkileyen birinci etken kaç yıl çalışarak emekliliğe hak kazandığınızdır. Yani 15 yıl çalışarak yaşlılık aylığı mı alacaksınız yoksa 20 yıl ve üzeri çalışarak emekli mi olacaksınız. Alınacak emekli maaşını etkileyen diğer bir etken ise çalışırken ödenen prim miktarı. Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) ödenen prim ne kadar yüksek olursa emeklilikte alınan maaş da o kadar yüksek olur. Emekli maaşını yükseltmek için yapmanız gerekenler ise haberimizde....
Milyonlarca vatandaş emekli olduğunda hayat standartı düşmeden yaşamını sürdürmek istiyor. Emeklilik döneminde alınan maaşlar ise çalışırken alınandan daha düşük olduğunda emekli vatandaşlar ekonomik olarak zorlanıyor. Emeklilik maaşını yükseltmek mümkün. Daha yüksek emekli aylığının nasıl alınabileceğine geçmeden önce çalışan herkesi yakından ilgilendiren ve emeklilik maaşını doğrudan ilgilendiren Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) ödenen primlere değinelim. Sigortasız işçi çalıştırmak yasalara aykırı olsa da zaman zaman bu yola başvuran işverenler bulunuyor. Eğer böyle bir durumda iseniz mutlaka Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirmelisiniz. İşverenlerin daha az para ödemek için başvurduğu diğer bir yol ise sigorta primlerini alınan maaştan daha düşük olarak Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirmek. Örneğin net 4 bin lira maaşı olan bir çalışanın sigortasının asgari ücret üzerinden ödenmesi. Bankaya asgari ücret kadarı yatırılarak, kalan kıamın çalışana elden verilmesi. Bu da yasalara aykırı ve çalışan için son derece olumsuz bir durumdur. İşçinin işten çıkarılması durumunda alacağı tazminat miktarı azalacağı gibi emeklilik maaşı da doğrudan etkilenecek ve alması gerekenden daha düşük emekli alığı almasına neden olacak. Emeklilik döneminde yüksek maaş almak isyenlerin ne yapması gerekiyor? Hürriyet gazetesinden Noyan Doğan bu ve benzeri merak edilen birçok sorunun yanıtını bugünkü köşesinden verdi. İşte Doğan'ın o yazısı ve merak edilen soruların cevapları...
Soru: 1990 işe girişliyim. 9.518 prim gün sayısı var. Halen çalışıyorum. 2022 tarihinde 52 yaşında emekli olabiliyorum. Tavandan maaş aldım ve yüksek primler ödendi. SGK’ya göre emekli olduğumda 7.828 TL alabiliyorum. Şu anda işten ayrılsam ve 2 yıl çalışmasam emekli olduğumda maaş değişir mi, düşer mi? Alper C.
Cevap: Ödediğiniz primlerin hangi yılda ödendiği önemli. 1999 ila 2008 arası ödenen primler ile 2008 sonrası ödenen primleri arasında farklılıklar oluyor. Ancak prim ödediğiniz sürece, özellikle de tavandan prim ödediğiniz sürece emekli aylığınız da yükselir. Prime esas kazançları düşük olanlar çalıştıkça emekli aylıkları belirli oranda düşer. Bu durum, sizin gibi prime esas kazançları yüksek olanlar için geçerli değil. Buna göre iki yıl sonra alacağınız emekli aylığı değişmez ama çalışırsanız yükselir.
DOKTOR RAPORU İLE İŞBAŞI YAPABİLİRSİNİZ
Soru: Özel sektörde çalışıyorum, yüzde 40 engelli raporum var, diyabet hastasıyım. Pandemi dolayısıyla çalıştığım yer izine çıkardı, 5 aydır izindeyim. Doktor raporu olmadan iş başı yaptıramayacaklarını söylüyorlar. Nasıl bir yol izlemeliyim? İbrahim D.
Cevap: Engelli raporunuz olması ve hastalığınız olması nedeniyle pandemi sürecinde riskli grup içine giriyorsunuz. İşyeriniz doktor raporu ile işe başlayacağınızı söyleyerek, doğru bir yol izliyor, risk almak istemiyor. Bu durumda ancak doktor raporu ile işe başlayabilirsiniz, bundan başka yapacağınız bir şey yok.
SONRADAN ÖDEME YAPARAK EMEKLİ OLUNMAZ
Soru: 1967 doğumluyum, 2004 sigorta başlangıcı ve 2008 Bağ-Kur girişim var. Ödemeleri sonradan yapmak kaydıyla 2020 yılında nasıl emekli olurum? Yüzde 15 kalıcı engelliyim. Nebiye A.
Cevap: Yüzde 15 engelli olduğunuz için engelli emekliliğinden yararlanamazsınız. Emekli olabilmek için belirli süre prim ödemeniz, belirli süre çalışmanız ve sigorta başlangıcınıza göre de 58 yaşında olmanız gerekiyor. Ancak sonradan ödeme yaparak emekli olamazsınız.
YENİDEN SİGORTALI OLABİLİRSİNİZ
Soru: Kendi işyerimdeyken isteğe bağlı Bağ-Kur yaptırdım. Primlerimi 3-4 yıl yüksekten ödedim. Sonra işyerim kapandı. Vergi borcum çıktı, toplu ödeyip Bağ-Kurumu dondurdum. Tekrar açtırıp emekli olabilir miyim? Şule K.
Cevap: Tekrardan Bağ-Kurlu olup, isteğe bağlı sigorta yaparak sosyal güvenlik sistemine dahil olabilirsiniz. Gerekli prim gün sayısını, çalışma yılını ve gerekli emekli yaşını doldurduktan sonra emekli olabilirsiniz.
EMEKLİ OLDUĞUNUZ İÇİN YETİM AYLIĞI ALAMAZSINIZ
Soru: SSK’dan emekliyim. Annem vefat etti, iki yıl önce. Babamdan maaş alıyordu. Babam Bağ-Kur emeklisiydi, 1998’de vefat etmişti. Babamdan maaş almaya hakkım var mıdır? Linda N.
Cevap: Yetim maaşı alabilmeniz için herhangi bir gelirinizin olmaması gerekiyor. Bu durumda Bağ-Kurlu babanızdan emekli maaşı alamazsınız.
ASKERLİK BORÇLANMASININ FAYDASI OLMAZ
Soru: 1.2.1969 doğumluyum, 1.7.1997 işe girişim ve bugüne kadar 6013 pirim günüm var. 1993 yılında 18 ay askerlik yaptım. Askerlik primimi ne kadar yatırırsam, ne zaman ve hangi şartlarda emekli olabilirim? Bülent Ö.
Cevap: Sizin durumunuzda 25 yıl çalışıp, 5900 prim günü dolduranlar 57 yaşında emekli oluyor. Prim gün sayınız emeklilik için yeterli. Çalışma yılınız ise 23 yıl. Askerlik borçlanması sadece prim gün sayısı eksik olduğu durumda işe yarar, sizin durumunuzda askerlik borçlanması yapmanıza gerek yok. İki yıl daha çalışıp 25 yılı doldurursanız, 57 yaşında emekli olabilirsiniz.
