Kiralara fahiş zam! 15 bin TL'ye çıktı, İstanbul, Ankara, Antalya, Mersin, Kocaeli ve....
Kira fiyatları ile ilgili son dakika gelişmeleri hem kiracılar hem de ev sahipleri tarafından yakından takip ediliyor. Kiralara yapılan fahiş zamlar maaşlı olarak çalışan orta gelir ya da alt gelir grubunu mağdur ediyor. Özellikle büyük şehirlerdeki kiralar ortalama maaş miktarlarının çok üzerine çıktı. Peki kira fiyatları her geçen gün neden artıyor? Kira artışının en temel nedeni arzın talebi karşılayamaması. Pandemi sürecinde durmak noktasına gelen konut sektörü, enflasyon ve dolar kurundaki hareketlilik nedeniyle toparlanma sürecine giremedi. Maliyetlerdeki artış nedeni ile yeni bina inşaatları durdu. TUİK verilerine göre 2017 yılında İstanbul'da 270 bin bina için yapı ruhsatı başvurusu yapıldı. 2021 yılında ise bu rakam 65 binlere kadar geriledi. Alınan yapı ruhsatının konuta dönüşebilmesi ise ortalama 2 yılı buluyor. Bu nedenle büyük şehirlerde göçün de etkisiyle kiralık ev bulmak imkansız hale geliyor. Ancak kira fiyatlarındaki fahiş artışın tek nedeni arz yetersizliği değil, bu durumu fırsata çevirmek isteyen mülk sahipleri de kira bedeli için astronomik rakamlar istiyor. Örneğin İstanbul'da en düşük kira fiyatları dahi asgari ücretin üzerine çıkmış durumda. Sadece kira fiyatları değil aynı zamanda ev sahiplerinin istekleri de değişti. Bir yıllık kira bedelini isteyen de memur şartı arayan da bulunuyor. Kiraların vatandaşların ödeme güçlüğü çekebileceği boyuta gelmesi nedeniyle ev sahipleri yabancı kiracı tercih ediyor. Bazı ilçelerde Türklere ev verilmediği iddiası bulunurken, internetteki bazı ilanda Türkçe açıklamalara da yer verilmiyor.
Maliyet arttı, konut arzı azaldı, fiyatlar yükseldi. Özellikle kiralık ev bulamama kaygısı yaşayanlar, mülk sahiplerinin şartlarını kabul etmek zorunda kalıyor. Böylece kiralar fahiş noktalara çıktı. Emlakçılar “TÜFE’ye bakan yok. İstanbul'da 15 bin TL kira isteyen var, düzenleme şart” diyor.
CEVDET FIRAT AYDOĞMUŞ
İnşaat maliyetlerinin artmasıyla konut arzı yavaşladı, mevcut evlerin fiyatı çok yükseldi. Vatandaş, çözüm olarak kiralık evlere yöneldi. 'Kiralık'ta talep artınca, bu sefer ev sahipleri zam oranlarını keyfi belirlemeye başladı. Kira artışında tavan oranın, 12 aylık Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ortalamasına göre belirlenmesi gerekirken, ev sahiplerinin büyük kısmı buna uymuyor. Kiralık ev bulamama kaygısı yaşayan kiracılar da ev sahiplerinin şartlarını kabul etmek zorunda kalıyor. Böylece piyasada kira fiyatları dengesi, fahiş noktalarda oluşmak zorunda kalıyor. Gazetemize konuşan Ankara Tüm Emlakçılar Esnaf Odası Başkanı Hakan Akçam, ev sahiplerinin ‘TÜFE ortalaması’ kuralına uymadığını söyledi. Akçam "Örneğin bir vatandaşın kiracısı var ve bin liraya oturuyor. O sırada karşı daire 2 bin liraya kiraya veriliyor. Aradaki fark, ev sahibini rahatsız ediyor. Bundan dolayı TÜFE ortalaması kuralını kimse uygulamıyor. Ev sahiplerinin TÜFE’nin çok üzerinde talepleri oluyor. Kiracılar mağdur oluyor. Bu konuda ciddi bir düzenleme yapılması gerekiyor" dedi. Kira artışlarıyla ilgili de konuşan Akçam "Son dönemde 2-3 katlık yükseliş var. Ayrıca Ankara için konuşursak, kiralık ev sayısı, talebi karşılamaya yetmiyor. Başkentte yaklaşık 250 bin kiralık ev açığı var. Bu açık, nüfusa göre Türkiye'nin her yerinde mevcut" bilgisini verdi.
15 BİN TL OLUR MU?
Türkiye gazetesinin haberine göre; İstanbul Emlak Komisyoncuları Odası Başkanı Nizameddin Aşa da, Türkiye genelinde emlak piyasasının çok hareketli olduğunu söyledi. Aşa "Her bölge kendi ölçüsünde bir yükseliş yaşıyor. İstanbul’da kiralar, geçen yıldan bu yana yüzde 100 arttı. Bazı bölgelerde yüzde 200’lük artışlar var. Ev sayısı az, yetmiyor. Kıtlık olduğu için fiyatlar yüksek. İnsanlar bulamadığı için, bir eve birkaç talipli oluyor. Ev boşaldığı anda da hemen tutuluyor. Boş ev yeniden kiralanacağı zaman da yüksek bedeller söz konusu oluyor. Mevcut kiracı için ödeme, TÜFE oranını aşamaz. 10-15 bin lira kira isteyen ev sahipleri var. Fahiş fiyatlara karşıyız" dedi.
KİRALALARIN EN ÇOK ARTTIĞI 5 İL
Antalya %122
İstanbul %112
Ankara %106
Mersin %98
Kocaeli %88
Kira fiyatlarıyla ilgili açıklamalarda bulunan Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı ise şu ifadeleri kullandı: "Özellikle gayrimenkul tarafından arzın sıkıntıya girmesi faizlerdeki artışın yanı sıra inşaat maliyetlerinin yükselmesi konut satışlarının yüksek seyretmesine neden oluyor. 1 yılda İstanbul’da kiralık konut fiyatları yüzde 120 artarken satılık konutlarda yüzde 140’a yakın artışlar var.
Artışların nedenlerinden bir tanesi de şüphesiz arzın sıkıntısıyla ilgilidir. Bunun yanı sıra yabancılara verilen kiralamaların ve satışların da etkisi var. Yabancılara kiralamalarda aynı sitede aynı özellikteki daireler Türklerden daha yüksek fiyata veriliyor.
‘4 BİN LİRA OLAN KİRA YABANCIYA 8 BİN LİRAYA VERİLEBİLİYOR’
İstanbul’un belli sitelerinde bu artışı çok net görebiliyoruz. Örneğin 4 bin lira olan bir kira bedeli yabancılara 6 bin lira 8 bin liraya verilebiliyor.
"BU İLANLAR PİYASAYI OLUMSUZ ETKİLİYOR"
İlan başlıkları farklı dillerde örneğin Arapça gibi bir dilde yazılıp metnin içinde de bu tür Arapça açıklamalarla da yabancıların manipüle edildiğini söyleyebiliriz. Bu dairelerin bazıları yabancılar tarafından kiralanıp tekrar yabancılara günlük olarak kiralanıyor.
Örneğin ülkemize sağlık sektörü nedeniyle gelen, belli bir tatil amacıyla kısa süreliğine gelenlere eşyalı daireler veriliyor. Bu piyasanın fiyatlarını olumsuz etkiliyor.
Bunu yabancı dilde faaliyet gösteren ve yetki belgesi olmayan emlak işletmecileri yürütüyor. Hatta bu ilanları mal sahibiymiş gibi sahibinden girerek aslında gerçekçi olmayan bir piyasa oluşmasına da neden oluyorlar.
Hatta ben de dün bir örnek gördüm. Gene mal sahibi olarak verilmiş bir ilan ve bir projeden 14 tane villanın pazarlamasını yapan bir ilanla karşılaştım. Bunun birçoğunda takma unvanlar ve isimlerle ilan verenler var.
Burada en önemlisi bizler açısından ayrımcılığa neden olmamasıdır. Bizlerin de belli kurallar çerçevesinde gerek ırk gerekse mezhep ayrımı yapmadan faaliyet göstermemiz önemlidir.
Bu ilanların bazılarında hatta evlerin Türklere uygun olmadığına ilişkin metinler yer alıyor. Bunlar tasvip edilecek uygulamalar değildir. Çözüm önerileri Ticaret İl Müdürlükleri tarafından denetimlerin artırılması ve portallarda verilecek ilanlarda yetki belgeli emlak işletmesi ya da gerçekten mal sahipleri tarafından ilan girişinin mümkün hale getirilmesi, isim ve unvanlarda şirket unvanlarının yer alması ve ilan verenler gerçekten mal sahibiyse bu kişinin ismiyle telefonunun eşleşmesi haksız rekabetin önüne geçebilecek bir düzenleme olacaktır.
Gayrimenkul sektöründe yeni arzlara imkan tanımadığımız müddetçe ister istemez fiyatları yukarı yönlü seyri devam edecek gibi duruyor. Yeni arzların kısa sürede yapılması mümkün olmadığından piyasanın bu tür hareketleri bir süre daha devam edecektir."
Tüketici Konfederasyonu Başkanı Aydın Ağaoğlu ise konuyla ilgili şu ifadeleri kullandı: "Yabancılara konut satışının vatandaşlık alınabilmesi için şartı 250 bin dolardan 400 bin dolara yükseldi. Ne var ki hızlı ve köklü bir çözüm için mutlaka konut üretim sektörü ve konut kredilendirilmesi teşvik edilmelidir.
