Türkiye’de ticaret hayatını kökünden değiştirecek Türk Lirası’na geçiş süreci resmen başladı.
Türkiye’de yerleşik kişilerin dövize endeksli gayrimenkul, menkul, iş, hizmet sözleşmeleri yapmasının önüne geçen ve mevcuttaki sözleşmelerin Türk Lirası’na çevrilmesine ilişkin esaslar belirlendi ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın konuya ilişkin Tebliği Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürülüğe girdi. Her ne kadar hâlâ pek çok soru işareti olsa da düzenleme ile Türkiye’de yerleşik kişilerin dövize endeksli gayrimenkul, menkul, iş, hizmet sözleşmeleri yapmasının önüne geçen ve mevcuttaki sözleşmelerin Türk Lirası’na çevrilmesine ilişkin esaslar belirlendi.
Yerleşikleri kapsıyor
Buna göre artık Türkiye’de yerleşik kişiler, gayrimenkulleri satış, kiralama ve yurt dışındakiler hariç iş sözleşmelerinden doğan ödemeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli kararlaştıramayacak.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin taraf oldukları hizmet sözleşmeleri, ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimlerle döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri, Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışında gerçekleştirecekleri faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri ve kendi aralarında akdedecekleri, Türkiye’de başlayıp yurt dışında sonlanan ve yurt dışında başlayıp Türkiye’de sonlanan elektronik haberleşmeyle ilgili hizmet sözleşmeleri dışında kalan danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dahil hizmet sözleşmeleri, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli yapılamayacak.
Uluslararası kapsamda kamu ihaleleri dolarla
Kamu kurum ve kuruluşlarıyla Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli yapılabilecek. Kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözleşmeler ve milletlerarası antlaşmaların ifası kapsamında olmak kaydıyla, yüklenicilerin 3’üncü taraflarla akdedeceği gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri dışındaki sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli kararlaştırabilecek.
Eurobond ihracına engel durum yok
Bakanlığın Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirdiği işlemlerle de bankaların taraf olduğu sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli kararlaştırılması mümkün olacak. Sermaye Piyasası Kanunu ile bu kanuna dayalı yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası araçlarının (yabancı sermaye piyasası araçları ve depo sertifikaları ile yabancı yatırım fonu payları da dahil olmak üzere) döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemlere ilişkin yükümlülükleri döviz cinsinden kararlaştırılabilecek.
Bilişim sektörü istisna kapsamında
Türkiye’de yerleşik kişiler, kendi aralarında akdedecekleri, gemilerin inşası, tamiri ve bakımı dışında kalan eser sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli yapamayacak. Bu kişilerin kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dahil taşıt satış ve kiralama sözleşmeleri dışında kalan menkul satış ve kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli yapılabilecek. Kişiler, bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleriyle donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmelerinde sözleşmesini de döviz veya dövize endeksli kararlaştırabilecek.
Kira bedeli TÜFE’ye göre hesaplanacak
Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmesi zorunlu olacak. Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedeller 2 yıllık süre için taraflarca Türk Lirası olarak yeniden belirlenirken mutabakata varılamazsa, 2 Ocak 2018’den önce akdedilen sözleşmelerdeki döviz bedelinin TL’ye çevrilmesinde, 2 Ocak’taki Merkez Bankası efektif satış kuru esas alınacak. Taraflar anlaşırsa, farklı bedeller üzerinden de TL’ye geçiş yapabilecek. Yeni belirlenen bedeller, her yıl Türkiye TÜİK’in tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) artışa göre belirlenecek. Belirlenen Türk parası cinsinden kira bedeli belirtilen 2 yıllık sürenin sonuna kadar geçerli olacak.
Finansal kiralama dövizle
Gemilere ilişkin finansal kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli gerçekleştirilebilecek. Yine benzer şekilde finansal kiralama sözleşmelerine ilişkin bedellerin döviz cinsinden kararlaştırılması mümkün olacak. Türkiye ile vatandaşlık bağı bulunmayan, ülkede yerleşik kişilerin taraf olduğu iş sözleşmeleri de döviz cinsinden kararlaştırılabilecek.
Yüzde 50’si yabancı şirkete muafiyet
Yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan, şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 50 ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketlerle serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli gerçekleştirilebilecek. Türkiye’de yerleşik yolcu, yük veya posta taşıma faaliyetinde bulunan ticari havayolu işletmeleri, hava taşıma araçlarına, motorlarına ve bunların aksam ve parçalarına yönelik teknik bakım hizmeti veren şirketler, sivil havacılık mevzuatı kapsamında havalimanlarında yer hizmetleri yapmak üzere çalışma ruhsatı alan özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki kuruluşlarla söz konusu kuruluşların kurdukları işletme ve şirketlerle doğrudan veya dolaylı olarak sermayelerinde en az yüzde 50 hisseye sahip olduğu ortaklıkların Türkiye’de yerleşik kişilerle döviz cinsinden veya dövize endeksli bedeller içeren gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri haricindeki sözleşmeleri akdetebilecekler.
