Kirada yüzde 25 zam sınırı kalkacak mı? Bakan Şimşek'ten cevap geldi
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek canlı yayında ekonomi gündemine ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. Bakan Şimşek, "Bu program kaynak çekmez dediler. Tarihte eşi benzeri görülmemiş kaynak girişi var" ifadelerini kullandı. Bakan Şimşek ayrıca 'yüzde 25 zam sınırı kalkacak mı?' sorusuna da yanıt verdi. İşte detaylar...
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in açıklamaları şu şekilde: “Program çalışıyor. Belli alanlarda başarı çok net, bazı alanlar zaman gerektiriyor. Sabır gerektiriyor. Öncelikle büyümede daha dengeli bir kompozisyona doğru evrildik. Geçen sene ikinci çeyreğe giderseniz büyüme yüzde 4 civarı, ama iç talebin büyümeye katkısı 10 puandan fazla. Dış talepte büyümeyi 6.3 puandan fazla aşağı çekiyor. Bu kadar dengesiz büyüme büyük cari açık, erimiş rezervler, o dönemin bir yansıması.
‘BÜYÜMEDE DENGELENME VAR’
Gelinen noktada bugün bu senenin ilk çeyreği itibarıyla net ihracatın büyümeye katkısı +1.6’ya döndü. İç talep hala güçlü ama daha ılımlı hale gelecek. Büyümede bir dengelenme var.
‘ENFLASYON ZİRVEYİ BULDU’
Bunun sayesinde aşırı ısınmadan ılımlı bir patikaya geçiş var. Enflasyon zirveyi buldu. Bugünkü gerçekleşmeler genel olarak aslında bizim hedeflerimizle uyumlu gidiyor, bir sürpriz yok. Biz enflasyonun 70’li rakamlarda zirveyi bulacağını geçen sene kamuoyu ile paylaştık.
‘CARİ AÇIK 25 MİLYAR DOLARA İNECEK’
Geçen sene mayıs ayında revize cari açık rakamı yaklaşık 57 milyar doların üzerindeydi. Bu sene mayıs ayı itibarıyla cari açık 25 milyar dolar civarına inmiş olacak. Cari açık çok büyük ihtimalle GSYH oranla yüzde 2.5’in altına inmiş olacak.
‘NET REZERVLER 2020 BAŞINDAN BU YANA İLK KEZ ARTIYA GEÇTİ’
Bu programın çok net bir şekilde çalıştığını gösteriyor. Türkiye’nin dış kaynak ihtiyacı azalıyor. Dış denge iyileşiyor. Rezerv birikimine imkan sağlıyor.
Geçen sene mayıs sonuna göre Türkiye’nin rezervi 44 milyar dolar yukarıda. Cuma günü itibarıyla swap hariç net rezervler 2020’nin başından bu yana ilk kez artıya geçti. Son 2 ayda 65 milyar dolarlık Merkez Bankası’na kaynak akışı oldu. Rezervlerdeki iyileşme Türkiye’nin kırılganlığını azaltmıştır.
‘KKM 70 MİLYAR DOLARIN ALTINA İNDİ’
KKM geçen sene bir ara neredeyse 144 milyar dolarla zirveyi bulmuştu. Bugün 70 milyar doların altına indi.
‘TARİHTE EŞİ BENZERİ GÖRÜLMEMİŞ KAYNAK GİRİŞİ VAR’
Bu program kaynak çekmez dediler. Tarihte eşi benzeri görülmemiş kaynak girişi var. Bankalarımız son dönemde uzun vadeli sermaye benzeri kaynağa erişmeye başladı. Reel sektör bugün 100 dolar borç ödediğinde 118 dolar dışarıdan kaynak bulabiliyor. Program bizim öngördüğümüzden çok daha iyi çalışıyor. İçinde bulunduğumuz makroekonomik denklemi dikkate aldığımızda gerçekten program arzulananın ötesinde çalışıyor.
ENFLASYON BEKLENTİLERİ HAKKINDA
12 ay sonra enflasyon beklentisi yüzde 33 civarında. 24 ay sonra yüzde 21 civarı. Piyasa bugün diyor ki program kararlılıkla uygulansın 24 ay sonra enflasyon yüzde 20 civarına inecek diyor. Biz daha iyisi olacağına inanıyoruz.
ENFLASYONU YÜKSELTEN SEBEPLER
Enflasyon bugün niye yüzde 75? Önümüzdeki dönemde ne olacak? Bu konuya açıklık getirirsek ülkemiz açısından daha faydalı olur. Geçen seneki koşullara gidelim. Ülke çok büyük bir deprem yaşadı. Depremin enflasyona iki türlü etkisi var. Bütçe açığını artırdığı için artan bütçe açığı harcamalar şeklinde toplam iç talebi artırıcı bir şekilde yansıdığı için enflasyon yükselir.
Deprem çok büyük etkilenen nüfus fazla olduğu için bazı büyükşehirlere deprem bölgesinden kayışlar oldu. O da kiraları artırdı. Yine deprem yılın ilk yarısında oldu ama enkazın temizlenip inşaatların başlaması yazı buldu. O zaman da inşaat malzemelerinde işçilik ücretlerinde muazzam artış oldu. Bu birinci faktör.
‘KURU SERBEST BIRAKTIK’
Gelelim ikinci hususa. Geçen sene biz kuru serbest bırakmak zorunda kaldık. 2021 yılında dolar kuru 18’e çıkmış. KKM gibi tedbirler alınmış uzun bir süre kur tutulmuş. 2023’ün neredeyse mart-nisanına kadar o civarda tutulmuş. O dönemde enflasyon çok yüksek. Biz kuru serbest bıraktık.
Üçüncü faktör geçen sene büyük oranda depremin etkisi ama tabi ki seçim de var. Bütçe açığının yüzde 10’lara çıkma ihtimalinden bahsediliyor. Biz bütçe açığını yüzde 5’e çekmek için mali konsolidasyona gittik. Vergileri artırdık. Bunlar enflasyonist.
Geçen seneki ücret gelişmeleri, bütün bunları bir arada düşündüğünüz zaman enflasyonda düşüş için bir zemin yok. Biz bir yıldır dedik ki ilk yıl dezenflasyona geçiş yılıdır. İlk yıl enflasyon yükselecek dedik.
ENFLASYON NASIL DÜŞECEK?
Bugün gelinen noktada yüzde 75.4 çok yüksek bir enflasyon. Fakat bu enflasyon son 12 ayı yansıtıyor. Program geleceğe bakıyor. Önümüzdeki 12 ay için piyasa diyor ki enflasyon yüzde 33 olacak diyor. Yüzde 75.4’teyiz. Biz piyasa öngörüsünün muhafazakar olduğu kanısındayız. Biz beklentilerin zamanla dezenflasyonun hız kazanması ile birlikte iyileşeceğine inanıyoruz.
Baz etkisi nedeniyle enflasyon düşecek. Ama sadece baz etkisiyle değil. Enflasyon kalıcı bir şekilde düşüşün eşiğindedir.
Uzun bir süredir biz para politikasını enflasyonu çıpalayacak düzeyde yeniden inşa ettik.
‘ÇALIŞMALARIMIZDA SON AŞAMAYA GELDİK’
Maliye politikası depremin etkisi ile genişleyici bir politika. Biz şimdi maliye politikasında ilave tedbir alıyoruz. Vergide adalet ve etkinliği sağlayacak reforma ilişkin çalışmalarımızda son aşamaya geldik. Haziran ayına yetişir mi bilmiyorum.
‘BU ENFLASYON KALICI BİR ŞEKİLDE DÜŞECEK’
Gelecek sene çok açık bir şekilde dezenflasyonist bir maliye politikası uygulayacağız.
Gelirler politikasında net bir şekilde hedeflerle uyumlu bir patikaya evrilecek. Seçici kredi kısıtlamaları var. Bu enflasyon düşecek ve kalıcı olarak düşecek. Ama zaman alacak.
VATANDAŞ ENFLASYONDAKİ DÜŞÜŞÜ NE ZAMAN HİSSEDECEK?
Aylık enflasyon yüzde 3 civarına indi. Otomotivde fiyatlar düşüyor vatandaş hissediyor. Gayrimenkulde fiyatlar düşüyor, vatandaş hissediyor. Akaryakıt ürünlerinde artış var mı? Kurda büyük oynaklık var mı?
ENFLASYONDA DÜŞÜŞ SÜRECİNDE RİSKLER VE AVANTAJLAR NELER?
Birinci avantajımız güven arttı. 70 tane ekonomist soruyorsunuz, önümüzdeki 12 ay enflasyon ne olacak diyorsunuz, onlar muhtemelen 33’e iner diyor. Önümüzdeki 24 ay ne olacak diyorsunuz muhtemelen 21’e iner diyor. Güven azaldı, güveni tesis ettik.
İkincisi dış kaynak, rezerv ayağı, TL varlıklar tercihi kurda göreceli istikrara işaret ediyor. Kur oynaklığı azaldı. Bu beklentileri iyileştiriyor.
En büyük risk sabırsızlıktır. Türkiye’de enflasyon yeni bir olay değil. Enflasyon beklentilerindeki bozulma meşakkatli bir süreçtir sabır, kararlılık gerekiyor. Biz bu programı kararlı bir şekilde uygulayacağız ve sonuç alacağız.
İkinci konu küresel emtia fiyatlarını biz belirlemiyoruz. Petrol, doğal gaz gibi fiyatlar program çerçevesinde gidiyor. Herhangi bir şok yaşanır da burada bir risk oluşursa onu görmek lazım.
Bizim kontrolümüzde olan ne? İçeride kurguladığımız politikalar. Biz ilk gün şunu dedik: Kurala dayalı, uluslararası normlara uygun, dünya ne yapıyorsa biz onu yapacağız dedik.
CARİ AÇIKTA BEKLENTİ NE?
Cari açıktaki iyileşme OVP’de öngörülenden çok çok daha iyi gidiyor. Muhtemelen daha da iyileşecek. İç talep ılımlı hale gelecek. İthalat azalacak. Bizim dış ticaret ortaklarımızda ekonomik toparlanma başlayacak. Yılın ikinci yarısında AB’de Orta Doğu’da, Kuzey Afrika’da, Orta Asya’da tahminlere göre büyüme hızlanacak. Türkiye’nin ihraç ürünlerine talep de artacak.
Biz cari açığı kalıcı bir şekilde milli gelire oran olarak yüzde 2.5’in altında tutmak istiyoruz. 20 yılda cari açığın milli gelire oranı yüzde 4 civarında. Bu sürdürülebilir değil. Dış borç birikimine sebep oluyor. Türkiye’yi kırılgan hale getiriyor. Kur üzerinden enflasyonun aşağı çekilmesini zorlaştırıyor.
Bu programın en önemli çıktısı cari açığı kalıcı bir şekilde yüzde 2.5’in altına çekecek politikalar.
KREDİ DERECELENDİRME KURULUŞLARININ NOT ARTIŞI HAKKINDA
Türkiye’nin kredi notu yükselişte. Bütün rating kuruluşları görünümü pozitife çekti. Bu önümüzdeki dönemde biz kredi notunu artırmayı planlıyoruz demek. Ben kredi notu artışının hızlanacağına inanıyorum.
YÜZDE 25 SINIRI KALKIYOR MU?
Bunu uzatacak bir düzenleme yapmazsak temmuzda bu düzenleme ortadan kalkıyor. Şu anda böyle bir düzenleme yapmaya yönelik çalışmamız yok. Biz şuna inanıyoruz. Piyasada fiyatları arz ve talep belirlesin. Konut arzını artıracağız. Şu anda zor bir dönemden geçiyoruz konut piyasası olarak. Depreme odaklanmış durumdayız. Sosyal kesimlere yönelik konut arzını artıracak destekleyici tedbirleri program başarılı oldukça, deprem yaraları sarıldıkça oraya doğru odaklanacağız. Önümüzdeki yıl piyasa şartları daha destekleyici olacak biz konut arzını güçlü bir şekilde destekleyeceğiz.
