Kaçak sigara önlenince 2 milyar TL cebe girdi
Hükümetin kaçak sigaraya karşı yürüttüğü mücadele sonucu, yüzde 20’lerde olan kaçak oranı 2015’te yüzde 13.4’e düştü. Aradaki fark devletin kasasına 2 milyar lira vergi geliri olarak yansıdı.
2014 yılından itibaren sigara kaçakçılarına göz açtırmayan ve yüzde 20’lik kaçak oranını yüzde 13’e kadar düşüren Türkiye, bu sayede 2 milyar lira ek gelir elde etti. MS Intelligence tarafından AB ülkelerinde de yapılan boş paket araştırması, kaçakla mücadeledeki başarılı tabloyu gözler önüne serdi. Araştırma kapsamında Türkiye’deki 36 şehirde 10 bin boş sigara paketi toplanarak, vergisi ödenmemiş sigaraların tahmini oranlarına ulaşıldı.
Pazar aynı kalsa da...
Araştırmanın sonuçlarına göre 2009 yılında sadece yüzde 4.8 olan kaçak sigara oranı 2010 yılında yaklaşık 4 kat artarak, yüzde 19.8 seviyesine tırmandı. Kaçak sigaradaki artış, 2011 yılında da devam ederek, yüzde 20 seviyesine kadar ulaştı. Kaçakçılığın çok yüksek seviyelere ulaşması üzerine 2012’de alınan tedbirlerle oran yüzde 13.4’e kadar çekildi. 2013 yılında kaçakçılık yeniden tırmanarak yüzde 19.8 oldu. Kaçakçılıktaki artış bir sonraki yıl da devam ederek, yüzde 20.7’ye ulaşınca, bu sorunla etkili mücadeleye girişildi. Hükümetin kararlılığı sayesinde kaçak sigara ticareti 2015 yılında düşüş göstererek, yüzde 13.4 seviyesine indi. 2016 yılının ilk sonuçlarına göre, kaçak sigara oranı yüzde 13 civarında seyrediyor.
2014 ve 2015 yıllarında kaçakla mücadelede atılan önemli adımlar sayesinde 2015’te yüzde 20’lerden yüzde 13’lere gerileyen kaçak sigara ticareti, devlete yıllık 2 milyar liranın üzerinde ek vergi kaynağı sağladı. Kaçak sigara ticaretindeki düşüşün devam etmesi durumunda, devletin 2016 yılı için tütün ve tütün mamullerinden almayı hedeflediği 30 milyar liralık vergi gelirine ulaşması mümkün görünüyor. Tahterevalli etkisi olarak tanımlanan bu ilişkiye göre, kaçak sigara seviyesi arttığında toplam yasal sigara pazarı daralırken, kaçak sigara seviyesi azaldığında toplam yasal sigara pazarı artıyor. ‘Tahterevalli etkisi’nde toplam pazar değişmezken, sadece yasal ve yasal olmayan pazarın birbirinden aldığı pay değişiyor. Örneğin 2009 yılında 107.6 milyar adet yasal sigara satılırken, aynı yıl kaçakçılık yüzde 4.8 seviyesindeydi. Bir sonraki yıl ise kaçakçılık yüzde 19.8’e yükselirken, yasal sigara satışı 93.4 milyar adet olarak gerçekleşti.
Mücadele sürüyor
Kaçak sigara ticaretindeki artış üzerine ilgili resmi kurumlar harekete geçmiş ve Ekim 2011’de “Tütün ve Tütün Mamulleri Kaçakçılığı İle Mücadele Eylem Planı” resmi olarak kamuoyuna duyurulmuştu. Eylem Planı çerçevesinde birçok somut adım atıldı ve önemli caydırıcı önlemler alındı. Sigara kaçakçılığı yapanlara uygulanan asgari hapis cezaları 2 yıldan 3 yıla çıkarıldı. ALO 136 Gümrük Muhafaza İhbar Hattı aktif hale getirildi, kaçak sigara yakalatan devlet görevlisi ve vatandaşa para ödülü verilmesine ilişkin uygulama hayata geçirildi. Bu adımlara ek olarak Serbest Bölge’deki ve antrepolardaki kontroller artırıldı, TIR’lar elektronik olarak izlenmeye başlandı, durak yerleri kamera altına alındı ve gümrük kapılarındaki x-ray cihazları artırıldı.
