İş sağlığında yeni dönem

İşçi sağlığının korunması ve iş güvenliğinin sağlanması, mevzuatta yapılan detaylı düzenlemelerle birlikte ancak konu hakkında farkındalığın artması halinde mümkündür.

Kültürün oluşması ve gelişmesi amacıyla yıllardır mücadele yürütülmektedir. Son dönemde atılan adımlardan biri de iş kazası yaşamayan işverenlerin ödüllendirilmesi sisteminin kurulması. Üç yıl boyunca 10’dan fazla çalışanı bulunan ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde ölümlü veya sürekli iş göremezlik gelirinin bağlanmasına neden olan kaza yaşanmamışsa işverene prim teşviki sağlanacak. Teşvike ilişkin tebliğ 31 Aralık günü yayımlandı.

Prim teşvikinden çok tehlikeli sınıfta yer alan ve 10’dan fazla çalışanı bulunan iş yerleri faydalanacak. İş yerleri tehlike sınıfına göre üçe ayrılıyor. Çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli... Çok tehlikeli iş yerleri madenler, inşaat gibi risk unsuru çok olan yerler. Çok tehlikeli sınıfta ve 10’dan fazla çalışanı bulunan iş yerleri teşvikten faydalanabilecek. Tehlikeli ve az tehlikeli sınıfta yer alan iş yerleri için teşvik söz konusu değil. Birden fazla çok tehlikeli sınıfta faaliyet gösteren iş yeri bulunan işverenlerin çalışan sayısının 10’dan fazla olup olmadığının tespitinde, bu iş yerlerinin sigortalı sayısı esas alınacak. Birden fazla çok tehlikeli sınıfta iş yeri bulunan işverenler bu iş yerlerinin toplam çalışan sayısı üzerinden değerlendirilecekler.

Kapsamdaki iş yerlerinin üç yıl süreyle ölümlü veya sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanmasına neden olacak iş kazası yaşanmaması halinde teşvikten yararlanılması mümkün. Teşvikten yararlanmaya esas şartların sağlanması gereken süre, teşvikten yararlanmaya başlanılacak takvim yılından bir önceki yılın son ayından/döneminden başlanılarak geriye doğru üç yıl olarak hesaplanır. 2016, 2017 ve 2018 yılı boyunca iş kazası olmaması gerekiyor. İlgili iş yeri 2019’un Ocak ayından itibaren teşvikten yararlanmaya başlayabilecektir. İşveren gerekli koşulların devamı halinde 3 yıllık süre boyunca teşvikten yararlanabilecek.

15 Ocak 2016 sonrasında faaliyete başlamış iş yerleri ise teşvikten gerekli koşulları sağlamaları halinde 2020 yılının ocak ayından itibaren yararlanmaya başlayabilecek. Yani bu durumdaki iş yerleri için 3 yıllık süre 2017 Ocak ayından itibaren işlemeye başlayacak ve 2020 yılının ocak ayından itibaren de teşvikten yararlanmak mümkün olacak. İşyerleri 2016 Ocak’a kadar geçen süre için herhangi bir talepte bulunamayacaklar.

Çok tehlikeli sınıfta yer alıp üç yıl boyunca ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen iş yeri işverenleri, teşvikten takip eden takvim yılından itibaren üç yıl boyunca yararlanabilecekler. Örneğin, 2018/Ocak ile 2020/Aralık ayları arasında şartları sağlayan A iş yeri, 2021/Ocak ayı ile 2023/Aralık ayları arasında teşvikten yararlanabilecek. Fakat üç yıl boyunca teşvikten yararlanmak ilk başta belirtilen şartları sağlamaya devam etme koşuluna bağlı. Kaza meydana gelmesi halinde teşvik kesilir.

Teşvikten faydalanmak için başvuru gerekmiyor. SGK iş kazalarını inceleyecek ve iş kazası yaşanmamış iş yerlerinde teşviki otomatik olarak uygulayacak. Teşvik şartlarından biri ortadan kalkınca iş yerleri teşvikten tekrar yararlanabilmek için başvuru yapacak. Şartlar sağlanıncaya kadar işveren çalıştırdığı işçiler için işsizlik sigortası primi ödeyecek.

Teşvikten yararlanan işverenlerden, iş kazalarını bildirmeyenlerin veya geç bildirenlerin kapsama giren tüm iş yerleri için iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren eksik ödedikleri işsizlik sigortası işveren hissesi primleri, gecikme cezası ve zammıyla birlikte geri tahsil edilecek. Bu işverenler kaza tespitinden itibaren 5 yıl süreyle teşvikten yasaklanacak.

Teşvikten yararlanabilecek iş yerlerinde çalışan işçilerin teşvik süresi boyunca işsizlik sigortası primlerinin işveren hissesinin yarısı devlet tarafından karşılanacak. 2019 yılı için asgari ücretli bir işçinin işsizlik sigortası prim miktarının yarısı aylık 25.58 TL. Teşvikten yararlanacak iş yerlerinde bu tutar devlet tarafından karşılanacak. İşçinin brüt ücreti arttıkça teşvik miktarı da artacak.