Göçmen vatandaşlara 'konut parası' uyarısı
Bulgaristan'dan 1989-1995
döneminde zorunlu göçle gelen, parasını yatırıp, devletten konut almak için
ortalama 17 yıldır bekleyen, ancak konut alamayan vatandaşların, nemalanmış bir
şekilde parasını almak için yıl sonuna kadar Toplu Konut İdaresi'ne (TOKİ)
başvurması gerekiyor.
Göçmen vatandaşların başvurmaması halinde para, göçmen konutları hesabına
gelir kaydedilecek.
AA muhabirinin TOKİ yetkililerinden edindiği bilgiye göre, göçmen
vatandaşların konut sorununun çözümü kapsamında, 31 Temmuz itibariyle başvuruda
bulunan yaklaşık 7 bin göçmen vatandaştan 6 bin 996'sına toplam 13 milyon 48 bin
lira ödendi.
Kalan 10 bin civarındaki göçmen vatandaşın da nemalanmış bir şekilde
parasını almak için 5 Aralık'a kadar TOKİ'ye başvurması gerekiyor. Hak sahibi
vatandaşların tamamının başvurması halinde, toplam ödeme 40 milyon liraya
ulaşacak. Bunun 13 milyon lirası göçmen konutları hesabından, kalan 27 milyon
lirası ise Hazine tarafından karşılanacak.
Konut Edindirme Yardımı (KEY) hesapları gibi kangren haline gelen
'göçmenlere yönelik konut edindirme uygulaması' sorununda çözüme yaklaştı.
TOKİ'nin girişimleri sonucunda İskan Kanunu'nda yapılan değişikliğe istinaden,
konut almak için 1989-1995 döneminde devlete parasını veren ve bugüne kadar konut
sahibi yapılamayan 17 bin göçmen aileye yönelik ödemeler, bu yıl sonuna kadar
tamamlanacak.
Bulgaristan hükümeti, Başkanı Todor Jivkov döneminde, Müslüman Türkleri
zorunlu pasaport vererek sınır dışı etmişti. Göçmenler kitleler halinde trenlerle
Türk sınırına bırakıldı. Böylece Türkiye, 2. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'da
görülen en yoğun ve zorunlu göç akımını yaklaşık üç aylık bir süre içinde kabul
etmek durumunda kaldı. Bu dönemde yaklaşık 65 bin aileye mensup 230 bin kişi
göçmen olarak Türkiye'ye geldi. Bu tarihten itibaren 1995 yılına kadar da
aralıklarla, yaklaşık 27 bin aileden 74 bin kişi daha göç etti. Bu süreçte 92 bin
aileden 300 bin civarında göçmenin Türkiye'ye girdiği tahmin ediliyor. Gelen
göçmenlerin büyük bir bölümü daha önce Türkiye'ye göç eden akraba veya
komşularının yoğun olduğu bölgelere kendi imkanları ile yerleşirken, bir bölümü
de devlet tarafından 14 il merkezi ile 23 ilçe ve beldede, göçmen ailelerin
parasal katkısı ve borçlandırılması esasına dayalı bir yöntemle yapılan konutlara
yerleştiler.
TOKİ'den verilen bilgiye göre, Bulgaristan'dan 1989 yılı ve sonrasında
zorunlu göçe tabi tutulan soydaşların iskanı amacıyla, devlet bir uygulama
başlattı. Göçmen vatandaşlardan, dönemin parası ile 2,5 milyon liradan 14 milyon
liraya kadar peşinat alınarak, devlet eliyle iskan konutları yaptırıldı ve bu
vatandaşlara 10 yıla varan taksitlerle satıldı. Bu kapsamda inşa edilen göçmen
konutlarına 44 bin 452 göçmen başvururken, bunlardan 23 bin 495'ine konut, 3 bin
975'ine de arsa verildi. Ancak, geri kalan yaklaşık 17 bin göçmen vatandaş,
parasını yatırdığı halde konut sahibi olamazken, toplanan paraların iadesi de
sorun oldu.
Devlete para verdiği halde konut sahibi olamayan göçmen vatandaşların
paralarının iadesi için 2006 yılında İskan Kanunu'nda değişiklik yapılarak,
paraların yatırıldığı dönemden ödendiği tarihe kadar yasal faiz uygulanarak
değerlendirilmesi ve tutarın 1 yıl içinde vatandaşa ödenmesi öngörüldü. Ayrıca,
uygulama konusunda da TOKİ yetkilendirildi.
TOKİ'nin yaptığı hesaplamada, yasal faizin çok düşük olması nedeniyle,
para yatıran vatandaşların, iade halinde oldukça büyük mali kayba uğrayacağı ve
alacakları paranın konut edinmek için oldukça anlamsız kalacağı belirlendi.
Örneğin; 1991'de konut edinmek için o günkü değeriyle 2,5 milyon lira yatıran bir
göçmen, söz konusu kanun uyarınca yasal faiz uygulanınca ancak 17 milyon lira
alabilecekti.
Yasadaki bazı hükümlerin Anayasa'ya aykırılığının belirlenmesi ve göçmen
vatandaşların da zarara uğratılmaması için, TOKİ, sorunun çözümü amacıyla geçen
yıl İskan Kanunu'nda yeni bir değişiklik yapılmasını sağladı. Geçen yıl Aralık
ayında çıkarılan İskan Kanunu'nda değişiklik yapan kanun uyarınca,
Bulgaristan'dan zorunlu göçe tabi tutulup, Türkiye'ye gelerek yerleşmek isteyen
Türklere yaptırılan konutlardan almak üzere müracaat ederek para yatıranlardan
konut sahibi olamayanlara, bir yıl içerisinde başvurmaları halinde yatırmış
oldukları bedel, yatırıldığı tarihten ödeneceği tarihe kadarki Tüketici Fiyat
Endeksi (TÜFE) değişimi dikkate alınmak suretiyle hesaplanarak TOKİ tarafından
göçmen konutları hesabından ödenecek.
Bu durumda olan göçmenlere ayrıca, TOKİ'nin başvuru şartlarını taşımaları
kaydıyla, herhangi bir kura şartına tabi olmaksızın, geri ödenecek parayı peşinat
veya anapara ödemesine mahsup etmek suretiyle alt gelir grubu ile yoksullara
yönelik yapılan sosyal konut projelerinden konut alma imkanı da getirildi.
Ödemeler uyarınca göçmen konutları hesabından karşılanamayan tutar için Maliye
Bakanlığınca ödenek aktarılacak. Bu uygulamadan yararlanmak için de verilen 31
Mart'a kadar sürede, bin 400 kişi başvurdu.
Yapılan belirlemede, konut sahibi olmak için göçmen vatandaşların ödemiş
oldukları paraların, geçmişte Ziraat Bankası ve Vakıfbank hesaplarında çok uzun
süre vadesiz hesaplarda tutularak nemalanmasının önlendiği ve bu tutarların
enflasyon karşısında eridiği ortaya çıktı. Ayrıca söz konusu taşınmazlara ilişkin
göçmen vatandaşlar tarafından açılmış olan davalarda mahkemece davacı lehine
hükmedilmiş olan tutarlar ile sair yargılama giderleri ve noter masrafları da bu
hesaptan karşılandığı için hesaptaki tutar, bu yıl yapılacak ödemeleri
karşılayamaz hale geldi. Üstelik, göçmenler için yapılan konutların finansmanı
tamamen yurt dışından sağlanan krediler ile sağlanırken, kredilerin geri dönüşü
Hazine'ye oldu ve göçmen konutları hesabı, yeni kaynak girişi olmadığı için daha
da yetersiz kaldı.
Toplam 17 bin göçmen vatandaşa ödeme yapılması için yaklaşık 40 milyon
lira gerektiği hesaplanırken, göçmen konutları hesabında ancak 13 milyon lira
bulunuyor. Vatandaşlara ödenecek paranın 27 milyon lirası Hazine tarafından
karşılanacak.
TOKİ, söz konusu kanun uyarınca göçmen vatandaşlara ödeme yapılmasına
ilişkin, ilk liste Mart ayında olmak üzere, şimdiye kadar 7 liste yayımlayarak,
yaklaşık 7 bin kişinin parasını almasını sağladı. Listede ismi olan soydaşların
nüfus cüzdanları ve adreslerini gösteren adına kayıtlı fatura ya da ikametgah
ilmühaberi ile birlikte adreslerine en yakın Vakıflar Bankası şubesine
başvurmaları halinde ödeme yapılıyor.
TOKİ'nin hesaplamalarına göre, 1991 yılı Haziran ayında 2,5 milyon lira
yatıran bir göçmen, TÜFE ile değerlendirildiğinde, 2009 yılı Şubat ayı itibariyle
2 bin 131 lira para alabilecek. Yine 1992 yılı Temmuz ayında 5 milyon lira
yatıran bir göçmen de 2 bin 545,9 lira alabilecek. 1991 yılı Haziran ayında 14
milyon lira yatıran bir göçmenin alacağı para ise 11 bin 975 lira olarak
hesaplandı. Bu rakamlar, paranın yatırıldığı tarih ve ödeneceği tarihe göre
TÜFE'ye istinaden değişiyor.
Hak sahibi olup müracaat etmeyen yaklaşık on bin soydaşın mağdur olmaması
için 5 Aralık 2009'a kadar TOKİ'ye yazılı olarak başvurması gerekiyor.
