Gazprom kendi ayağına sıkıyor

Fiyatlarda anlaşmazlığı gerekçe göstererek doğalgaz akışında kısıntı yapan Gazprom’un, daha önce bu nedenle pazar payını kaybettiği Baltık ülkeleri ve Ukrayna’da olduğu gibi Türkiye’de de benzer riskle karşı karşıya kaldığı belirtiliyor.

'Kesinti siyasi olabilir'

Rusya'dan Batı Hattı üzerinden Türkiye'ye gaz getiren özel şirketler, iptal edilen yüzde 10,25'lik indirimin faturalardan çıkarılması üzerine yüksek bedel ödemeyi reddedince, geçtiğimiz hafta Gazprom'un kısıntıya gittiği duyurulmuştu.

Enerji Piyasaları ve Politikaları Enstitüsü (EPPEN) Başkanı Volkan Özdemir, "Gazprom, gaz ihraç fiyatları düşerken hem özel şirketlere uyguladığı fiyattan hem de bu şirketlerin ortaklık yapısından hoşnut değil" dedi.

Özdemir, Rus enerji şirketinin, Türkiye’ye minimum kontrat oranından ortalama yüzde 15 daha az gaz gönderdiğine ve bunu BOTAŞ’a da yansıttığına işaret ederek, bu durumun, akıllara kesintinin siyasi olabileceği ihtimalini getirdiğini vurguladı.

'Gazprom'un pazar payını zorlar'

Gazprom’un büyük ve sürekli bir gaz kesintisi yerine geçen haftaki gibi küçük ve teknik gerekçeli "uyarılar" yapabileceğini söyleyen Özdemir, "Bu da Gazprom’un Türkiye’deki pazar payını biraz zorlayacaktır" ifadelerini kullandı.

Özdemir, Türkiye'nin şu anda 2018’e kadar Gazprom’a ciddi bir alternatifi olmadığını ancak Türkiye’deki gaz talebinin de artık artmadığını dile getirerek, bunun önemli bir gelişme olduğuna dikkati çekti.

'Kayba uğradılar'

East European Gas Analysis danışmanlık şirketi İcra Direktörü Mikhail Korchemkin de normal durumlarda fiyat görüşmelerinin, doğalgaz akışını etkilemediğinin altını çizdi.

Gazprom’un ortaklarıyla yürüttüğü görüşmelerde ise gaz akışı konusunu koz olarak kullandığını belirten Korchemkin, "Rus şirketi, geçtiğimiz kış Avrupa'ya günlük gaz akışında kesintiye giderek Avrupa Birliği'nden (AB) Ukrayna’ya ters akış yöntemiyle gönderilen gazı düşürmeye çalışmıştı ve bu kısıntı yüzünden 4 milyar dolar kayba uğramıştı" bilgilerini verdi.

'Türkiye isterse bloke eder'

Korchemkin, Gazprom’un bir yandan sürekli Rusya'yı güvenilir bir kaynak olarak göstermeye çalıştığını diğer yandan belirli bölgelerde devamlı gaz kısıntısına gittiğini anlatarak, "İstanbul’da mevsim normalleri üzerinde seyreden hava sıcaklıklarının da Türkiye’deki gaz talebini düşürdüğünü belirtmek gerek. Ayrıca Türkiye'nin, Gazprom, İtalya'nın Edison ve Yunanistan'ın DEPA enerji şirketleri arasında, Rusya’dan Yunanistan ve İtalya’ya doğalgaz tedariki konusunda geçtiğimiz hafta imzalanan protokolü isterse bloke edebileceğini düşünüyorum. Söz konusu protokolün hiçbir değeri yok" görüşünü paylaştı.

Gazprom'un pazar payı tehlikesi

Gazprom’un daha önce gaz akışında birçok kez problem yaşadığı Baltık ülkeleri ve Ukrayna gibi bölgelerdeki pazar payı giderek düşüyor.

Ukrayna 2010 yılında yıllık 36,5 milyar metreküp doğalgaz ithal ederken bu miktar 2014'te 14,5 milyar metreküpe geriledi.

Litvanya, 2014'te doğalgaz sıvılaştırma tesisini faaliyete geçirerek Rusya’dan aldığı gaz miktarını azaltmayı hedeflerken, bu yıl Rusya'nın, ülkenin doğalgaz pazarındaki hakim konumunu Norveç'e kaptırması bekleniyor.

Polanya, Letonya ve Estonya gibi ülkeler de farklı projelerle doğalgaz kullanımını azaltmayı planlıyor.