Kısa çalışma ödeneği ile maaşın yüzde 75'i ödeniyor

Salgın sonrası çalışma hayatında yaşanan değişiklikler nedeniyle birçok kişi ileleyen süreçte ne ile karşılaşacağını bilmiyor. Ücretsiz izne çıkarılan ya da işyeri kapatılan çalışanlar yaşanan süreç ile ilgili merak ettilerini Hürriyet'ten Noyan Doğan'a soruyor. İşte o sorular ve Doğan'ın yanıtları... Soru: Daha önce kısa çalışma ödeneği ile ilgili bir yazınızda, “Kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işveren isterse devletin ödediğinin üzerini tamamlayabilecek. Yani, kısa çalışma ödeneği ile çalışanın maaşının yüzde 60’ını devlet karşılarken, kalan yüzde 40’ını da işveren çalışana ödeyebilir” diye yazmıştınız. İşveren bunu tamamlamama hakkına sahip midir? Bizler aldığımız maaşı tam alamayacak mıyız? Alper Baltacı Cevap: Kısa çalışma ödeneğinde çalışanların alacakları maaş tutarı; sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 60’ıdır. Maaş tutarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150’sini geçemiyor. Geçmişte kısa çalışma ödeneğinden yararlanan ve faaliyetini azaltan kimi işverenlerin çalışanlarına kısa çalışma ödeneğinin üzerini tamamladığı görülmüştür. Ancak bu zorunlu değildir. İşveren faaliyetini tamamen durdurursa zaten maaş tamamlama diye bir durum olmaz. Kaldı ki, kısa çalışma ödeneğinde alınacak maaş tutarı çalışanın maaşının netine göre hesaplandığında ise maaşının yüzde 75’ine denk geliyor. Yani, bir anlamda çalışırken ki aldığınız maaşın yüzde 75’ini kısa çalışma ödeneğinde alacaksınız. BAKICI İÇİN KISA ÇALIŞMAYA BAŞVURAMAZSINIZ Soru: Evde bebeğime bakan bir bakıcı çalıştırıyorum, ancak kendisinden pandemi sebebiyle toplu taşıma kullandığı için bir süreliğine eve çocuk bakmaya gelmemesini istedim. Çalışmadığı süre zarfında acaba kısa çalışma ödeneğine başvurabilir miyim? İrem Metin Orta Cevap: Ev hizmetlerinde çalışanların ve bakıcıların sigorta statüleri farklı. Sizin bu çalışanı nasıl sigortaladığınız, İŞKUR’a kayıtlı olup olmadığı, işsizlik sigortası için kesinti yapılıp yapılmadığı gibi durumlar söz konusu. Kısa çalışma ödeneğinden 4/A’lı çalışanlar yararlanabiliyor. Ayrıca işverenin kısa çalışma ödeneğine başvurması için belirli durumlar gerekiyor. Bu şartlarda ev hizmetlerinde çalışanlar ile bakıcılar için kısa çalışma ödeneğinden yararlanamazsınız. KISA ÇALIŞMA BAĞ-KURLULARI KAPSAMAZ Soru: Bağ-Kur’lu olan esnaf kısa çalışma ödeneğine başvuru yapılabiliyor mu, yapılıyorsa nasıl oluyor? Mehmet Emin Erler Cevap: Kısa çalışma ödeneğinden 4/A’lı çalışanlar, yani işçi statüsünde çalışanlar yararlanabiliyor. İşçilerin maaşından işsizlik sigortası fonu için kesinti yapılıyor, Bağ-Kur’lulardan işsizlik fonu için kesinti yapılamıyor. Bu şartlarda kısa çalışma ödeneği alamazsınız. Ama çalışanlarınız için kısa çalışma ödeneğine başvurabilirsiniz. Soru: Şuan bir yıldır çalışıyorum. Son 3 yılda 450 gün üstü primim var. Fakat geçen sene 6 ay işsizlik maaşımı aldım, kullandım. Kışa çalışma ödeneğinden yararlanabilir miyim? Alper Çanakçı Cevap: İşsizlik maaşı ödenen prim gün sayısına göre belirleniyor. Daha önce işsizlik maaşı almış olan kişiler aldıkları ödenek tutarından arta kalan kısmı kısa çalışma ödeneği döneminde alabilir. Yani, haklarının tamamını işsizlik maaşında kullanmadılarsa, üzeri kalan kısmını kısa çalışma ödeneği olarak yararlanabilirler. Ancak siz işsizlik maaşının tamamını kullanmışsınız. Dolayısıyla kısa çalışma ödeneğinden yararlanamazsınız. EMEKLİLER ÖDENEKTEN YARARLANAMAZ Soru: Bir şirkette 10 yıldır yönetici pozisyonunda emekli çalışanım. Ücretimiz vergiler dahil sabit olarak ödenmektedir. Ödenip ödenmediğini bilmiyorum ama bordromda işsizlik fonu kesintisi görünmektedir. Bu dönemde şirketimiz kısa çalışma ödeneğine müracaat etti. Yasal olarak hakkım olmadığını biliyorum ama bu kesintiyi öne sürerek bu ödenekten yararlanma ihtimalim olabilir mi? Naci Orpak Cevap: Emekli olduğunuz için sizden işsizlik sigortası fonu kesintisi yapılması mümkün değil. Bordronuzda bir yanlışlık olmalı. Kısa çalışma ödeneğinden emekli çalışanlar yararlanamıyor. Hatta işveren kısa çalışma ödeneğine başvururken işyerinde emekli çalışanları kısa çalışma ödeneğine alınacak çalışanlar arasına yazamaz. Ancak emeklilik öncesi ödenen işsizlik sigortası primlerinden bir bakiye durumu söz konusu ise ödenek alabilirsiniz. İŞVEREN MAAŞINIZI ÖDEMEK ZORUNDA Soru: Çalıştığım işyeri özel bir eğitim kurumu olduğu için Milli Eğitim Bakanlığı kararı ile 30 Nisan’a kadar tatil edildi. Benim de kronik rahatsızlıklarım var. Emekli çalışan olduğum için kısa çalışma ödeneğinden de faydalanamı-yorum. İşveren çalışılmayan günler için bana ücret ödemesi gerekir mi? İşveren beni çağırır ise işe gitmek zorunda mıyım? Kronik rahatsızlığım, iş yerinin bakanlık kararı ile tatil edilmiş olması gerekçeleri ile işe gitmez isem işveren benim iş akdimi tazminatsız feshedebilir mi? İş akdimi sağlık ve ücretin zamanında ödenmemesi gibi haklı gerekçeler ile feshedebilir miyim? Akın Özkan Cevap: Öğretmen olup olmadığınız yazmamışsınız. Özel eğitim kurumlarındaki öğretmenler ders başına ücret alıyorlar. Maalesef bu konuda bir düzenleme yok. Bu durumu çalıştığınız özel eğitim kurumu ile konuşmanız gerekiyor. Kurumda öğretmen olarak değil de görevli olarak çalışıyorsanız ve bordrolu çalışıyorsanız işvereninizin maaş ödemesi gerekiyor. Anladığım kadarıyla kurumunuz kısa çalışma ödeneğine başvurmuş, bu durumda emekli olduğunuz için kısa çalışma ödeneği alamazsınız, işvereniniz de size maaş ödemez. İşveren sizi çağırırsa ve kronik rahatsızlığınızdan dolayı bir raporunuz da yoksa işe gitmek durumundasınız; işe gitmezseniz işveren iş sözleşmesini tek taraflı fesh edebilir. Siz de iş sözleşmenizi maaşınızın ödenmediğini gerekçe göstererek fesh edebilir ve kıdem tazminatı gibi haklarınızı alabilirsiniz.