Fazla mesai ücretini alamayan çalışanın ne yapması gerekir?
Milyonlarca çalışanı ilgilendiriyor. İş hayatına yeni başlayanlar başta olmak üzere birçok kişi haklarını tam olarak bilmiyor. Çalışanların hakları kanunlar ile güvence altına alınmışken, haftalık çalışma sürelerinin de 45 saati geçmemesi gerekiyor. Fakat işveren bazı durumlarda çalışandan fazla mesai yapmasını isteyebilir. Çalışanın da kabul etmesi ile fazla mesai yapılabilir. Fazla çalışılan her saat için işçinin yüzde 50 ücret alması gerekir. Çalışanın fazla mesaiden doğan fazla mesai ücretini alamaması durumunda ise kanunlardan doğan haklarını kullanabilir.
SGK'lı olarak çalışanların kanunlarla tanınan pek çok hakkı bulunuyor. Bunlardan en önemlisi haftalık çalışma saatinin belli bir sürenin üzerine çıkarılamamasıdır.
Çalışanların hayatlarını rahatça sürdürebilmeleri için haftalık olarak 45 saatin üzerinde işçi çalıştırılması yasaklanmıştır.
Fakat belli durumlarda, iş yoğunluğu nedeniyle işveren işçiden fazla mesai yapmasını talep edebilir.
Çalışanın da onayı alındıktan sonra, çalışana belli bir süre fazla mesai yaptırılabilir.
Fazla çalışma genel anlamda ülkenin yararı, işin niteliği veya üretimin artırılması nedeniyle yapılabilir.
Bu sistem işverenlere yetiştirilmesi gereken sipariş ya da işin yoğun olduğu dönemlerde gerekli işgücünü temin etmek için tanınan bir haktır. Ancak çoğu kez bu hakkın kötüye kullanıldığını da görüyoruz.
İşverenlere çalışma süreleri konusunda esneklik sağlayan fazla çalışma uygulaması, işçilere de bu kapsamda belli miktarda ek gelir sağlar. İşçiyi haftalık çalışma saatinin üzerinde çalıştıran işveren, her bir saat için, saat ücretinin yüzde 50 zamlı halini ödemek zorunda.
Örneğin çalışanın saatlik ücreti 50 TL ise, fazla mesaide her saat için 75 lira alması gerekiyor.
Fazla mesai yaptrılan çalışanlara, ek ücret ödendiği ya da hiç ödeme yapılmadığı durumlar yaşanıyor. Burada çalışanın yasalardan doğan hakları bulunuyor.
İşçi 20 gün geçtiği halde halen fazla mesai ücretini alamamışsa, işyerine giderek iş yapmaktan kaçınma hakkına sahiptir. İşçi fazla mesai ücretini, 1 hafta çalışma süresinin bitiminde ya da varsa denkleştirme süresi sonunda işverenden maaş ödeme zamanında talep edebilir. Bu halde iş sözleşmesi devam eder.
Fazla mesai ücretini alamayan işçinin diğer bir hakkı da iş akdini fesh hakkı/işi bırakma hakkıdır.
Bu tür durumlarda dava açmadan önce arabulucuya gitmek gerekiyor. Fazla mesainin ispat edilmesi çoğu zaman uzun bir süreci kapsıyor. Tanıklar işçi için en önemli delili oluşturuyor.
Arabulucuya başvuran işçi işveren ile karşı karşıya getirilerek ortak bir noktada buluşmaları sağlanmaya çalışılıyor. Böylece sorunun mahkemeye gitmeden ortadan kaldırılması amaçlanıyor.
Arabulucunun gözetiminde ortak bir karar alınırsa bu mahkeme hükmü taşıyor. İşçi bundan sonra dava açamıyor, işveren ise belirlenen tutarı ödemek zorunda kalıyor.
Fakat arabulucu hakkını kullanmak isteyen çalışan bunu 5 yıl içerisinde yapmak zorunda. Çünkü 5 yıl sonra zamanaşımına uğruyor.
Arabulucudan bir sonuç alamayan işçi ise hakkını mahkemede arayabiliyor. (Özlem Atila / Gazetevatan.com)