EYT ile ilgili son dakika gelişmesi! Milyonlar bekliyordu, EYT için 5 formül, Almanya, Finlandiya…

Hükümet harekete geçti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, milyonlarca vatandaşa rahat nefes aldıracak düzenlemelerin yapılması talimatını verdi. Emekli aylıkları ve asgari ücrette beklenenin üstünde zamdan sosyal yardımların artırılmasına, 3600 gösterge ve emeklilik için yaşı bekleyenlerden çiftçilerin girdi fiyatlarının düşürülmesine kadar son derece önemli uygulamalar masada... Emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatı ekonomide sıcak gündem başlığı oldu. 1 milyon 200 bini Bağkurlu, 1 milyon 200 bini emekli sandığı 2 milyon 400 bini ise SSK’lı olmak üzere 4 milyon 805 bin kişinin gözü EYT haberlerine çevrildi. Bu konuda ne yapılabileceğine, maliyetlere bakılacak. Hazırlanan öneri Erdoğan'a sunulacak. Son kararı Erdoğan verecek. Peki EYT'de hangi modeller öne çıkıyor? Diğer ülkelerde sistemler nasıl? İşte ayrıntılar... Bu talepler üzerine yaklaşık 10 yıldır üzerinde çalışmalar yapılan EYT konusunda 5 ayrı formül ortaya çıkmıştı. Ancak bu konunun sadece idari boyutu olmayıp mali boyutu da bulunduğu için ortaya çıkacak bütçe yükü de çalışmalarda dikkate alınıyor. Çünkü yapılan bazı çalışmalarda aynı anda 500 binden fazla kişinin emekli olabileceği bunun da mali bir boyutunun da olduğu hesaplanıyor. Bu yüzden formüllerde mali boyut da öne çıkıyor. 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar 10 yıl prim ödeyerek emekli olabiliyor. Buna kısmi emeklilik deniliyor. Böylece 3600 günü tamamlayanlar kadınsa 50 erkekse 55 yaşını da doldurmak şartıyla emekli olabiliyorlar. Emeklilik yaşını 3600 günü ya da 50-55 yaş şartını tamamladığı tarih belirliyor. Ancak EYT kapsamında 3600 günü olanlar için kadınsa 50 erkekse 55 yaşını tamamlayanların emekli edilmeleri bir formül olarak duruyor. Bu formülde ise 99 öncesindeki emeklilik şartları dikkate alınıyor. Yani kadınlarda 20 yıllık (7200 gün) erkeklerde ise 25 yıllık (9 bin gün) sigortalılık süresini tamamlayanların yaş şartına bakılmadan emekli olması durumu ortaya çıkıyor. 2021 yılından 25 yıl geriye gittiğimizde 1996 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar bu kapsama giriyor. Yasa çıktığında erkekler geriye doğru 25 yıl gidilerek hak sahibi olacaklar. Kadınlarda ise geriye doğru 20 yıl gidilecek. Bugün için 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuş kadınlar için bu süre dolmuş durumda. Buna göre 9 Eylül 1999 öncesinde işe girenler için ilk sigortalı oldukları tarihe göre 5000 ile 5975 gün arasında prim gerekiyor. Burada primini tamamlayanların yaşına bakmadan hak sahibi olması durumu ortaya çıkıyor. İ Almanya'da daha önce uygulanan formüle göre sigortalıya bir teklif sunuluyor. Emekliliğine kaç yıl kalmışsa her yıl için belli oranda kesinti yapılıyor. Burada kesinti oranı yıllık yüzde 2 oluyor. Yani emekliliğine 4 yıl kalmış birisinden yüzde 8 kesinti yapılıyor. Böylece daha az maaşla daha erken emeklilik ortaya çıkıyor Burada da Alman sisteminde olduğu gibi belli oranda kesinti belirleniyor. Sigortalı kesintiyle erken emekli oluyor. Ancak yasanın söylediği yaşa gelip emeklilik şartları oluşunca kesinti ortadan kalkıyor. SORUN NASIL ORTAYA ÇIKTI?Emeklilikte Yaşa Takılanlar 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan çalışanları kapsıyor. Bu çalışanlar ilk sigorta olduklarında kendilerine kadın ise 20 erkek ise 25 yıllık hizmet süresini tamamladıklarında emekli olabilecekleri söylenmişti. Özellikle 1990'lı yıllarda ortaya çıkan popülist politikalarla 30'lu 40'lı yaşlarda emeklilik gündeme getirilmiş ve o zaman ki adıyla Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) her yıl açık veren ve kendini finanse edemeyen bir kurum haline getirilmişti. SSK'nın bu zor durumunu düzeltmek adına bu kez 1999 yılında bir yasa çıkartılarak emeklilik için kademeli olarak yaş kriteri getirildi. Buna göre kadınların 20 yıllık sigortalılık süresine ek olarak işe girdiği tarihe göre belli bir primi ve belli bir yaşı doldurması gerekti. Buna göre de yaş şartı 38 ile 56 arasında belirlendi. Erkeklerde ise 25 yıllık sigorta süresi belli bir prim ve 44 ile 58 arasında değişen yaş şartı getirildi Bu yeni kademeli yaş şartında 9 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olanlarda yıl şartı kalkarken 7 bin gün prim şartı geldi. Bununla birlikte kadınlar 58 erkekler ise 60 yaşında emekli olabiliyor. Ancak 09.09.1976 ve öncesinde sigortalı olmuş bir erkek 5000 günü tamamladığında yaşa bakılmadan emekli olabiliyor. Aynı şekilde 01.04.1981 ve öncesinde sigortalı olan bir kadın da 5000 günü tamamladığında yaş şartı olmadan emekli olabiliyor. Emeklilikte yaşa takılanlar 'oyun oynanırken kural değiştiğini' belirterek 1999 da çıkartılan kademeli yaş şartının uygulanmamasını istiyor. Onlar kadınsa 20 erkekse 25 yıllık primleri dolduranların yaşa bakılmadan emeklilik hakkı kazanmasını istiyor.