Freddie ve Fannie artık devlet malı

Kapitalist sistemin mabedi Amerika Birleşik Devletleri’nde 6 ay ara ile finansal piyasaları ipten alacak ikinci devletleştirme eylemi gerçekleşti. Bear Stearns’ün 29 milyar dolarlık maliyetini üstlenen ABD Hükümeti, iki mortgage devine de el koydu. Amerikan halkına yüklenen yeni fatura en az 50 milyar dolar.

ABD Hükümeti dün Fannie Mae ve Freddie Mac’e el koydu. Planın mimarı olan ABD Hazine Bakanı Henry Paulson, dün yaptığı açıklamada, “Ekonomimiz ve piyasalarımız bu konut finansmanında düzeltme sağlanmadan toparlanamayacak” sözleriyle el koyma planının amacının konut finansmanı alanındaki krizin tam anlamıyla geride bırakılması olduğunun altını çizdi.

Plana göre Office of Federal Housing Enterprise (Federal Konut Yatırımlarını Denetleme Dairesi) Fannie ve Freddie için bir çeşit “vasi” olacak. ABD Hazinesi, her iki şirketten de 100 milyar dolarlık hisse alacak. Hazine, ayrıca Fannie, Freddie ve 12 federal ev kredisi bankasına kısa vadeli fonlama yapacak, bunun yanında açık pazardan mortgage bazlı borç alacak. Yetkililer henüz net resmi göremeseler de vergi ödeyen ABD’li vatandaşa gelen ekstra yükün en az 50 milyar dolar olacağını hesap ediyorlar. ABD Kongresi Bütçe Dairesi ise iki hafta önce hazırladığı bir raporda 5 trilyon dolara yakın vadesi tamamlanmamış kredinin sağlayıcısı olan iki mortgage devine el konulmasının, vergi mükelleflerine 25 milyar dolara malolacağını belirtmişti.

4 milyondan fazla ABD’linin mortgage kredi taksitlerini ödeyememesi bu iki kuruluşun finansal açıdan batma noktasına gelmesine neden olmuştu.

En önemli adım

Freddie Mac ve Fannie Mae’ye el konulması, bugüne kadar 500 milyar dolarlık zarar yazılmasına neden olan mortgage krizi başladığından beri atılan en önemli adım. Hükümet bu planla Bear Stearns’ün çoküşü sonrası sağladığı 29 milyar dolarlık finansmanın 6 ay sonrasında finansal piyasalarda çok önemli bir rol daha almış oldu.

El konulan 2 mortgage devinin son 1 yıldaki toplam zararı 14 milyar dolara ulaşmıştı. Temmuz ayında ABD Kongresi, Hazine’ye iki şirkete ihtiyaç duyduğu krediyi sağlamak ya da gerekirse hisse alma konusunda yetki vermişti. İki şirketin hisseleri bu yıl yüzde 80’e yakın oranda değer kaybetti.

Piyasalar toparlanır

ABD Hükümeti’nin bu kararından sonra son bir haftadır borsalarda artan gerilimin azalması bekleniyor. Geçen haftanın özellikle son 3 günü gerek Dow Jones gerekse Avrupa borsaları yüzde 10’ları bulan kayıplar yaşamıştı. Ancak uzmanlar, sözkonusu el koymanın piyasalarda bir rahatlama yaratsa da reel ekonominin geneline ilişkin kaygıların devam edeceğini, piyasalarda çok hızlı bir yükseliş yaşanmayacağını özellikle belirtiyorlar.

Biri bile çökse dünyada panik olurdu

Hazine Bakanı Paulson, “Fannie Mae ve Freddie Mac o kadar büyük ki, ikisinden birinin çöküşü hem ABD hem de dünya finans piyasalarında ciddi bir panik yaratırdı” diye konuştu. Paulson açıklamasında, mortgage finansmanı alanındaki sıkıntıların ABD ekonomisinin üzerindeki en büyük risk olduğunu söyleyerek, “Bu sıkıntıyı çözmeden köşeyi dönüp yola devam etmemiz mümkün değildi” diyerek operasyonu savundu.

Obama kurtarmaya karşı McCain ise destekliyor

FANNIE Mae ve Freddie Mac’le ilgili atılacak adımlar, ABD Hazine Bakanı Henry Paulson tarafından ABD Başkanlığı için yarışan iki adaya Obama ve McCain’e bir süre önce açıklanmıştı. Dün el konulma açıklamasından birkaç saat önce her iki aday da konuya değindi. Demokrat Parti adayı Barack Obama, yaptığı açıklamada el konulma sürecinde öncelikle vergi verenlerin ve ev sahiplerinin çıkarları düşünülmesi gerektiğini söyledi. Obama, “Hükümetin yatırımcıları ve spekülatörleri koruyacağı bir el konma sürecinden kaçınması” uyarısında bulundu ve “Patlama zamanlarında yöneticiler ve yatırımcılar büyük kârlar elde edip olağandışı riskler alıyorlar ve eğer bu riskli yatırımlar nedeniyle sorun yaşarlarsa bir şekilde vergi verenlerin kefaletlerini ödeyeceğini düşünüyorlar” dedi. Cumhuriyetçi Parti adayı John McCain ise iki mortgage devinin yeniden yapılandırılmasının şart olduğunu vurguladı.

2 CEO da kibarca görevden alındı

Fannie CEO’su Daniel Mudd, (50), ve Freddie CEO’su Richard Syron, (64) “kibarca” görevden alındı. Her iki yönetici dönüşüm sürecinde danışman olarak görev alacak. TIAA-Cref’in eski CEO’su Herbert Allison, Fannie’nin yeni CEO’su olarak atanırken, US Bancorp’un eski başkan yardımcısı David Moffett da Freddie’yi yönetecek.

Fannie’nin piyasa değeri, geçen yılın sonunda 38.9 milyar dolarken şu anda 7.6 milyar dolar seviyesine kadar geriledi. Freddie’nin piyasa değeri ise aynı dönemde 22 milyar dolardan 3.3 milyar dolara düştü.