Milyonlarca öğrenci için okul heyecanı başladı. Aileler ise okul masraflarını en uygun ne şekilde giderebileceklerini düşünüyor. Öğrencilerin kırtasiye giderleri 305 lira tutuyor. Ancak yüz yüze eğitim sürecinde giderler devam edecek. Peki okullar açılırken alınacak yeni çanta, kıyafet gibi harcamalar için nasıl bir bütçe ayrılmalı? Çanta, defter, renk renk kalemler… Çocuklar gördükleri her şeyi isteyebilir ama işin bir de bütçe tarafı var. Çocukların her istediği alınmalı mı? Okul sürecinde öğrencilere harçlık verilirken nelere dikkat etmek gerekiyor. Posta gazetesinden Özlem Denizmen okulların açılmasına günler kala velilere yol gösterici olacak bir yazı kaleme aldı. İşte o yazı...
İLK KURAL: SAMİMİYET
‘Daha küçük, paradan ne anlar? Büyüyünce nasılsa öğrenir’ demeyin. Bu, çocukların para ile geç tanışmalarına neden oluyor. Halbuki para ilk evde öğrenilir. Sizin parayla olan ilişkiniz, ona karşı konuşmalarınız çocuğunuzun para karakterinin oluşumunda en önemli etken.
Çocuğunuzla parayı konuşun, finansal durumunuz hakkında gerçekçi olun ama bu konuşmayı çocuklarınızı endişelendirmeden yapın. Örnek: Çocuğunuza harçlık verirken paranın sadece bizi bir noktadan diğer noktaya götüren bir araç olduğunu anlatın.
PLANIMIZDA YOK
Çocuğunuz bir şey satın almak istediğinde ‘paramız yok’ demeyin, bu ‘olunca alırız’ anlamına gelir. ‘Planımızda ya da hedefimizde yok’ deyin, ‘aa plan denen bir şey varmış’ desin.
DİKKAT!
1-Çocuğunuzla birlikte alınacaklar listesi yapın.
2-Bu listedeki maddelerden hangileri istek, hangileri ihtiyaç?
3-Geçen seneki kalem kutusu, defter, silgi gibi malzemelerini kullanmaya devam edebilir mi?
4-Gereken okul malzemeleri için ayırdığınız tutarı belirleyin.
5-Çevrenizden ikinci el olarak alabileceğiniz eşyalar, ürünler var mı?
6-Satın alacaklarınız için internet araştırmanızı yapın. Aman, sırf kampanya var diye alışveriş yapmayın.
ORTALAMA FİYATLAR (TL)
HARÇLIK DENİNCE
Okullar açılmak üzereyken o meşhur soru yeniden akıllarda. Çocuğuma ne kadar harçlık vermeliyim?
NEDEN ÖNEMLİ?
Çocukların para ile olan ilişkileri harçlıkla başlar.
HAFTALIK MI, AYLIK MI?
Çocuğunuza 7-13 yaş arası haftalık, 14-18 yaş arası aylık verin. ‘Elindekini yönetmeyi’ öğrensin.
NE KADAR?
Harçlık parmak izi gibidir, miktarı bulunduğunuz sosyo-ekonomik ortamla, bütçenizle uyumlu olmalı. Okulda herkes 30 lira alırken 5 lira veriyorsanız çocuğunuz bunun temel sebebini bilmeli.
DÜZENLİ
Harçlık her hafta/ay, aynı gün verilmeli. Maaş gibi düzenli olsun. Çocuğunuzla bu konuda anlaşın. Örneğin; Emre/Defne her pazar günü akşam yemeğinden sonra harçlığını alır.
NELER DAHİL?
Harçlık miktarını belirlerken çocuğunuzla konuşun ve net olun. Hangi ihtiyaçlarını harçlığıyla karşılamasını beklediğinizi açıkça söyleyin. Örneğin; ‘yol, yemek masrafını karşılamalısın’ deyin. Bu sayede parasını ne yönde kullanacağını bilir.
BUNU YAPMAYIN
Herhangi bir sebeple harçlığını keserek ceza vermeyin. Örnek bir davranış sergilediğinde ödül olarak vermeyin.
3 KUMBARA: BİRİKTİR PAYLAŞ HARCA
Milli Eğitim Bakanlığı ve 7 sene kurucu başkanı olduğum Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği işbirliğindeki ‘3 Kumbara’ eğitim projesi ile 5 sene boyunca 81 ilde 524 bin 4’üncü sınıf öğrencisine ulaştık. Proje yurtiçi, yurtdışı birçok prestijli ödül aldı. Bu eğitimlerde öğrencilerimiz “birikim”, “paylaşma”, “harcama” kumbaraları ile tanıştı, hayal, plan, hedef, istek ve ihtiyaç ayrımı, harçlık yönetimi, tasarruf yöntemleri gibi birçok uygulamayı deneyimledi. Araştırmalarımızın sonucuna göre; çocuklarda para yönetimi eğitiminin en etkili araçlarından biri harçlık. Bu sayede, çocuklar temel yaşam becerisi, seçme yetisi, birikim alışkanlığı kazanıyor. Sorumluluk alıp belirli bir dönemi yönetmek onlara özgüven sağlıyor.
