ETİ Bakır 3.1 milyar liralık yeni yatırım yapacak

ABD Başkanı Donald Trump tarafından Türkiye’ye karşı başlatılan ekonomik savaşa Türk özel sektörden cevap geldi. 2004 yılında özelleştirilen ve Cengiz Holding bünyesine geçen Eti Bakır’ın Genel Müdürü Yılmaz Şara, 2022 yılına kadar 3 milyar 100 milyon lira yatırım yapacaklarını belirterek, “Ülkemizin geleceğine güveniyoruz. Türkiye’ye her zamankinden daha büyük bir inançla yatırım yapmaya devam edeceğiz” dedi.

Türkiye’nin yıllık bakır ihtiyacının yüzde 20’sini karşılayan Eti Bakır’ın Genel Müdürü Yılmaz Şara, ekonomi basınının temsilcileri ile Eti Bakır Samsun Tesisleri’nde bir araya geldi. Türkiye’nin içinde bulunduğu durumla ilgili soruları yanıtlayan Şara, “Ülkemizin geleceğine güveniyoruz. Türkiye’ye her zamankinden daha büyük bir inançla yatırıma devam edeceğiz. Böyle zamanlarda yapılacak olan en iyi şey yatırımdır. Biz de bunu yapıyoruz. Daha çok üreten Türkiye dış saldırılara karşı da daha dirençli olacaktır” diye konuştu.

Eti Bakır’ın 14 yıl önce kapanmak üzereyken Cengiz Holding tarafından özelleştirme yoluyla satın alındığını hatırlatan Şara, aradan geçen sürede tesislere 635 milyon dolar yatırım yaptıklarını ifade ederek, yeni yatırımlarla birlikte bu rakamın 1.1 milyar dolara (7.7 milyar lira) ulaşacağını anlattı. 3 milyar 100 milyon liralık yeni yatırımın 2022 yılında tamamlanacağını söyleyen Şara, “Yaklaşık her yıl 787 milyon liralık yatırım yapacağız. Eti bakır şu anda her yıl 550 milyon dolarlık ithalatın önünü kesiyor” dedi.

Yeni yatırımların inşaat aşamasında 2 bin kişinin çalışacağını tamamlandıktan sonra da 500 kişinin doğrudan tesislerde istihdam edileceğini anlatan Eti Bakır Genel Müdürü Yılmaz Şara, “Yatırımların oluşturacağı ekosistem ile en az 3 bin kişi bu sayede iş sahibi olacak. Her yıl 500 milyon dolarlık ithalatın önünü kesen Eti Bakır, Türkiye için üretmeye devam edecek. Bugün 3 bin 161 kişiyi istihdam eden Eti Bakır’ın, 2022 yılında çalışan sayısı 3 bin 660 kişiye ulaşacak. Dolaylı istihdamı da eklediğinizde sayı 10 bin kişiyi aşıyor” açıklamasını yaptı.

Eti Bakır’ın özelleştirme sürecinde yaşananları da paylaşan Yılmaz Şara şunları anlattı: “Kapanma aşamasında olan maden işletmeleri ve fabrikaları bugün Türkiye’nin en büyük şirketleri arasına girdi. Eti Bakır Samsun fabrikasının bacasından çıkan sülfürik asit gazı, bölgedeki tütünü tarlada yaktığı için devlet her yıl yüklü miktarda tazminat ödemeye başladı. Ancak tazminatlar çok büyük rakamlara çıkınca fabrika tütün mevsiminde 3 ay kapatılıyordu. Böyle bir dönemde aldığımız Eti Bakır, yapılan yatırımlarla sanayinin yıldızı oldu. Bakırdaki saflık oranı yüzde 99.60’tan yüzde 99.99’a ulaştı. Yani bir başka anlatımla saf bakır üretmeyi başardık. Üretimi artırmak için fabrikayı yenilemek ile beraber hammaddenin de artması gerekiyordu. Bu nedenle Küre ve Murgul’da bulunan bakır madenlerinde yapılan sondajlarla yeni rezervler bulundu. Böylece 32 bin ton olan yıllık üretim, yeni yatırımlarla birlikte 75 bin tona yükseltildi.”

Köylülerin tütününü yakan ve özelleştirildiği yıl 100 milyon lira zarar eden fabrikayı ayağa kaldırmanın ilk adımının sülfürik asitten kurtulmak olduğunu anlatan Şara, “Bu nedenle arıtma tesisi revize edildi ve gazın fabrika bacasından salınması önlendi. Sülfürik asit gübre yapımında kullanıldığı için tesise 40 milyon dolara üretim tesisi kuruldu. Burada üretilen sülfürik asitin değerlendirilmesi için tesislere gübre fabrikası kuruldu. Sülfürik asit tarladaki tütünü yakmak yerine amonyum sülfat gübre olarak ekonomiye kazandırıldı. Böylece hem tarlalar yeniden tarıma açıldı, hem de ürünü yakan gaz hammadde olarak kullanıldı. Eti Bakır Samsun Tesislerinin bacasından çıkan gaz, yapılan yatırımla birlikte AB ülkelerinin referans olarak gösterdiği değerin 3 kat altına indirildi. Şu anda bacadan çıkan gaz yüzde 99,5 oranında tutulmaktadır” dedi.

Samsun’da yeterli alan ve gübre üretimi için gerekli 2 malzemeden biri olan pirit cevheri olmasına rağmen, Mazıdağı’ndan elde edilecek fosfatın Samsun’a getirilmesi yerine, Mardin Mazıdağı’na 1.1 milyar dolarlık yatırım ile Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri kurulduğunu hatırlatan Şara, gübre üretimi için gerekli pirit cevherinin Samsun’dan demiryolu ile Mazıdağı’na gönderileceğini söyledi.

Eti Bakır, Samsun, Küre ve Murgul tesislerinde şu ana kadar 2 milyon 900 bin metrekare alan 8 milyon dolar harcamayla rehabilite edilerek 900 bin ağaç dikildi. 1 milyon 250 bin metrekare alanın rehabilitasyon çalışması devam etmekte olup önümüzdeki sene sonuna kadar 650 bin ağaç daha dikilecek.

Verilen bilgilere göre Eti Bakır Samsun Tesisleri, Türkiye’de cevherden izabe bakır üretimi yapan tek tesis konumunda bulunuyor. Türkiye’nin yıllık bakır ihtiyacı 435 bin ton, parasal olarak değeri 3 milyar doların üzerinde. Bu miktarın 50 bin tonu hurda geri dönüşünden sağlanıyor. Geriye kalan 385 bin tonun Eti Bakır üretimi olan 75 bin ton dışındaki miktar ise mamul veya yarı mamul olarak ithal edilmekte. Eti Bakır ise şu anda ülke ihtiyacının 75 bin tonunu karşılıyor. Türkiye’nin ihtiyacının yaklaşık yüzde 20’si Eti Bakır tarafından karşılanıyor. Bu da yılda yaklaşık 550 milyon doların üzerinde dövizin yurt içinde kalması anlamına geliyor.

Özelleştirmeden önce Eti Bakır, Küre’de maden arama ve üretme çalışmalarını 140 metreye kadar sürdürebiliyordu. Yapılan araştırmalar sonunda, 140 metrenin altında yeni rezerv bulundu. Bugün 960 metreye ulaşan yeni bir yeraltı sistemi kuruldu. Türkiye’nin en derin madenine otomobil ile dolaşılabilecek 40 kilometre yol tünel açıldı. Eti Bakır yeraltı zenginliklerinin tespit edilmesi için, yılda 100 bin metreden fazla sondaj yaparak, yaklaşık 50 milyon dolar AR-GE yatırımı yaptı. Diğer teknolojik çalışmalarla birlikte bu rakam 60 milyon doları geçti. Murgul’daki maden sahasının yeterli rezerv olmadığı için önce kapatılmasına, sonra özelleştirilmesine karar verildi. Yapılan sondaj çalışmaları ile yeni rezerv bulan Cengiz Holding, özelleştirme öncesinde bu tesislerde ton başına 10-15 kg bakır içeren cevher işlenirken, halen ton başına 5 kg bakır içeren cevher işleyerek ekonomik açıdan ayakta kalmaya çalışmakta.