Erdoğan Maliye Bakanı’na teşekkür etmekte haklıymış

Vergi rekoru kıran devlet, harcarken bonkör davrandı. Toplam giderler yüzde 29’la enflasyon oranının üç katı arttı. Üstelik bu harcama artışına faiz giderlerinin hiç katkısı olmadı.

Başbakan Erdoğan’ın “Maastricht kirterlerinden bile iyi” sözleriyle açıkladığı 2006 bütçesi için Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’a ettiği teşekkürde son derece haklı olduğu ortaya çıktı. 3.99 milyar YTL’lik açıkla tek parti döneminden sonraki en iyi performansı gösteren 2006 bütçesinde hemen hemen tek başarı vergi gelirlerinde sağlandı. Geçen yıl devletin toplam gelirleri 33.3 milyar YTL artarken, bu artışın 30.8 milyar YTL’si vergi gelirlerinden elde edildi. Giderlerdeki artış ise 2005’e göre aynı seviyede kalan faiz harcamalarının etkisiyle 29.2 milyar YTL’de kaldı.

Vergi toplama rekoru
Bu sonuçların ardından bütçe açığının GSMH’ye oranı yüzde 0.7’ye geriledi. Böylece Türkiye, bütçe performansında Başbakan Erdoğan’ın dediği gibi Fransa, İngiltere, Almanya ve İtalya başta olmak üzere hemen hemen tüm Avrupa ülkelerini sollamış oldu. Türkiye bütçesi geçen yıl 171.3 milyar YTL’lik gelir ve 175.3 milyar YTL’lik gider rakamlarıyla sonuçlanırken, bütçe açığındaki iyileşmede en önemli rol artan gelirler yoluyla oldu.

Giderde azalma yok
Devlet 2005 sonunda 160 milyon YTL olarak belirlediği bütçe gelirlerinde hedeflerin üzerine çıktı. 2006’da Maliye’nin kasasına beklediğinden 11.3 milyar YTL daha fazla para girişi yaşandı. Hatta, 2006 bütçesi yapılırken çok yüksek belirlendiği gerekçesiyle büyük eleştiri alan vergi gelirlerinde bile hedef 5.3 milyar YTL aşıldı. “Oran artışı olmadan bu kadar vergi toplayamaz” denilen Maliye 137.5 milyar YTL’lik tahsilat yapıp vergi toplama rekoru kırdı.

Gelir tarafında sağlanan hedeflerin üzerindeki performans harcamalarda ise görülemedi. Bütçedeki toplam harcama miktarı 175.3 milyar YTL’yle öngörülenin 1 milyar YTL üzerinde oldu. Giderlerdeki en önemli artış, faiz dışı harcamalar kaleminde yaşandı. Devlet faiz dışındaki harcamalara 129.3 milyar YTL’lik ödeme yaptı. Bu rakam bütçe yapılırken öngörülen seviyenin 1.4 milyar YTL üzerinde oldu.

Faizdışı harcamalarda özellikle personel giderleri, sosyal güvenlik harcamaları nedeniyle yapılan transferler, mal ve hizmet alımları gibi ana kalemlerde yüzde 40’lara varan artışlar yaşandı.

Gider tarafındaki tek olumlu gelişme ise faiz harcamalarından sağlanan reel tasarruf oldu. Düşen faizlerin de etkisiyle faiz harcamaları 45.9 milyar YTL olarak gerçekleşti. Faiz giderlerindeki artış yüzde 0.66 oldu ve reel olarak küçüldü.

Personel harcaması faiz giderine yaklaştı
Geçen yılki rekor bütçede en dikkat çekici gelişmelerden biri de iç borç faizlerinde yaşanan düşüşün etkisiyle devletin harcama kalemleri içinde yaşanan hızlı değişim oldu. Personel için yapılan ödemeler 1994’ten sonra ilk kez iç borç faizleri için yapılan harcamalara yaklaştı. Devlet geçen yıl çalıştırdığı perosneline 37.7 milyar YTL’lik ödeme yaptı. Personel harcamaları 5.8 milyar YTL yani yüzde 18.4 arttı. Personel giderlerindeki artış maaş zammının üzerinde olurken, kamuda artan istihdam sayısı bu büyümede etkili oldu. Buna karşın toplam iç ve dış borç faizi için yapılan ödme tutarı yüzde 0.6 ile 45.9 milyar YTL’de kaldı. Faiz ödemelerinin 38.6 milyar YTL’si iç borç faizleri için yapıldı.

Sigara, alkol, benzin alırken 37 milyar YTL ÖTV ödedik
Geçen yıl 137.4 milyarYTL’yle zirveye ulaşan vergi gelirlerinde günlük harcamalardan kesilen dolaylı vergilerin payı giderek artıyor. 2006’da KDV ve ÖTV yoluyla toplam vergi tahsilatının yüzde 38’ini oluşturan 52.9 milyar YTL toplandı. 36.9 milyar YTL tutan ÖTV içinde aslan payını 20.5 milyon YTL ile petrol, doğalgaz ve türevlerinden kesilen vergiler oluşturdu. Tüketici motorlu taşıtlar için 4.1, alkollü içkiler için 21.9, sigara için ise 8.9 milyar YTL’lik özel tüketim vergisi ödedi.

Sosyal güvenlik açığı azalırsa bütçe fazla bile verir
Faizharcamalarındaki iyileşmeye rağmen sosyal güvenlikteki açıklar bütçenin en önemli problemlerinden biri olmaya devam ediyor. Devlet geçen yıl sosyal güvenlik kuruluşlarına 5.1 milyar YTL’lik prim ödemesi yaptı. Buna ek olarak, binaçlorındaki ’kara delik’ nedeniyle SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve İşsizlik Fonu gibi sosyal güvenlik kuruluşlarının açıklarını kapatmak için yapılan Hazine yardımı tutarı 21.7 milyar YTL’yi buldu. Böylece devletin sosyal güvenlik harcamalarının toplamı 27.2 milyar YTL’ye ulaştı. Sosyal güvenlik açığındaki oynamalar önümüzdeki yıllarda bütçenin performansının sürdürmesi açısından kilit rol oynayacak düzeye geldi.

İddaa’daki patlamayla şans oyunları vergisi % 57 arttı
İddiaa, sayısal loto ve at yarışlarına her geçen gün artan talep devletin vergi gelirlerine de önemli bir katkı yapıyor. Bahis severler geçen yıl oynadıkları bahisler aracılığıyla devlete 368.7 milyon YTL vergi ödedi. Böylece şans oyunlarından elde edilen gelir tutarı yüzde 57.4 arttı. 1999 depreminden sonra ’geçici’olarak alınmaya başlanan, ancak daha sonra kalıcı hale gelen özel iletişim vergisindeki hızlı artış ise geçen yıl da sürdü. Türkiye’deki cep telefonu abonesi sayısı 53 milyonu geçerken devletin özel iletişim vergisi tahsilatı bir yılda yüzde 17’lik artışla 3.6 milyar YTL’ye dayandı.