Doğalgaza zam sürprizi

BOTAŞ, 1 Ocak'tan itibaren geçerli olmak üzere elektrik santrallerine verdiği doğalgaz fiyatını yaklaşık yüzde 19 oranında artırdığı ortaya çıktı.

Sektör çevrelerine göre, doğalgazla çalışan ve Hazine garantili üretim yapan özel şirketlerle kamu santralleri, elektrik birim fiyatlarını yeni yılda zamlı tarifeye göre belirleyecek. Zaman'ın haberine göre, Ocak zammı, Hazine garantili üretim yapan özel sektör santralleriyle EÜAŞ (Elektrik Üretim AŞ) santrallerini yakından ilgilendiriyor. Sektör çevreleri, elektriğin yarıdan fazlasının doğalgazla üretildiğine dikkat çekerek, doğalgazda fiyat artışlarının devamı halinde elektrik birim fiyatlarına zammın da kaçınılmaz olacağına vurgu yapıyor. Öte yandan BOTAŞ, "elektrik santrallerine satılan doğalgaza zam" ile ilgili soruları cevapsız bıraktı.

BOTAŞ, önceki yıl doğalgaz fiyatlarına yüzde 73-75 oranında zam yapmıştı. Tüketimin arttığı kış aylarında uygulanan zam, abonelerin tepkisine sebep oldu ve gaz tüketimi hızla düştü. Ancak Otomatik Fiyat Mekanizması gereği şirket, Hazine'nin bildirdiği döviz, petrol, faiz, enflasyon vb. girdilerdeki değişime paralel gaz satış fiyatlarını her ay yeniden belirliyor. Ayrıca enerji KİT'lerini (Kamu İktisadi Teşebbüsleri), birim fiyat belirlemelerinde Hazine'nin her yıl kendilerine verdiği kârlılık hedeflerini de dikkate alıyor. 2010 için Hazine BOTAŞ'a 3,5 milyar lira kârlılık hedefi ortaya koymuştu. Buna paralel olarak doğalgaz için de yüzde 50-70 zam konuşulmaya başlanmıştı.

'ZAM YOK' SÖZÜ ABONEYİ SEVİNDİRDİ

Yeni yılda en çok merak edilen konuların başında doğalgaz zammı geliyordu. İlk olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, ocak başında yaptığı açıklamada, doğalgaz zam oranını yüzde "0" olarak duyurdu. Bu açıklama, konut ve sanayi abonelerini sevindirdi. Böylece yeni yıla aboneler zamsız girdi. Ancak Zaman'ın edindiği bilgilere göre kamu şirketi BOTAŞ, Hazine garantili çalışan Yap İşlet ve Yap İşlet Devret santralleri ile EÜAŞ santrallerine geçen yıl bildirdiği zamlı doğalgaz tarifesini ocaktan itibaren uygulamaya koydu. Buna göre Hazine garantili üretim yapan elektrik santralleri için bin metreküp doğalgaz fiyatı Aralık 2009'da ortalama 291 dolar civarındayken ocakta rakam 347 dolar seviyesine yükseldi. Artış oranı yüzde 19'u buldu. Halen tüketilen doğalgazın yaklaşık yüzde 55'i elektrik üretiminde, geri kalan bölümü ise konut ve sanayide kullanılıyor. İzmir, Adapazarı, Gebze (ENKA); Doğa Enerji, Ova Elektrik, Unimar, Trakya Elektrik, Baymina gibi Yap İşlet ve Yap İşlet Devret santralleri Hazine garantili üretim yapıyor ve doğalgaz ihtiyacını kamu şirketi olan BOTAŞ'tan karşılıyor. Aynı şekilde kamu şirketi EÜAŞ'a bağlı Hamidabat, Ambarlı, Bursa, Aliağa santralleri de doğalgazı BOTAŞ'tan temin ediyor.

Doğalgaz kombine çevrim tipi elektrik santralleri, nükleer, termik gibi santrallerin çalışma prensibi ile hemen hemen aynı. Farklı enerji kaynağı olarak doğalgaz kullanılıyor. Kullanılan yakıtın oldukça büyük bir kısmını elektrik enerjisine çevirebiliyor. Bu da yaklaşık yüzde 60 oranına tekabül ediyor. Kömür santralleri için eşdeğer rakam ise yüzde 40'ı nadiren geçebilmekte. Hem de çevreye etkileri minumum düzeyde tutuluyor. Söz konusu santrallerde elektrik üretimi iki farklı kademede gerçekleştiriliyor. Gaz türbinlerinde hava ile karıştırılan doğalgaz yakılarak, türbinle aynı şaft üzerinde bulunan bir jeneratörü çevirmek suretiyle birinci kademe elektrik üretililiyor. Aynı anda, bu yanmadan kaynaklanan sıcak gazlar "buhar üretim kazanına" gönderilip bu ısıyla da buhar elde ediliyor. Doğalgaz santrallerinin diğer santrallere göre avantajı, doğaya zarar vermemesi, dezavantajları ise yakıt kapasitesinin dünya çapında azalması.