Çocuğa göre para

Buna göre, sistemde 4 çocuklu ve eşi çalışmayan bir asgari ücretli aylık 77,57 YTL, yıllık 930,85 YTL geçim indirimi alacak. Eşi çalışan ve iki çocuğu bulunan asgari ücretli için hesaplanan asgari geçim indiriminin aylık tutarı da 59,32 YTL olacak.

İstanbul Serbest Muhasebeciler Mali Müşavirler Odası’nca (İSMMMO) hazırlanan “Asgari Geçim İndirimi Hesaplama Rehberi”nde 10 soru ve yanıtla sisteme açıklık getirildi. 10 soru ve yanıtla asgari geçim indirimi sistemi şöyle işleyecek:

Uygulamadan kimler yararlanacak? Ne zaman başlayacak?
Asgari geçim indirimi uygulaması sadece gerçek usulde vergilendirilen (net ücret sözleşmesi ile çalışanlar dahil) gerçek kişilerin ücret gelirleri için yapılabilecek. Ücretler dışındaki vergiye tabi gelirler ve ücretleri diğer ücret kapsamında vergilendirilen hizmet erbabı, ücret dışında gelir vergisine tabi diğer gelir unsurlarını elde edenler ve dar mükellefiyet kapsamında ücret geliri elde edenler de asgari geçim indirimi uygulamasından yararlanamayacaklar. Asgari geçim indirimi uygulamasına (2008 yılı başından itibaren elde edilecek ücret gelirlerine uygulanmak üzere) 01.01.2008 tarihinde başlanacak.

Asgari geçim indirimi tutarı nasıl hesaplanacak?
Ücretlinin medeni durumuna göre kullanılacak oranlar yasada şöyle belirlendi: Mükellefin kendisi için yüzde 50, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için yüzde 10, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için yüzde 7.5 diğer çocuklar için yüzde 5. Örneğin, evli, eşi çalışmayan ve eşinin herhangi bir geliri bulunmayan, iki çocuklu bir ücretlinin ücreti üzerinden hesaplanan gelir vergisinden indirilecek vergi tutarı hesaplanırken, matrah olarak, yıllık brüt asgari ücretin yüzde 75’i dikkate alınacak. Bu şekilde hesaplanan tutara da yüzde 15 vergi oranı uygulanarak, ücretlinin gelir vergisinden bir yıllık sürede indirilebilecek vergi tutarına ulaşılacak.

Asgari geçim indiriminden yararlanan bir ücretli aynı zamanda sakatlık indiriminden de yararlanabilecek mi?
Gelir Vergisi Kanunu’nun 31’inci maddesi hükümleri kapsamında sakatlık indiriminden yararlanmakta olan bir çalışan aynı zamanda asgari geçim indiriminden de yararlanabilecek. Örneğin bekâr olan ve ikinci derece sakatlık indiriminden faydalanmakta olan bir ücretli için sakatlık indiriminin mahsubundan sonra kalan gelir vergisi matrahı üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından, yıllık asgari geçim indirimi tutarının 1/12’si olan (547,56 YTL /12) 45,63 YTL’si mahsup edilecek. Mahsup edilen tutarın fazla olması sebebiyle bir iade söz konusu olmayacak.

Bir aydan az çalışma yapılması halinde, asgari geçim indirimi uygulaması nasıl yapılacak?
Ücret gelirinin ayın tamamında değil de bir kısmında elde edilmiş olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarı esas alınacak. Yani, hesaplanan yıllık indirim tutarının 1/12’si kısmen çalışılan aya ait ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinden indirilecek.

Eşin çalışmadığı ve gelirinin bulunmadığının tespiti nasıl yapılacak?
Eşinin çalışmadığı ve herhangi bir gelirinin olup olmadığı konusunda ücretlinin beyanı (aksi tespit edilmediği sürece) yeterli sayılacak. Öteden beri çalışan ücretlilerin medeni durumları ve çocuk sayıları hakkında işverenlerinde mevcut bilgiler esas alınacak. Ancak, ücretliler bu durumlarında her hangi bir değişiklik olması halinde (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) değişiklikleri işverene, değişikliğin vuku bulduğu tarihten itibaren bir ay içerisinde, bir örneğine 265 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ekinde yer verilen “Aile Durumu Bildirimi” ile bildirecekler. Asgari geçim indirimi oranını etkileyen medeni durumu veya çocuk sayısında meydana gelen değişiklikler, değişikliğin işverene bildirildiği tarih itibarıyla uygulanmaya başlanacak.

Her ikisi de ücretli olarak çalışan eşler için çocuklar hesaplamada nasıl dikkate alınacak?
Asgari geçim indirimi uygulamasında, indirim ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanacak. Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınacak. Boşanmış ancak nafaka ödediği bir çocuğu bulunmayan bir ücretli, bu durumda, sadece, asgari ücretin yıllık tutarının yüzde 50’i üzerinden yüzde 5 oranına göre hesaplanan tutarı indirim konusu yapabilecek.

Muhtasar beyanname veren işverenlerce yapılacak işlemler nelerdir ?
İşverenler, kendilerinde mevcut medeni durum ve çocuk sayısı ile ilgili bilgiler doğrultusunda her yıl Ocak ayı itibarıyla örneği 265 Seri Numaralı GV Genel Tebliğine ekli “Asgari Geçim İndirimine Ait Bordro”yu düzenleyecekler. Her bir ücretlinin yararlanacağı asgari geçim indirimi ayrı ayrı hesaplanarak bordroda gösterilecek. Yıl içerisinde meydana gelen değişiklikler için ayrı bir bordro düzenlenecek. Bordro işveren nezdinde muhafaza edilecek, istenildiği takdirde yetkililere ibraz edilecek. İşveren, Ocak ayında düzenleyecekleri asgari geçim indirimine ait bordroda her aya ilişkin ücretliler için hesaplayacakları asgari geçim indirimi tutarını gösterecekler.

Ücret gelirleri için yıllık beyanname veren ücretlilerde asgari geçim indirimi uygulaması nasıl yapılacak?
Ücretleri tevkifata tabi bulunmayan ve bu nedenle de Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre ücretlerini yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerde asgari geçim indirimi, yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle gerçekleştirilecek. Asgari geçim indiriminden faydalanmak isteyen ücretli; “Aile Durumu Bildirimi”ni doldurarak yıllık beyannameye ekleyecek.

Yıl içinde birden fazla işverenden ücret alınması halinde asgari geçim indirimi uygulaması nasıl yapılacak?
Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alınması halinde, asgari geçim indirimi uygulaması, en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecek. Ücretli medeni durumu ve çocuk sayısı hakkında bildirimini, en yüksek ücret geliri elde ettiği işverene vererek, uygulamanın ilgili işverence yerine getirilmesini sağlayacak. Ücretlinin aynı anda birden fazla işverenden dolayı asgari geçim indiriminde faydalandığının tespiti halinde oluşan vergi kaybı, ücretliden cezalı olarak tahsil edilecek.

Uygulamaya ilişkin hukuki yaptırımlar neler?
Çalışanların medeni durumlarının uygulamaya doğru yansıtılmaması suretiyle haksız yere fazla indirimden faydalanılması vergi ziyaı suçunun işlendiği anlamına gelecek. İşverenler tarafından hizmet erbabının ücret gelirlerinden kesilen gelir vergisinden mahsup edilen asgari geçim indiriminin, o ay ki ücretiyle birlikte ücretliye nakden ödenmesi gerekiyor. Aksi takdirde, ücretliye nakden ödenmeyen asgari geçim indirimi, işverenler tarafından haksız yere yapılan bir mahsup işlemi niteliği taşıyacak ve tevkif suretiyle kesilen verginin bu tutar kadar olan kısmı, muhtasar beyanname ile eksik beyan edilmiş sayılacak.