Çeyiz parasını devlet tek seferde ödüyor. 5 yıl almayan...

Anne veya babası nedeniyle ölüm aylığı alan kız çocukları evlenirse, iki yıllık tutar kadar ‘çeyiz parası’ alır. Milliyet yazarı Cem Kılıç çeyiz parasının ayrıntılarını kaleme aldı. İşte o yazı... SGK’dan ölüm aylığı alan kız çocukları, evlenirlerse aylıkları kesilir. Ancak evlendiği için aylığı kesilen kız çocuklarına ölüm aylığının iki yıllık tutarı kadar evlenme ödeneği, yani halk arasında bilinen adıyla çeyiz parası ödenir.

Çeyiz parasına ilişkin pek çok detay maalesef bilinmiyor. Bu yazımda merak edilen her şeyi örneklerle açıklamaya çalışacağım.

Yaşa değil, medeni duruma bakılıyor

Annesi veya babasından dolayı ölüm aylığı alan kız çocuklarının aylıkları, erkek çocuklardaki gibi belirli bir yaşı geçince kesilmez. Sosyal güvenlik sisteminde bu anlamda kadınlara pozitif ayrımcılık var. Kız çocuklarının anne veya babasından aldığı ölüm aylıkları evlenmeleri halinde kesilir. Kız çocuğu evlenirse aylık almaya devam edemez, ancak evlendiği tarihte yazılı olarak talep ederse ölüm aylığının iki yıllık tutarı çeyiz parası olarak kendisine ödenir. Bu noktada önemli olan SGK’dan yazılı olarak çeyiz parasının talep edilmesidir. Kız çocuğu yazılı olarak talep etmezse SGK otomatik olarak çeyiz parası vermez.

5 yıl içinde talep edilmeyen çeyiz parası yanar

Çeyiz parasının talep edilmesi için beş yıllık hak düşürücü süre söz konusudur. Evlendikten sonra beş yıl içerisinde çeyiz parasını talep etmeyen kız çocuğu bir daha çeyiz parası talep edemez. 1 Ocak 2019’da evlenen kız çocuğu 1 Ocak 2024’e kadar çeyiz parasını SGK’dan yazılı olarak talep etmek durumundadır, 2 Ocak 2024 tarihinden itibaren bir daha çeyiz parası talep edemez.

Hesaba ek ödeme dahil edilmez

Çeyiz parası hesaplanırken kız çocuğuna ödenen ölüm aylığının ek ödemeler hariç tutarı dikkate alınır. Dolayısıyla ölüm aylığının iki yıllık tutarı hesaplanırken ek ödeme niteliğindeki tutarlar hariç olmak üzere aylığın iki yıllık tutarı kız çocuğuna ödenir. Bu detay bilinmediği için çoğu kez çeyiz parasının eksik ödendiği düşünülür, ancak ek ödeme niteliğindeki tutarlar hesapta dikkate alınmaz.

Dul eş tekrar evlenirse çeyiz parası ödenmez

Çeyiz parası yalnızca ölüm aylığı almakta olan kız çocuklarına ödenmektedir. Vefat eden eşinden dolayı aylık almakta olan dul eşin yeniden evlenmesi halinde kendisine çeyiz parası ödenmez.

Dolayısıyla dul aylığı alan kişiler evlendiklerinde aylıkları kesilir ve çeyiz parası alamazlar.

Eşini kaybeden hemen aylık alabilir

Anne veya babasından dolayı aldığı ölüm aylığı evlendiği için kesilen ve bu çerçevede çeyiz parası alan kız çocuğu, eşini kaybeder ve eşinden dolayı ölüm aylığı almaya hak kazanırsa, eşinden dolayı kendisine bağlanacak aylığı hemen alabilir.

Eşinden dolayı alacağı aylık için çeyiz parasının bitiş süresi beklenmez. Örneğin 1 Ocak 2019’da evlenen ve bu tarihte anne veya babasından dolayı aldığı ölüm aylığının iki yıllık tutarını peşin olarak alan kız çocuğu, 1 Ocak 2020’de eşini kaybederse ve eşinden dolayı ölüm aylığı almak için hak sahibi durumunda ise 1 Ocak 2020’den itibaren eşinden aylık almaya başlayabilir.

Eğer kız çocuğu aynı zamanda anne veya babasından dolayı da aylık alabilir durumda ise bu aylığı alabilmek için 1 Ocak 2021 tarihini beklemek durumundadır. Ancak eşinden dolayı alabileceği aylığı hemen almaya başlayabilir.

Evlenen kız çocuk sonrası yeni paylaşım

Anne veya babadan iki kız çocuğunun ölüm aylığı alıyor olması ve bu iki kızdan birisinin evlenmesiyle çeyiz parası alarak aylığının kesilmesi halinde, ölüm aylığı almaya devam edecek olan kız çocuğunun ölüm aylığı oranı artacaktır. Ancak aylık almaya devam edecek kız çocuğunun aylık miktarı, evlenme ödeneği ödenen sürenin sonunda artacaktır. Az önceki örnekteki sürelerden hareketle 1 Ocak 2019’da kız kardeşi evlenen ve bu tarihten sonra aylık alan tek çocuk olarak kalan kız kardeş, 1 Ocak 2021’den itibaren ilgili yasa hükümlerine göre yeniden belirlenen oranda aylık alabilecektir.

Ne kadar ödeme yapılır?

Kız çocuklarına ödenen çeyiz parasının miktarı, kendilerine ödenen ölüm aylığının iki yıllık tutarı kadardır. Örneğin 500 TL ölüm aylığı alan kız çocuğuna ölüm aylığının iki yıllık tutarı olan 12 Bin TL çeyiz parası ödenir. Çeyiz parası evlendiği için aylığı kesilen kız çocuğuna peşin olarak ödenir. Bu parayla kız çocuğunun evlilik sürecindeki masraflarının karşılanması hedeflenir.

İki yıl içinde boşanan, süre bitimini bekler

Evlenmesi nedeniyle ölüm aylığı kesilen ve iki yıllık ölüm aylığı tutarını çeyiz parası olarak peşin alan kız çocuğu, iki yıl içinde boşanır ve yeniden hak sahibi haline gelirse kendisine hemen ölüm aylığı bağlanmaz. İki yıllık sürenin bitimi beklenir. Bir örnek vermek gerekirse 1 Ocak 2019’da evlenerek çeyiz parası alan kız çocuğu 1 Ocak 2020’de boşanıp yeniden hak sahibi haline gelse de, aylık için 1 Ocak 2021 beklenecektir.

Çeyiz parası alan kız çocuğu iki yıl içinde yeniden hak sahibi olsa bile, çeyiz parasının karşılığı süre geçmeden ölüm aylığı alamaz.