Canavar gıdasız kaldı

Enflasyon Eylül’de sürpriz yaptı ve beklentilerin altında kaldı. TÜİK’in verilerine göre, TÜFE gıda fiyatlarındaki düşüşün öncülüğünde tahminlerin oldukça altında yüzde 0.18 arttı.

Yıllık enflasyon Eylül’de böylece Ağustos’taki yüzde 8.05 düzeyinden yüzde 7.28’e geriledi. Son 2 aylık iyileşme 1.5 puanı buldu. Enflasyon, 2005‘ten bu yana yüzde 0.82 çıkan Eylül ayı ortalamasının çok altında kaldı. Öngörüler aylık bazda TÜFE’nin yüzde 0.66 artış göstermesi yönündeydi. Yİ-ÜFE de Eylül’de yüzde 0.29 artttı. Yİ-ÜFE’de yıllık değişim bir önceki ayki yüzde 3.03 seviyesinden yüzde 1.78’e indi.

Gıda ekside

Enflasyonda yaşanan sürpriz gelişmedeki ana etken Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) da işaret ettiği üzere gıda fiyatlarındaki düşüş oldu. Gıda fiyatlarının tarihinde ilk kez bir Eylül’de düşüş kaydetmesi dikkati çekti.

Gıda ve alkolsüz içecek grubu Ağustos’taki yüzde 1.92’lik düşüşün ardından, geçen ay da yüzde 0.70 geriledi. Gıdadaki gerileme enflasyonu tek başına 0.2 puan aşağı çekti. TÜFE, TCMB’nin yüzde 7.5 olan 2016 yıl sonu enflasyon tahminin altına inmiş oldu.

Eylül’de endekste yer alan gruplar arasında en yüksek artışı ÖTV zammının yapıldığı ulaştırmada gerçekleşti. Bu grupta enflasyon yüzde 2.7 arttı. 8 Eylül’de benzin, motorin ve ev kullanımı hariç LPG’den alınan ÖTV’de 20 kuruşluk artışa gidilmişti.

Diğer kalemlere bakılınca Eylül’de eğitimde yüzde 1.98, lokanta ve otellerde yüzde 0.67, konutta yüzde 0.41, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 0.28 artış görüldü. Aylık bazda en fazla gerileme yüzde 3.49 ile giyim ve ayakkabıda yaşandı.

Salatalık zam şampiyonu

Eylül ayının zam şampiyonu salatalık oldu. Salatalık fiyatları yüzde 23.72 artarken, onu yüzde 14.96’yla fındık içi, yüzde 11.67’yle anaokul ücreti, yüzde 10.28’le kabak, yüzde 8.78’le patlıcan, yüzde 7.41’le nohut, yüzde 6.81’le LPG dolum ücreti, yüzde 6.77 ile motorin, yüzde 6.46’yla okul servis ücreti, yüzde 6.19’la sweatshirt takip etti.

Çekirdekte sert düşüş

Özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden ‘H’ yıllık olarak Ağustos’ta yüzde 8.21’den sert düşüşle Eylül’de yüzde 7.56’ya gerilerken, ‘I’ endeksi yüzde 8.41’den yüzde 7.69’a indi. TCMB, son PPK özetlerinde toplam talepteki yavaşlamanın çekirdek enflasyondaki kademeli düşüşü desteklediğini bildirmişti.

Bol ve ucuz palamut tavuğu da düşürdü

Balık, mevsimin açılmasıyla fiyatı en çok gerileyen ürün olarak kayıtlara geçti. Bu yıl özellikle palamutun bol çıkması fiyatların yüzde 21.36 gerilemesini sağladı. Ekonomistler balık fiyatlarında yaşanan yüzde 21’i aşkın gerilemenin tavuk gibi ikame ürünler başta olmak üzere gıdadaki düşüşte etkili olduğuna dikkat çekti. Eylül’de tavuk etinin fiyatı yüzde 7.8 indi.

İndirimler sürecek

HALK Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvcı Tokalı, “Enflasyon yılı yüzde 8’in altında kapatabilir. Avrupa bankacılık sistemine ilişkin endişelerin daha artmaması durumunda TCMB faiz indirimine devam edebilir” dedi.

Merkez’in eli güçlendi

Analistler enflasyon verilerinin TCMB’nin faiz koridorunun üst bandında gerçekleştirdiği ve temkinli olarak nitelendirdiği indirimlere art arda 8’inci ayda da devam edebileceğini gösterdiğini belirtti. “Merkez Bankası için iyi haber” diyen Nomura Stratejisti Timothy Ash, “TCMB’nin gevşeme sürecinde attığı adımlar konusunda bankayı haklı çıkarmaya yardım edecek. Veriler daha fazla gevşeme için bankanın önünü açacak” dedi. TCMB faiz koridorunun üst bandında 7 ay üstüste düşürerek 250 baz puan indirime gitti. TCMB’nin bir sonraki faiz kararı 20 Ekim’de açıklanacak.

Eylül ayında ilk kez negatif çıktı

EKONOMİST Haluk Bürümcekçi, enflasyonun geçen yıla göre düşük gelmesinde özellikle işlenmemiş meyve-sebze fiyatlarındaki aşağı yönlü sert bir düzeltme görülmesinin etkili olduğunu, et fiyatlarında artış gözlenmesinin iyileşmeyi sınırladığını söyledi. Bürümcekçi, “Gıda enflasyonu ilk kez Eylül’de negatif oldu. Eylül 2015’te işlenmemiş gıda fiyatları aylık yüzde 1.94 artarken bu yıl yüzde 1.7 düştü” dedi.

Yüzde 5 hedefi seneye tutar mı?

Ziraat Bankası Ekonomisti Bora Tamer Yılmaz, Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi’nin kararlarının etkisini göstermeye başladığını ve gelecek dönemde kalıcı etkilerinin daha net görüleceğini söyledi.

Yılmaz, şunları kaydetti: “Merkez Bankası’nın sadeleşme politikası, ilaveten ekonomi yönetiminin uyumlu ve koordine çalışmalarıyla artık Türkiye’de enflasyon nedeniyle faiz hadleri üzerindeki artırma baskısı iyice azalıyor.

Önümüzdeki yıllar için yüzde 5 enflasyon hedefinin gerçekçiliği arttı. İkinci aşamada Merkez Bankası 2017 yılı içinde faiz indirimlerine başlama olasılığına sahip.”

Doğalgaz indirimi aşağıya çekecek

Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan, enflasyon rakamlarına ilişkin olarak, “Çekirdek enflasyon göstergelerinde gözlemlenen düşüş eğilimi Eylül’de de belirginleşerek devam etti. Bu durum Merkez Bankası’nın önümüzdeki dönemde faiz oranlarında indirim yapma konusunda elini güçlendiriyor” dedi. Elvan, şunları kaydetti: “Çekirdek enflasyon göstergeleri olan ‘H’ ve ‘I’ endekslerinde Şubat’tan itibaren gözlemlenen düşüş eğilimi Eylül’de belirginleşerek devam etti. Enflasyon göstergelerindeki düşüş eğiliminin süreceği tahmin ediliyor.”

Doğalgazda yapılan yüzde 10 indirimin önümüzdeki dönemde TÜFE’yi aşağı yönlü etkilemesinin söz konusu olacağını aktaran Elvan, “Yılın kalan döneminde döviz kurunun istikrarlı seyri, gıda fiyatları yıllık artış hızının yüzde 7-8 aralığında hareketi, petrol fiyatlarının 45-50 dolar bandında seyri varsayımları altında TÜFE’nin yıl sonu itibarıyla Orta Vadeli Program hedefi olan yüzde 7.5 dolayında gerçekleşmesi bekleniyor.”

Yeni tedbirler devam edecek

Maliye Bakanı Naci Ağbal, “Temmuz’da yüzde 8.8’e kadar yükselen enflasyon Eylül ayında yüzde 7.3’e indi. Bu bizler için son derece sevindirici, ekonomimiz için son derece güzel bir gelişme” diye konuştu.

Ağbal, gıda ve alkolsüz içecekler grubundaki fiyatların düşüşünün de sevindirici olduğuna işaret ederek, “Gıda fiyatları olumsuz anlamda enflasyonu etkilediği gibiolumlu manada da aşağı çekebiliyor” ifadelerini kullandı.

Bu noktada pazarcılar ve kasaplar odası başkanları ile görüştüklerini kaydeden Bakan Naci Ağbal, şöyle devam etti:

“Gıdada enflasyonu aşağı çekecek yapısal tedbirleri hep birlikte sektör temsilcileri ile görüşerek alacağız. Gıda Komisyonu yeniden yapılandırıldı. Gıdada enflasyonu kalıcı bir şekilde aşağı çekecek yapısal reform niteliğindeki düzenlemeleri tek tek yapacağız. Özellikle Hal Yasası ve düzenlemeleri başta olmak üzere üretilen ürünün, üretimden doğrudan tüketicinin eline geçmesini sağlayacak yasal düzenlemeleri de yapacağız.”

Enflasyona kökten neşter vuruluyor

Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, beklentilerin altında açıklanan Eylül ayı enflasyon verisiyle ilgili olarak Twitter hesabında değerlendirmeler yaptı. Zeybekci, şunları kaydettti: “Gıda fiyatlarında başlayan azalış ivmesini kalıcı hale getirmek için hükümetimiz yapısal nitelikte tedbirler almaya devam edecek. Enflasyon oranının düşürülmesi, reel sektörü daha sağlıklı finansman ve faiz koşullarına yol açılması anlamına gelir. Bu bilinçle de enflasyon problemine kökten neşter vuracak daha geniş perspektifli bir gayret içindeyiz.”