Türkiye’nin 143 gelişmekte olan ülke arasında, ülke dışına yasadışı para çıkışı büyüklüğü açısından 25’inci sırada yer aldığı belirtildi. 2010 yılında “Yasadışı Finansal Çıkış”ın gelişmekte olan ülkelerde toplam 859 milyar dolar kayba neden olduğu tahmin edildi. 2001-2010 arası onyılda ise gelişmekte olan ülkelerden 6 trilyon doların yasadışı olarak çıktığı hesaplanıyor.
Washington'da yolsuzluğa karşı uluslararası duyarlılığı artırmaya yönelik çalışmalar yapan Global Financial Integrity’nin (Küresel Finansal Dürüstlük Örgütü - GFI) “2001-2010 Arasında Gelişmekte Olan Ülkelerden Yasadışı Finansal Çıkış” raporu yayımlandı.
Ford Vakfı’nın sponsor olduğu raporda 143 gelişmekte olan ülke 2001-2010 yılları arasında tahmin edilen yasadışı finansal çıkış büyüklükleri itibarıyla sıralandı. Buna göre ülke dışına yıllık ortalama 2 milyar 896 milyon dolarlık yasadışı para çıkışı görülen Türkiye, gelişmekte olan ülkeler arasındaki on yıllık sıralamada 25’inci oldu. Tahminler Dünya Bankası’nın ödemeler dengesi üzerinde “artık” yöntemiyle yaptığı hesaplamaların yanına bu yıl yeni uygulanan “Dar Sıcak Para” yönteminin de eklenmesiyle oluşturuldu.
ÜLKE DIŞINA EN FAZLA YASADIŞI PARA ÇIKIŞI ÇİN’DE
Rapordaki sıralamaya göre 2001-2010 arasında en fazla yasadışı finans çıkışı yaşanan gelişmekte olan ülke Çin oldu. Çin’de yılda ortalama 274 milyar dolarlık yasadışı finans çıkışı yaşandığı tahmin ediliyor. Çin’den çıkan yasadışı para kendisinden sonra gelen dokuz ülkenin toplam yasadışı para çıkışından fazla oldu ve 2 trilyon 740 milyar dolara ulaştı. GFI’nin ABD, İngiltere, Almanya, Fransa gibi ülkeleri dışarıda bırakan ve sadece gelişmekte olan ülkeleri kapsayan sıralamasında zirvedeki 10 ülke ve veri elde edilen yıllar itibarıyla yıllık yasadışı finansal çıkış ortalamaları şöyle (milyon dolar, on yıllık kümülatif rakam için x10):
1-Çin (274.170)
2-Meksika (47.561)
3-Malezya (28,525)
4-Suudi Arabistan (20.996)
5-Rusya Federasyonu (15.159)
6-Filipinler (13.782)
7-Nijerya (12.903)
8-Hindistan (12.332)
9-Endonezya (10.886)
10-Birleşik Arap Emirlikleri (10.650)
Bu ülkeleri 11’inci sırada yıllık ortalama 10.5 milyar dolar yasadışı çıkış tahminiyle Irak izledi. Suriye 3.2 milyar dolarlık yıllık yasadışı çıkış ile 22’nci sırada yeraldı. Mısır da 3 milyar dolar yıllık çıkışla Suriye’den sonra geldi.
2010’DA DURUM
2010 yılında yasadışı sermaye ihracını gösteren tabloya göre ise Çin’den 420 milyar dolar çıktı. İkinci Malezya’dan 2010 yılında 64 milyar dolar yasadışı olarak çıkarıldı. Bu ülkeleri Meksika (51 milyar dolar), Rusya (43 milyar dolar), Suudi Arabistan (38 milyar dolar) ve Irak (22 milyar dolar) izledi.
SIRALAMA ÜRETİM GÜÇLERİYLE BİRLİKTE ELE ALINDIĞINDA ANLAM İFADE EDİYOR
Ülkelerin üretim güçleriyle birlikte ele alındığında bir anlam ifade eden yasadışı finansal çıkışlarda 143’üncı sırayı yılda ortalama 1 milyon dolarlık kaçakçılık olduğu varsayılan yoksul Senegal aldı. Offshore işlemlerin gözde merkezleri Karayip adaları ülkeleri de finansal işlemleri yapan yerel şubelerin sıkı takibi ve kısıtlı ekonomileri nedeniyle en alt sıralarda bulunuyor.
IMF kıdemli ekonomisti Dr. Dev Kar ve Sarah Freitas tarafından hazırlanan rapora göre, finansal suç, yolsuzluk ve vergi kaçırma 2010 yılında, iki yıl önceki tarihi zirvesinin biraz altını gördü. 2010 yılında “Yasadışı Finansal Çıkış”ın gelişmekte olan ülkelerde toplam 859 milyar dolar kayba neden olduğu tahmin edildi. 2001-2010 arası onyılda ise gelişmekte olan ülkelerden 6 trilyon doların yasadışı olarak çıktığı hesaplanıyor.
RAPORDAN BÖLÜMLER
GFI’nin raporundan bölümler şöyle:
“-2010 yılında ölçülen rakam, küresel krizden bir yıl önce 2008’de ölçülen 871 milyar dolarlık tarihi zirvenin biraz altında.
-GFI Başkanı Raymond Baker: Astronomik büyüklükte kirli para gelişmekte olan ülkelerden offshore vergi cennetlerine ve gelişmiş ülke bankalarına akmaya devam ediyor. Ölçme yöntemi ne olursa olsun, zengin ve yoksul ülkelerin farklı ekonomik teşviklerinin yaşandığı bir dönemde gelişmekte olan ekonomilerin parasal anlamda giderek daha fazla kan kaybettikleri açık. Rapor dünya liderlerine bu zararlı çıkışların üzerine gitmeleri için daha fazla çalışmalarına yönelik bir uyarı olarak alınmalı.
-Dr.Dev Kar: Raporlarımız Çin ekonomisinin tıklayan bir saatli bomba olduğunu göstermeye devam ediyor. Bu büyük yasadışı çıkışlar karşısında ülkedeki sosyal, siyasi ve ekonomik düzenin uzun vadede sürdürülemez.
-Asya Çin öncülüğünde hala gelişmekte olan ülkelerden giden yasadışı akışların merkezinde bulunuyor. En yüksek yasadışı çıkış görülen on ülkeden beşi Asya’da (Çin, Malezya, Filipinler, Hindistan ve Endonezya.) Asya’yı Batı Yarımküre bölgesi toplam çıkışların yüzde 15.6’sıyla izliyor, Orta Doğu ve Kuzey Afrika (ODKA) ülkelerinden çıkışlar ise toplamın yüzde 9.9’u düzeyinde. Son yıllarda yasa dışı para çıkışlarında en fazla artış ODKA ülkelerinde. ODKA ülkelerinde rekor artışın ham petrol fiyatlarındaki büyük yükselişle bağlantılı olduğu sanılıyor.
-Tahminlere göre, ODKA bölgesi hariç tüm bölgelerden yasadışı sermaye transfer yöntemleri arasında en çok tercih edilen yöntem yanlış faturalandırma. ODKA’da 2010 ile sona eren onyıllık dönemde yasadışı çıkışların yüzde 37’si yanlış faturalandırmayla yapıldı. Büyük cari işlem fazlaları, bölgedeki ülkelerin ödemeler dengesinden kaynaklanan yasadışı çıkışların ana nedeni.
-Yasadışı çıkışların zirvesindeki 10 ülke, incelenen dönemde tüm gelişmekte olan ülkelerden yasa dışı çıkışların yüzde 76.2’sinden sorumlu.
-2013 listesinin zirvedeki 10 ülkesi arasına giren Filipinler, Hindistan, Endonezya ve Nijerya’nın; Kuveyt, Venezuela, Katar ve Polonya’yı yerinden etmesi yeni hesaplama yöntemi ‘Dar Sıcak Para’nın uygulanması nedeniyle oldu. Zirveye yeni dahil olan ülkelerde günde 2 dolardan az gelirle yaşayan nüfus daha çok. ‘Dar Sıcak Para’ hesaplama yöntemiyle elde edilen yeni liste, yasadışı finans çıkışlarının yoksul ülkeler üzerindeki etkisini gösteriyor.
-Raporda büyük miktarda ‘Ülke Servet Fonları’na (Sovereign Wealth Funds) sahip bazı gelişmekte olan ülkelerdeki yasadışı çıkışları tahmin etmenin zorluklarına da işaret ediliyor. Buna göre SWF işlemleri uygun biçimde kayda alınmaz ya da farklı kamu kuruluşları tarafından birbirinden farklı tutulursa, kayıt ya da sınıflandırma hataları ödemeler dengesi içinde daha fazla ‘net hata noksan’ görünmesine neden oluyor. İstatistik sisteminin zayıflığına karşın büyük Ülke Servet Fonlarına sahip Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Katar gibi ülkeler, yüksek net hata noksan rakamlarına sahip. Bu ülkelerde 2001-2010 arası finans hesabı dengesi görece yüksek olarak yıllık yüzde 40 ila yüzde 120 arası net hata noksan kaydedildi.
-En fazla yasadışı finans çıkışının görüldüğü zirvedeki on ülke arasında Kuveyt ve Rusya gibi petrol üreticisi ülkeler de bulunuyor. Buralarda Ülke Servet Fonları daha sınırlı durumda ve net hata-noksan yüzde 16 ila yüzde 24 arasında. Üçüncü büyük Ülke Servet Fonu varlığına sahip petrol ihracatçısı bir ülke olan Norveç’te ise sürpriz bir şekilde finans hesabı dengesindeki net hata-noksan oranı yüzde 33 gibi yüksek gerçekleşti.
-En büyük beşinci ve en büyük onuncu Ülke Servet Fonları’na sahip Singapur ve ABD’de net hata-noksan payı yüzde 9-13 arasında değişirken en büyük Ülke Servet Fonu’na sahip ülke olan Çin’de kaydedilen net hata-noksan ülke servet fonu işlemlerinin ödemeler dengesinde düzgün şekilde yansıtıldığı izlenimi veriyor.”
Haberin Devamı
