BES'te yeni dönem! Ve değişti devrim gibi karar, 3 yıl şartı, artık...
Emeklilik bekleyen milyonlarca kişiyi çok yakından ilgilendiren devrim gibi karar. Bireysel Emeklilik Sistemi'nde her şey değişiyor. SEDDK genelge ile duyurdu. SEDDK, Bireysel emeklilik sisteminde fon dağılımı değişikliği yapmak isteyen müşterileri için emeklilik şirketlerine danışmanlık yapma yetkisi tanıyan genelge yayımladı. Böylece emeklilik şirketleri artık müşterilerine fon dağılımı düzenleme tavsiyesi verebilecek. Diğer yandan robotların yönettiği fonlar için de yapay zeka desteği alınmasının önü açıldı. BES'te yaş sınırının kaldırılmasının ardından sandık, dernek, vakıflarda çalışan ve emekli olanlar da birikimlerini BES hesabına aktarma olanağı getirilmişti. BES’e ilk aktarımın yapıldığı tarihten itibaren sakatlık ve ölüm dışında BES’ten 3 yıl içinde çıkılamayacak.Öte yandan BES katılımcılarına maaş ödemesi de gündemde. çalışmalar başlatıldı. 2022 yılı içerisinde bu konuda da önemli adımlar atılması bekleniyor.
BES'te yeni dönem başladı.Büyük değişiklik...Bireysel Emeklilik Sistemi'ndeki (BES) fon dağılımı değişikliği sorunu çözülüyor. Sistemde müşterilerin piyasanın durumuna göre fon dağılımını değiştirmemeleri verimli bir fon yönetimi sağlanması için engel teşkil ediyordu. Sigorta ev Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun yayımladığı genelge ile bu sorunun giderilmesi için bir adım daha atıldı.SEDDK, Bireysel Emeklilik Sistemi'nde fon dağılımı değişikliği yapmak isteyen müşterileri için emeklilik şirketlerine danışmanlık yapma yetkisi tanıyan genelge yayımladı.Habertürk'ten Rahim Ak'ın haberine göre böylece emeklilik şirketleri artık müşterilerine fon dağılımı düzenleme tavsiyesi verebilecek. Diğer yandan robotların yönettiği fonlar için de yapay zeka desteği alınmasının önü açıldı. Uzmanlar, "Eğer müşteriler emeklilik şirketlerine güvenip de yapılan risk profili doğrultusunda fonlarını onların yerine tamamen yönettirirlerse daha verimli bir fon yönetimi sergilenir" şeklinde konuştu.
ARAŞTIRMA BİRİMİ OLUŞTURACAKLAR
SEDDK'nın yayımladığı Fon Tercihi, Fon Dağılımı Değişikliği ile Bu Hakların Devrine İlişkin Genelge ile emeklilik şirketleri, katılımcılarının emeklilik planlarını, risk profillerini, faiz hassasiyetini, emekliliklerine kalan süreleri, katılımcı yaşını, ekonomik konjonktürü ve katılımcının birikimini etkileyecek diğer hususları dikkate alarak katılımcı bazında veya aynı özellikleri haiz katılımcılardan meydana getirilmiş gruplar bazında fon tercihi konusunda yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyelerde bulunabilecek. Şirketlerin katılımcılarına fon tercihi konusunda yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyelerde bulunabilmeleri için finans alanında asgari üç yıl mesleki deneyimi olan ve Sermaye Piyasası Faaliyetleri Düzey 3 Lisansına sahip en az bir çalışanı istihdam etmeleri ve bu çalışanın bağlı olduğu bir araştırma birimini oluşturmaları veya görevlendirmeleri zorunlu hale geldi.
HER BİRİ MÜŞTERİ İÇİN AYRI AYRI
Fon tercihi konusunda tavsiyende bulunmak üzere araştırma birimi tarafından ayda bir kereden az olmamak üzere şirketçe katılımcıya sunulan fonlar hakkında her risk grubuna yönelik ayrı tavsiyeler içeren araştırma raporu hazırlanacak ve katılımcılara verilecek tavsiye kararında bu rapor esas alınacak. Şirket, fon tavsiyesini elektronik iletişim araçları veya robo-danışmanlık uygulamaları ile katılımcılarına iletebilecek veya katılımcıların erişimine sunabilecek. Arıca şirketlerin anlaşmalı portföy yönetim şirketlerinden araştırma raporu temin etmesi de serbest bırakıldı. Portföy yönetim şirketlerinin hazırladığı araştırma raporlarından dolayı katılımcı ile emeklilik şirketi arasında ortaya çıkabilecek uyuşmazlıklarda emeklilik şirketinin sorumluluğu devam edecek.
ANALİZLERLE DESTEKLENECEK
Fon tercihi konusunda tavsiyede bulunma faaliyetinin yürütülmesi sırasında şirketler tarafından aşağıdaki hususlar dikkate alınacak.Katılımcıların risk profillerini belirlemek üzere yapılan risk profil anketi kapsamında elde edinilen bilgiler dikkate alınarak en uygun yatırım kararını almalarını sağlayacak yönde tavsiyede bulunulacak.Sunulan yorum ve tavsiyelerde katılımcıları yanıltıcı, aldatıcı, bilgi ve tecrübe eksikliklerini istismar edici, yanlış, gerçek dışı veya “en sağlam”, “en iyi”, “en güvenilir” gibi öznel ve abartılı ifadelere yer verilmeyecek. Yapılan fon seçimlerinin, fonlara ilişkin yapılan yorum ve tavsiyelerin güvenilir kaynak, belge, rapor ve analizlerle desteklenerek belirlenmesi ve tarafsız olması gerekiyor. Şirketin, kasten fon işletim gider kesintisi yüksek fonlara yönlendirme yapmaması ve en iyi gayret esası doğrultusunda tavsiyede bulunması gerekiyor.Belirli fonların katılımcının risk profilinden bağımsız bir şekilde sistematik olarak aynı veya yakın oranlarda önerilmemesi gerekiyor.Belirli bir getirinin sağlanacağına dair herhangi bir vaat veya taahhütte kesinlikle bulunulmayacak.
18 YAŞ ATI ÇOCUKLAR DA SİSTEME DAHİL EDİLDİ
Bireysel Emeklilik Sistemi'nde yapılan değişiklik ile 18 yaş altı çocukların da sisteme girmelerine olanak sağlandı.Aileler çocukları için bireysel emeklilik hesabı açarak bir kumbara gibi para biriktirebilecek. Anne-babalar çocuklarının ilerleyen yaşlarda birikim elde etmesini sağlamak için BES'e dahil oluyor. Böylece hem küçük yatırımlar ile birikim sağlanıyor hem de devlet desteğinden yararlanmak mümkün oluyor. Çocuklarına erken emeklilik fırsatı sunmak isteyen aileler Bireysel Emeklilik Sistemi'ne (BES) yönelmeye başladı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 11 Şubat itibarıyla 18 yaş altı 234 bin çocuğun sisteme katıldığını belirterek, fonun büyüklüğünün 256 milyar liraya ulaştığını ifade etti.
YÜZDE 30 DEVLET KATKISI VAR
Bu yıl yapılan yasal düzenlemeyle Bireysel Emeklilik Sistemi'nde devlet katkısı yüzde 30'a çıkarılırken, kısmen ödeme alma imkânı da getirildi. Vakıf, sandık, derneklerdeki birikimlerin sisteme aktarımı, 18 yaş altındaki ilginin artarak devamı ile birlikte sistemin bu yılın sonunda 500 milyar liralık fon büyüklüğüne ulaşılması hedefleniyor.
167 BİN KİŞİ SİSTEMDEN EMEKLİ OLDU
Sisteme ilişkin soruları yanıtlayan Nebati, 11 Şubat 2022 itibarıyla bireysel emeklilik sisteminde gönüllü olarak yer alan kişi sayısının 7 milyon 158 bin, otomatik katılım yoluyla yer alanların sayısının da 6 milyon 221 bin olduğunu belirtti. Bakan Nebati, "Bununla birlikte aynı tarihte 18 yaş altı vatandaşların sisteme girmesine ilişkin 2021 yılında yapılan düzenleme sonucunda yaklaşık 234 bin (18 yaş altı) kişi sisteme katıldı. Toplam fon büyüklüğü 256 milyar olup çeşitli yatırım araçlarında değerlendiriliyor. 31 Aralık 2021 tarihi itibariyle BES kapsamında emekli olan katılımcı sayısı 167 bin 275 oldu" değerlendirmesini yaptı.
HEDEF 1 MİLYON ÇOCUK
BES, artık 18 yaş altı çocuklar için de kumbara görevi görüyor. Bankacılık işlemlerinde olduğu gibi veliler, vasiler aracılığıyla fiili ehliyete sahip olmayan bu yaş grubu da bireysel emeklilik sistemine katılabiliyor. Aile üyeleri için ayrı ayrı hesap açılarak yüzde 30'luk devlet katkısından daha fazla yararlanılıyor. Devlet katkısının artması anne, babaları çocukları için tasarruf etmeye daha da özendiriyor. Bu kapsamda yılsonuna kadar 1 milyon çocuğun sisteme girmesi tahmin planlanıyor.
300 BİN KİŞ BES'E GEÇİŞİNİN ÖNÜ AÇILIYOR
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK), yayınladığı genelge ile özel emekliliğe geçişin şartlarını netleştirdi. Böylece sandık, dernek, vakıflarda çalışan ve emekli olanlar artık birikimlerini özel emeklilik sistemine aktarabilecek. Genelge ile 50 vakıf ve sandıktaki, 300 bin kişinin özel emekliliğe geçişinin önü açıldı.
1- Kimler özel emekliliğe geçiş yapabilecek?
Üyelerine ve çalışanlarına emekliliğe yönelik taahhütte bulunan vakıf, sandık, derneklerdeki çalışanlar geçiş yapabilecek. Örneğin, İlkokul Öğretmenleri Sağlık ve Sosyal Yardım Sandığı (İLKSAN), POLSAN gibi sandık üyeleri özel emekliliğe geçiş yapabilecek.
2- Sadece emekli üyeler mi geçiş yapabilecek?
Hayır, hem aktif üyeler hem de emeklilik planına göre kendilerine maaş ya da gelir bağlanmış olan üyeler -ki, bu kişilere pasif üye deniyor- geçiş yapabilecek.
3- Tüm birikimleri aktarma zorunluluğu var mı?
İsteyen tüm birikimlerini aktarabilir. İsteyen dernek, vakıf ya da sandığın emekliliğe yönelik taahhütlerinden bir kısmını aktarabilir.
4- Vakıf, sandıkların sundukları sağlık hizmetleri ne olacak?
Sadece emekliliğe yönelik birikimler özel emekliliğe aktarılacak, çünkü özel emeklilik sistemi sağlık hizmetini kapsamıyor. İsteyen sağlık hizmetini sandıkta veya vakıfta bırakabilecek.
5- Geçiş sırasında süre hesabı nasıl yapılacak mı? Vakıfta geçen süre özel emeklilikten sayılacak mı?
Sandık, dernek üyeleri veya çalışanların BES’e aktarım yaptıkları süre BES’e giriş tarihi olarak kabul edilecek. Emeklilik taahhüt planı kapsamında yapılacak aktarım tutarına göre özel emeklilikte kazanılmış süre hesabı yapılacak ve bu süre, emekliliğe hak kazanılmasına ilişkin sürenin hesabında dikkate alınacak.
Geçiş yapacak olan vakıf ya da sandık üyeleri; istediği ve seçtiği emeklilik şirketine başvuracak. Emeklilik şirketi kişiye talebine göre bir emeklilik planı teklifi sunacak ve gerekli bilgileri verecek. Kişi emeklilik şirketinin teklifini kabul etmesi halinde SEDKK tarafından belirlenen aktarım talep formunu imzalayarak; dernek, sandık ya da vakfa gönderecek ve aktarımın yapılmasını isteyecek. Özel emekliliğe aktarım tek seferde yapılacak. Aktarım tutarı, emeklilik şirketine nakden ödenecek.
7- Geçiş sırasında üyelerden kesinti yapılacak mı?
Aktarımın yapıldığı BES şirketi aktarım tutarı üzerinden aktarıma ilişkin olarak herhangi bir kesinti yapamayacak ve giriş aidatı almayacak.
8- İstendiği zaman özel emeklilikten çıkılabilecek mi?
BES’e ilk aktarımın yapıldığı tarihten itibaren sakatlık ve ölüm dışında BES’ten 3 yıl içinde çıkılamayacak.
9- Özel emekliliğe geçenlere devlet katkı yapacak mı?
Geçiş yapanlara devlet yüzde 30 katkı yapacak. Ancak bu katkı sandık ya da vakıftaki geçmiş birikimleri üzerinden yapılmayacak. Geçiş yapıldığı tarihten itibaren devlet yüzde 30 katkı yapmaya başlayacak. Aktarım tutarına istinaden kazanılmış sürenin, üye veya çalışanın emeklilik taahhüt planında geçirdiği süreden az olması durumunda devlet katkısı ödenmeyecek. Eksik olan her ay için ilgili tutarlar, emeklilik sözleşmesinin yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl içinde kişinin seçtiği emeklilik şirketine ödenerek bu süreler bireysel emeklilik sisteminde kazanılan süreye eklenecek. Bundan sonra devlet katkısı hak edilmiş olacak.
10- Geçiş için bir süre var mı?
Dernek, vakıf ve sandık üyeleri 2023 yılının sonuna kadar aktarım yapabilecekler.
11- Emeklilik hakkı elde etmiş olanlar nasıl geçiş yapacak?
Emeklilik hakkı elde etmiş aktif üyeler, 56 yaşını tamamlamış ve en az 10 yıllık kazanılmış süreye denk gelecek tutarı aktarabilecek. Aktif üye veya çalışanlar birikim amaçlı bir emeklilik sözleşmesine aktarım yapabileceği gibi emeklilik gelir planına aktarım yapmayı da tercih edebilecek. Emeklilik gelir planı kapsamındaki sözleşmelerin kurulması için en az aylık brüt asgari ücretin 4 katı kadar tutarın sözleşmeye aktarılması gerekiyor.
BES HESABI NEDİR?
Çalışanların, çalışma yaşamları boyunca yaptıkları tasarrufları uzun vadeli yatırıma yönlendirerek emeklilik dönemlerinde standartlarını da koruyarak bir gelir elde etmelerini sağlayan özel emeklilik sistemidir. Kişiler bu sisteme gönüllü katılarak, sosyal güvenlik sisteminin sağladığı emeklilik gelirine ek bir gelir oluşturur.
BES NE İŞE YARAR?
Bireysel Emeklilik sistemi olan BES, şartlara uygun iş yerlerinde işçilere otomatik olarak yapılıyor. Tercihe göre sistemden çıkabilmek mümkün. Sistem, çalışanları tasarruf yapmaya yönlendiriyor, birikime ek olarak devlet katkı payı bulunuyor. BES yer alan fonlar vergilendirmeden muaf tutulmaktadır. Ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratmak, istihdamı arttırmak.
BES'TEN NASIL ÇIKILIR?
Bireysel emeklilik iptal etme işlemleri bankalar ya da sigorta şirketleri aracılığı ile oluyor. Eğer bir banka aracılığı ile Bireysel Emeklilik Sistemi'ne katıldıysanız o bankanın emeklilik departmanı ile görüşüp iptal işlemlerini başlatabilirsiniz. Aynı yöntem sigorta şirketleri içinde geçerlidir.
