Bakan Albayrak: İstanbul elektriksiz kalır

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak Çin’in başkenti Pekin’deki G20 Enerji Bakanları toplantısından dönüş yolunda gazetecilerle sohbatinin ana gündemi “enerji” oldu. Türkiye’nin enerjide hiç vakit kaybetmeden yatırım yapması gerektiğinin altını ısrarla çizen Bakan Albayrak, bu noktada kapımızdaki önemli bir tehlikeye de dikkat çekti.

Milliyet'ten Şükrü Andaç'ın köşesine taşıdığı görüşmede; önümüzdeki dönemde acilen yatırım yapılmazsa İstanbul’un elektriksiz kalabileceğini ifade eden Albayrak, “Marmara Bölgesi Türkiye’nin elektriğinin 3’te 1’ini tüketiyor. Bölgenin elektriğini Anadolu’dan taşıyoruz, Karadeniz’den elektrik getiriyoruz. İletim kayıpları ve maliyet büyük risk. Bu işin hiç şakası yok, bu milli bir mesele. Marmara Bölgesi’nde baz yatırımı yapacağız. Nasıl yapacağız? Ya gazdan, ya ithal kömürden ya da yerli kömürden... Biz bunu yerli kaynakla yapmak istiyoruz. ‘O yatırıma karşısınız, buna karşısınız’ diye bir şey yok. Kimse kusura bakmasın. Elektrikte bir sıkıntı olduğunda vatandaş bize soracak. ‘Niye ondan, niye bundan yapmadın’ demeyecek. Bu yatırımları önümüzdeki 3-5 yılda hayata geçirmezsek yarın bir gün elektrik kesintileri başlayacak” dedi.

‘Yenilenebilir’ olur mu?

Bakanlık olarak seferberlik ilan ettiklerini anlatan Albayrak, sıkıntı yaşanmaması için tüm tedbirleri almaya çalıştıklarını belirtti. Enerji Bakanı, “İkinci ana omurgayı oluşturmaya çalışıyoruz. Kuzey Anadolu omurgasını devreye almak zorundayız. Güneyden geçen hat eski. Hat altyapısının iyileştirilmesi ve acilen üretim altyapısının oluşturulmasını sağlamalıyız” şeklinde konuştu.

Bu noktada yenilenebilir enerjinin bir alternatif olup olamayacağı konusunda ise Albayrak, şunları kaydetti: “Yenilenebilir enerjide verimlilik oranları çok düşük. Depolanamadığı için kısa vadede baz üretim enerjisi olmayacak. ‘3 bin megavat nükleer santral yapacağınıza, güneş santrali yapın’ diyorlar. Bu birçok açıdan olmaz. Birincisi güneş santralinin verimliliği yüzde 18, nükleerin yüzde 92. Elektriğe her zaman ihtiyacımız var. Vatandaşa ‘Akşam güneş battı, elektrikleri kesiyorum, haydi herkes yatsın, uyusun’ diyemeyiz. Yenilenebilir enerjideki alternatifleri takip edeceğiz. Ama bu enerji vagon olarak değil, lokomotif olarak kullanılacak.”

‘Özel sektör’ telef olmasın

Yeni yatırımları devletin kasasından bir kuruş çıkmadan yaptıklarını vurgulayan Enerji Bakanı Berat Albayrak, “Hazine garantisi vermiyoruz. Devletin borçluluğunu artırmıyoruz. Kömür sahalarına yatırımlar en uygun, makul maliyetten yapılacak. Sahaları hazır hale getireceğiz. Geçmişte bazı modeller oluşturuldu. Bir sahayı devrettik, sonra da özel sektöre ‘hadi bakalım yapın’ dedik. Özel sektör kapı kapı dolaşıp telef oldu. Bir sene, iki sene, dört sene yatırım yapamadı. Burada özel sektör de devlet de zarar gördü. Biz onayları alınmış, yatırıma hazır hale getirilmiş sahalar hazırlayalım ki, ihaleden sonra hemen yatırıma başlanılsın. Kazma kürek vurulsun, üretim başlasın, istihdam sağlansın istiyoruz” ifadelerini kullandı.

21 dağıtımcıya değnek-havuç

Türkiye’deki elektrik şebekesinin 40 yıl önceki altyapıyla çalıştığını, yenileme için 18 milyar liralık yatırım yapılacağını anlatan Bakan Albayrak, bu noktada şunları kaydetti: “Altyapı o dönemin nüfusu ve tüketim oranlarına göre yapılmış. 2013’te dağıtım özelleştirmeleri bitti, her firmaya yükümlülükler getirdik. Ama 2013 sonrası dövizin yükselmesi ve tarifeler nedeniyle sıkıntı oldu. Firmalar yatırım yapmakta zorluk yaşadı. Bu yıl yeni süreç başlattık. 21 dağıtım bölgesinde denetimleri sıkılaştırıp, yatırımları kontrol edeceğimizi söyledik. Zamansız denetimler yapacağız, yapıyoruz. Şirketlerin yatırımları yerine getirip getirmediğini, call center’larını, hizmetleri ne ölçüde gerçekleştirdiklerini belli kriterlere göre denetleyeceğiz. Değnek ve havuç mekanizmasını getirdik. İşini iyi yapana havuç, yapmayana da değnek mekanizmasını işleteceğimizi açıkça ifade ettik.”

Yerli kömür işimize bazı ülkeler karşı!

Yerli kömür için önümüzdeki dönemde art arda ihaleler yapılacak. Albayrak, 7 milyar tondan fazla verimli rezerve atıf yaparak şu bilgileri paylaştı: “Afşin’de 1.100, Konya-Karapınar, Soma, Çayırhan-Dinar’da 2.000 kalori civarında. ‘Dünya temiz enerjiye gidiyor biz hâlâ kömür diyoruz’ denilebilir. Ama bakın, kömür payımız çok az. Dünyada yüzde 35-40’larda, bizde yüzde 13. Birileri çıkıyor, ‘yerli kömüre karşıyız’ diyor. Bakıyorsunuz, bunların arkasından vakıflar, bazı ülkeler çıkıyor. Sonra o ülkeler bize gelip ‘Sayın Bakan ithal kömür santrali için bize izin verin’ diyor. Herkesin şunu anlaması lazım: Benim yerli kömürüm var, birileri maşa olarak kullanılıyor, onları kullanan ülkeler de bize gelip ‘yeni ithal kömür santrali yapalım’ diyor.”

İlk hedef 5 bin MW

Bakan Albayrak, kömür yatırımlarında önceliğin çalışma şartları ve işçi güvenliği olduğunu söyledi. Albayrak, şöyle devam etti: “Hedefimiz 4-5 bin megavat kömür santralini hayata geçirmek. Öncelikle çalışmaları tamamlanan sahaları özelleştireceğiz. Kaybedecek bir dakikamız bile yok.”

Albayrak’a iş yoğunluğunu sorduğumuzda, işten çok, bürokratik oligarşiye vurgu yapıyor. “Benim şöyle bir tarzım yok. Yazı yazayım, müsteşar, yardımcısına versin, o genel müdüre... Üç ay sonra ne oldu? ‘Yazı yazdık cevap bekliyoruz’” diyen Albayrak, “Bunları aşıp, artık hızlanacağız” dedi.

9 call center 3 bin istihdam

Enerji Bakanı Albayrak, eylülden itibaren 7 bölgede, 9 merkezde yeni call center (çağrı merkezi) açılacağını açıkladı.

Call Center’da 2-3 bin, teknik ekiplerde ise 5 bin kişilik istihdam hedefi olduğunu da anlatan Albayrak, “Hem arızalara çok hızlı müdahale olacak hem de vatandaş telefonda 40 saat bekletilmeyecek. Mahalle mahalle bu yatırımları takip edeceğiz. şirketlerin görevini daha da iyi yapmalarını denetleyeceğiz. Vatandaşın verdiği siyasi yetkiyi sonuna kadar kullanacağız. Onlar da ‘Özelleşti, ben başıma buyruk yönetirim’ diyemeyecek” dedi.

İkinci nükleerde takvim hızlanıyor

Türkiye, ilk nükleer santral için Ruslarla, ikincide Japon-Fransız ortaklığıyla ilerliyor. Üçüncü santral çalışmalarında öne çıkan ülke olan Çin’le de G20 seyahatinde Ulusal Enerji İdaresi Direktörü Nur Bekri nezdinde mutabakat zaptı imzalandı.

Albayrak, “Çinli SNPTC ve ABD’li Westinghouse’un ortak projesi var. İyi niyet protokolü imzaladık. Doğudan batıya kadar bütün ülkelerle nükleer enerjinin barışçıl amaçlarla kullanılması noktasında çalışmalarımızı sürdüreceğiz” ifadelerini kullandı.

Üçüncü santralin yeri konusunda çalışmaların sürdüğünü hatırlatan Enerji Bakanı Albayrak, “Çalışmalar bitmedi. Farklı bölgeler üzerinde çalışıyoruz” dedi.

‘Yerlilik kademeli artacak’

Japonya’daki kaza sonrası ikinci santralde takvimin yavaşladığı hatırlatıldığında Albayrak, “Japon bakanla G20 toplantısında görüştük. Proje şirketi ve ortaklar sözleşmesinin hedeflenen bir yıllık süreden daha erken bitirilmesi için bu yıl sonuna kadar takvim belirledik. Yıl sonuna kadar detaylar belli olacak” dedi. Nükleerde yerlilik oranlarını önemsediklerini söyleyen Albayrak, birinci, ikinci ve üçüncü de bunu artırarak devam ettireceklerini vurguladı.

‘Bankaların kabahati, yüzlerine de söyledim’

Banka CEO’larıyla yaptığı toplantıya değinen Albayrak, şöyle devam etti: “2010 tarifelerinden dolayı şirketler sıkıntı yaşadı. Birileri ‘özelleştirme oldu, bu firmalar batsın, tekrar kamulaştırılsın’ diyebilir. Bankalara da özelleştirmeden geri adım atmayacağımızı söyledim. Yatırımları, yeni modellerle doğru bir şekilde finanse edeceğiz. Yatırım dolarla yapılmış ama gelirler TL. Bankaların da kabahati. Yüzlerine de söyledim. Kamu otoritesi, yatırımı yapan ve finanse edenler olarak doğru modeli bulmalıyız ki bu yatırım yaşayabilsin. Hibrit tarife üzerinde çalışıyoruz. Yerel para birimine dönüştürme, gelir döviz, kaynak döviz gibi modelleri çalışıyoruz. Sonbaharda ilk adımları atacağız. Gelir-gider dengesizliğini hedge edeceğiz.” Albayrak, turizmdeki gibi enerjide yapılandırma için BDDK’nın çalışma yaptığını anlattı.