83 bin TL toplu ödeme yapılıyor! Milyonlarca çalışan...

Bireysel emeklilik sisteminde olan 134 bin kişi, 56 yaşını doldurup, devlet katkısı dahil tüm birikimlerini alarak emekli oldu. Sadece bu yılın 9 ayında 18 binden fazla kişi emekliliği hak etti. Emekli olanlara ortalama 83 bin lira ödeme yapıldı.Hürriyet'ten Noyan Doğan konunun detaylarını yazdı. İşte Doğan'ın yazısı...

Konu özel emeklilik, yani bireysel emeklilik, olunca yıllardır söylenen klişe laflar vardır; ‘geleceğin için biriktir’, ‘ikinci emeklilik imkânı’, ‘ne kadar erken biriktirmeye başlarsan emekliliğin için iyi’ gibi... Bu klişelere de toplumun büyük kesimi, ‘para mı var biriktirecek’, ’56 yaşına kadar kim bekleyecek’, ‘özel emekli olacağım da kaç para verecekler’ şeklinde yaklaştı. Bu arada sisteme girenler oldu, çıkanlar oldu, çıkanların yerine yenileri girdi, kalıp biriktirenler oldu. Düne kadar toplumun bu yaklaşımına diyecek pek de bir şey yoktu, çünkü elde bir veri yoktu.

Artık iş değişti. Ne değişti; anlatayım ama önce kısa bir hatırlatma yapayım. Bireysel emeklilikten emekli olabilmeniz için 10 yıl süreyle sistemde kalmanız ve 56 yaşını doldurmanız gerekiyor. Emekli olduğunuzda da devletin sizin adınıza yatırdığı katkıların tamamını alabiliyorsunuz. Mukayese etmek doğru değil ama 56 yaşında emeklilik konusuna şöyle de bir bakış açısı getirebiliriz. Bugün yeni işe başlayanlar erkekse 60 yaşında, kadınsa 58 yaşında sosyal güvenlik sisteminden emekli olabilecek ve gelecek yıllarda emeklilik yaşı kademeli artacak, 65’e kadar çıkacak. Aklınızda bulunsun diye mukayese ettim.

DEVLET KATKISI ALDILAR

Gelelim ne değiştiğine. Bireysel emeklilik sisteminden toplam 134 bin 458 kişi emekli oldu. Yani, artık sistem emeklilerini vermeye başladığı için elimizde özel emeklilikle ilgili veriler var. Emekli olan bu kişilere de toplam 305 milyar lira ödedi. Bir başka ifadeyle, emekli olanlar, yatırım araçlarından değerlenmiş birikimlerini ve devlet katkısı hesabındaki tutarın tamamını aldı.

Peki, emekli olan bu kişiler sistemden kaç lira aldılar? Tabi bu; BES’e ödenen katkı payı, sistemde kaç yıl kalındığı ile alakalı. İşin hesap, kitap tarafı biraz karışık ama sizlere ortalama bir rakam vereyim. 134 bin kişinin ortalamasına bakarsak; kişinin kendi birikimi ve devlet katkısı da dahil ortalama rakam 83 bin lira civarında. Sisteme yüksek katkı payı ödeyenlerde ise bu ortalama 160 bin liraların üzerine kadar çıkıyor. Mesela, geçen sene emekli olanlar, 50 ila 100 bin lira arasında emeklilik ödemesi almışlar ki, ortalaması 70 bin liraya geliyor. Daha yüksek alanlar var mı? Yüksek katkı payı ödeyip de yine geçen sene emekli olan 609 kişiye sistemden 400 bin liranın üzerinde emeklilik ödemesi yapılmış.

KIDEMİN ÜZERİNE BES

Anlaşılacağı üzere, BES’e ödenen katkı payı arttıkça ve sistemde kalış süresi uzadıkça emeklilikte alınacak birikim tutarı da yüksek oluyor. Şimdi birileri diyebilir ki, ‘10-15 yıl ödemiş, 56 yaşında emekliliği gelmiş hepi topu 120 bin lira alabilmiş’. Mukayese etmek yine doğru değil ama bugün asgari ücretli bir çalışan, 20 yıl aynı işyerinde çalışıp, emekli olsa, alacağı kıdem tazminatı 59 bin lira olur; aylık alacağı emekli maaşı da bin 500 lira ile 2 bin lira arasında değişir. Eğer bu asgari ücretli çalışanın bir de BES’i olsaydı ve sisteme de aylık 150 lira yatırmış olsaydı, her yıl ödemesini de enflasyon oranında artırsaydı; BES’ten 110 bin liranın üzerinde alır ve kıdem tazminatının üzerine bir de özel emeklilik eklenince 180-190 bin liraya yakın eline toplu para geçerdi. Fena mı olurdu?

75 YAŞINDALAR AMA AYRILMIYORLAR

BES’te ilginç bir durumu da paylaşayım. Kişilerin 10 yıl sistemde kalıp, 56 yaşında emekli olmalarından bahsediyoruz ama kimileri emeklilik sürelerini doldurmalarına rağmen ayrılmayıp, birikime devam da ediyor. Sayıları da az değil; 107 bine yakın kişi, BES’ten emekliliği hak etmesine rağmen sistemde kalmayı tercih etti. Bunların 51 bine yakını 59 yaşında olan kişiler. Benzer şekilde 60-64 yaş arasında olan 34 bine yakın kişi de halen sistemde kalmayı tercih etti. Daha da ilginci 75 yaş üzeri 2 bin 500 kişi BES’te tasarruf ediyor.

NASIL ÖZEL EMEKLİ OLDULAR?

* 2020’nin 9 aylık döneminde 18 bin 262 kişi emekliliğe hak kazandı.

* 2019 yılı öncesinde 85 bin 584 kişi, 2019 yılında ise 23 bin 423 kişi emekli olup, BES’ten birikimlerinin tamamını alarak ayrıldı.

* 2019 yılından önce emekli olanlar toplam sisteme 5.1 milyar lira katkı payı ödedi, emekli olduklarında ise 7.3 milyar lira ödeme aldı.

* 2019 yılında ise emekli olanlar sisteme toplam 1.6 milyar lira katkı payı ödedi, emekli olduklarında da 2.5 milyar geri ödeme aldı.

* Emekli olanlar ağırlıklı olarak sistemde 10 yılını doldurduktan sonra emekli oldular. Bu şekilde 20 binden fazla kişi emekli oldu.