13.1 milyar dolarlık moloz çıkacak!

Kentsel dönüşüm ile yıkılması planlanan 6.5 milyon konuttan ortaya çıkacak molozların değerlendirilmesi durumunda 13.1 milyar dolarlık bir ekonomi oluşabilir.

Türkiye’deki 20 milyon konut stoğunun 6.5 milyon kadarı 20 yıl içinde ‘Kentsel Dönüşüm’ projesi kapsamında yenilenecek. Kısa bir süre önce Sur Yapı’nın kurucusu Altan Elmas ile konuşurken 2 konunun altını çizmişti. Bunları hatırlatmak isterim. Biri, ‘inşaat yapmakla bitmiyor, sosyal yapı değişiyor’, diğeri de ‘O kadar çok bina yapacağız ki bu binalardan çıkan yıkıntıları ne yapacağız’ konusuydu.

Molozlar... Beton, demir, çelik, tahta...

Nasıl Bir Kentsel Dönüşüm? başlığıyla gerçekleşen toplantılarda ve yetkililerin konuşmalarında ne yazık ki kimse molozlardan bahsetmiyor. Oysa bu konu kentsel dönüşümün ayaklarından biri.

Avrupa ne yaptı?

Malum dünyada kentsel dönüşümü de ilk kez Türkiye yapmayacak. İngiltere’deki Trafalgar Meydanı, Almanya’daki Postdam Meydanı aslında birer kentsel dönüşüm projesi. Cakarta’dan Çin’e birçok yerde kentsel dönüşüm projeleri gerçekleştiriliyor. Fransa’daki La Defense, Beyrut’taki Solidere ve Hiroşima kentsel dönüşüm projeleriyle hayat bulmuş yerler. Ve tüm bu projelerde çıkan molozlar değerlendirildi.

Araştırmacı İnşaat Mühendisi Cihan Sadık Yürek’in Molozların Geri Dönüşümü başlıklı çalışmasından bilgileri aktarmak istiyorum.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar’ın verdiği bilgilere göre 20 yılda 6.5 milyon konut geri dönüştürülecekse 2 milyar ton inşaat atığı ve moloz ortaya çıkacak.

% 90’ı beton ve çelik

Araştırmacı mühendis Cihan Sadık Yürek, ortaya çıkan molozlar uygun şartlarda dönüştürülürse bundan 13.1 milyar civarında katma değer yaratılacağını anlatıyor. Nasıl mı?

Yürek’in verdiği bilgilere göre, 2 milyar ton civarındaki atıkların kütlece yüzde 90’ı beton ve çelik malzemelerden oluşacak. Bölme duvar, mermer, ahşapların da geri dönüşümü mümkün ancak demir, çelik ve betonun dönüşümüne ağırlık veriliyor bu projelerde. Çeliğin tonu bugünkü rakamlarla en iyi ihtimalle 600 liradan alınıyor. 6 milyon ton çeliğin konutlardan çıkacağını düşünürsek demir çelik tesislerinde işlenebilen bu hammaddeden yaklaşık 3.6 milyar liralık katma değer elde etmek mümkün.

Yürek, binalardan alınan hatta yığma binalardan alınan numunelerle yapılan araştırmalar sonucunda da yaklaşık 1 milyar 900 bin ton beton atığın ortaya çıkacağının hesaplandığını söylüyor. Bunun da dönüşümü sağlandığında, doğal agrega fiyatlarının da 7-15 lira/ton, dönüştürülmüş agrega fiyatları ise 5 lira/ton, 1 milyar 900 bin tonluk atıktan da 9.5 milyar lira katma değer yaratmak mümkün.

Eğer Türkiye kentsel dönüşümü başarıyla yapmak istiyorsa molozları da dönüştürmeli.

6 milyon ton dönüşecek

- Türkiye’de yılda 125 milyon ton hafriyat bertaraf ediliyor.

- Her 1 metreküp inşaat atığından yaklaşık 0.60 metreküp malzeme geri dönüştürülüyor.

- Kentsel dönüşüm sonrasında geri kazanılacak malzeme miktarının da yıllık 6 milyon ton olacağı hesaplanıyor.

- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ‘sıfır atık’la bu işi çözmeyi planlıyor.

Moloz nerede kullanılır?

Cihan Sadık Yürek, inşaat atıklarının geri dönüştürüldüğünde iki temel kategoride kullanıldığını anlatıyor. Bunlardan biri dolgu malzemesi olacak, yol ve tren hattı, sahil dolguları, alt yapı tesislerinde alt dolgu... Diğeri de agrega ve zemin güçlendirme malzemesi olarak kaldırım, bordür taşı, sosyal donatı, parkurlar bu malzemelerle yapılabiliyor.