Tekaüt ne demek? Tekaüt Sandığı hangi padişah döneminde kurulmuştur?
Tekaüt, belli bir süre çalışılan işten emekliye ayrılmak anlamına gelen Tekaüt kelimesi Arapça kökenlidir. Bir iş kazası sonrası mesleğini eskisi gibi sürdüremeyecek olanlar malulen emekliye ayrılır. Osmanlı döneminde bu kelimenin yerine ''malulen tekaüt'' ifadesi kullanılırdı. Peki, Tekaüt Sandığı hangi padişah döneminde kurulmuştur? Tekaüt ne demek? İşte detaylar…
Tekaüt kelimesi Arapça kökenlidir. Arapçada oturmak, dinlenmek ve bir köşeye çekilmek anlamına gelen ku'üd sözcüğünden türetilen tekaüt kelimesi emekli anlamına gelir. Bu kelime 20. yüzyıla kadar sadece asker emeklileri için kullanılmıştır.
TEKAÜT NE DEMEK?
Tekaüt, belli bir süre çalışılan işten emekliye ayrılmak demektir. Her mesleğin tekaüt süresi birbirinden farklıdır. Fiziksel güç gerektiren işlerde ve stresli ortamlarda çalışan kişiler için ''yıpranma payı'' vardır. Bu kişiler, diğer mesleklere göre daha erken emekliye ayrılabilir.
Bir iş kazası sonrası mesleğini eskisi gibi sürdüremeyecek olanlar malulen emekliye ayrılır. Osmanlı döneminde bu kelimenin yerine ''malulen tekaüt'' ifadesi kullanılırdı. Yine, aynı şekilde, hastalık nedeniyle iş yapamayacak duruma gelenlerin de malulen emekli olmaya hakkı vardır. Bu haktan faydalanmak için sağlık heyeti raporu şarttır.
Kelimenin fiil hali tekaüde sevk etmek ve tekaüt olmak şeklinde yazılır. Bir çalışanı emekli ayırmaya tekaüde sevk etmek denir. Tekaüt olmak ise 20 yıl ya da daha uzun süre çalışılan bir işten emekli ayrılmak anlamına gelir. Bu kelimeler resmi yazışmalarda sıklıkla kullanılsa da günlük hayatta çok fazla kullanılmaz.
TEKAÜT SANDIĞI HANGİ PADİŞAH DÖNEMİNDE KURULMUŞTUR?
19. yüzyıl Osmanlı Devletinin batılı anlamda birçok yeniliğe imza attığı bir asır olmuştur. Bunun en büyük nedeni askeri başarısızlıkların önüne geçmek, savaşlarda kaybedilen toprakları geri almak ve ülkede boy gösteren ekonomik krizi sonlandırmaktı.
Osmanlı Devletinde en fazla yenilik yapan padişahlardan biri Sultan Abdülaziz'dir. Osmanlı İmparatorluğunun 32. padişahı olan Sultan Abdülaziz döneminde tekaüt sandığı öncelikle asker emeklileri için kurulmuştur. Daha sonra diğer meslekler için de emekli sandığı ve fonu oluşturulmuştur.
TEKAÜT KELİMESİNİN CÜMLE İÇİNDE KULLANIMI
''Tekaüt olduktan sonra resimle daha çok ilgileneceğim.''
Tekaüt Kelimesiyle Oluşturulan Tamlamalar ve Anlamları
- Tekaüt-i Leşker - Asker emeklisi
- Tekaüt- i Erban - Kapıcı emeklisi
- Tekaüt-i Mühami - Emekli avukat
- Tekaüt-i Tabip - Emekli doktor
- Tekaüt-i Nahuda - Kaptan emeklisi
- Tekaüt-i Debir - Emekli terzi
Not: Mütekait kelimesi tekaüt sözcüğünden türetilmiştir. Mütekait, emekli olan ve artık çalışmayan kimse manasına gelir.
